Χρησιμοποιώντας απολιθωμένα κόπρανα και δείγματα ρεγουρτζιτάλιθων [σ.σ. απολιθωμένων δειγμάτων αρχαίου εμετού] από την Πολωνία, οι επιστήμονες ανακατασκεύασαν πώς οι δεινόσαυροι κυριάρχησαν στη Γη πριν από εκατομμύρια χρόνια, όπως ανέφερε το Associated Press την Τετάρτη.

Οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι αν η άνοδος των δεινοσαύρων κατά τη διάρκεια 30 εκατομμυρίων ετών συνέβη λόγω τύχης, ικανότητας, κλίματος ή κάποιου συνδυασμού.

Αλλά εξαφανίστηκαν γνωρίζοντας το εξής: «Δεν ήταν κάτι ξαφνικό», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Μάρτιν Κβάρνστρομ από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα.

Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στο περιοδικό Nature, ανέλυσε εκατοντάδες περιττώματα δεινοσαύρων για να ανασυνθέσει ποιος έτρωγε ποιον πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια.

Οι πρώτοι δεινόσαυροι ήταν «φευγάτοι», δήλωσε ο Κβάρνστρομ, τρώγοντας ό,τι μπορούσαν – συμπεριλαμβανομένων εντόμων, ψαριών και φυτών.

Όταν οι κλιματικές συνθήκες άλλαζαν, προσαρμόζονταν γρήγορα. Οι φυτοφάγοι δεινόσαυροι, για παράδειγμα, έτρωγαν μεγαλύτερη ποικιλία χόρτων από τους άλλους χορτοφάγους της εποχής, οπότε ήταν ευκολότερο να διευρύνουν την γευστική τους παλέτα όταν οι υγρότερες συνθήκες έδωσαν την ευκαιρία να αναπτυχθούν νέα είδη φυτών.

Δεδομένου ότι τα ευρήματα της μελέτης περιορίστηκαν σε πολωνικά απολιθώματα, ο Κβάρνστρομ δήλωσε ότι θα ήθελε να δει αν οι ιδέες τους ισχύουν σε σχέση με απολιθώματα από όλο τον κόσμο.

Δεν είναι ασυνήθιστο για τους επιστήμονες να μελετούν αρχαία περιττώματα για να κατανοήσουν τα πλάσματα του παρελθόντος, δήλωσε η Έμμα Νταν, παλαιοβιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ερλάνγκεν στην Νυρεμβέργη. Αλλά τα απολιθωμένα περιττώματα μπορεί να μοιάζουν με σταγόνες ή κομμάτια βράχου και δεν βρίσκονται πάντα κοντά σε απολιθώματα του ζώου που τα έκανε – γεγονός που δυσκολεύει τους επιστήμονες να γνωρίζουν από πού προέρχονται.

Σε αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές βρήκαν λέπια ψαριών, κομμάτια εντόμων και θραύσματα οστών φωλιασμένα μέσα στα περιττώματα.

«Είναι ένα πραγματικά ανεπιτήδευτο, αρκετά απλό μέρος του φόντου», δήλωσε η Νταν, η οποία δεν συμμετείχε στη νέα έρευνα. «Αλλά περιέχουν τόσες πολλές ευαίσθητες, λεπτές πληροφορίες», πρόσθεσε.

Τι μελέτησαν οι επιστήμονες

Μελέτησαν περισσότερα από 500 απολιθώματα που συγκεντρώθηκαν σε διάστημα 25 ετών από περίπου 10 τοποθεσίες στην Πολωνική Λεκάνη, μια περιοχή στα νότια της Πολωνίας.

Τα λείψανα χρονολογούνται σε ένα εύρος χρόνου που εκτείνεται από την Ύστερη Τριαδική έως την πρώιμη Ιουρασική περίοδο, από περίπου 247 εκατομμύρια χρόνια πριν έως 200 εκατομμύρια χρόνια πριν.

«Οι βρωμαλίτες [σ.σ. στα Αγγλικά Bromalites] περιέχουν τόσες πολλές παλαιοοικολογικές πληροφορίες, αλλά δεν νομίζω ότι οι παλαιοντολόγοι το έχουν πραγματικά αναγνωρίσει αυτό και τους έχουν δει κυρίως σαν αστείο – συλλέγεις μερικούς κοπρολίθους επειδή είναι αστείο», δήλωσε ο Κβάρνστρομ, αναφερόμενος στα απολιθωμένα κόπρανα.

Διαπίστωσαν ότι τα απολιθωμένα κόπρανα και ο εμετός – επιστημονικά γνωστά ως κοπρολίθοι και ρεγουρτζιτάλιθοι, αντίστοιχα – αυξήθηκαν σε μέγεθος και ποικιλία με την πάροδο του χρόνου, υποδεικνύοντας την εμφάνιση μεγαλύτερων ζώων και διαφορετικών διαιτών.

Μελετώντας το σχήμα και το περιεχόμενο των βρωμιλιτών και συνδέοντάς τα με απολιθωμένους σκελετούς και πατημασιές που βρέθηκαν στις τοποθεσίες, οι ερευνητές μπόρεσαν να ταυτοποιήσουν το και να κατηγοριοποιήσουν τα ζώα που πιθανότατα τα παρήγαγαν.

Με τον τρόπο αυτό οι ερευνητές μπόρεσαν να κατανοήσουν πόσοι και τι είδους και μεγέθους δεινόσαυροι, καθώς και άλλα σπονδυλωτά ζώα, υπήρχαν στο τοπίο σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Η ανάλυση, η οποία χρειάστηκε 10 χρόνια για να ολοκληρωθεί, επέτρεψε στην ομάδα να συνθέσει το γιατί οι δεινόσαυροι εμφανίστηκαν και πως εξαφανίστηκαν.

Συμπεράσματα

Οι συγγραφείς κατέληξαν σε πέντε φάσεις για να εξηγήσουν την άνοδο των δεινοσαύρων: Οι πρόγονοί τους ήταν παμφάγοι, τρώγοντας φυτά και ζώα. Εξελίχθηκαν στους πρώτους σαρκοφάγους και φυτοφάγους ή μόνο φυτοφάγους δεινόσαυρους.

Ένα βασικό σημείο καμπής ήρθε όταν η αυξημένη ηφαιστειακή δραστηριότητα μπορεί να οδήγησε σε ένα πιο ποικίλο φάσμα φυτών για να τραφούν, ακολουθούμενο από την εμφάνιση μεγάλων και πιο διαφορετικών φυτοφάγων δεινοσαύρων.

Με τη σειρά της, η φάση αυτή οδήγησε στην εξέλιξη των γιγάντιων σαρκοφάγων δεινοσαύρων που αγαπήθηκαν από τους σκηνοθέτες ταινιών και τα παιδικά βιβλία στις αρχές της Ιουρασικής περιόδου πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια. Η υπεροχή των δεινοσαύρων διήρκεσε έως ότου ένας αστεροειδής που έπεσε στα ανοικτά των ακτών του σημερινού Μεξικού πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια και καταδίκασε τους δεινόσαυρους σε εξαφάνιση.

Πριν από αυτή την τελευταία έρευνα, είχαν προταθεί δύο θεωρίες για να εξηγήσουν τη μετάβαση από έναν κόσμο όπου κυριαρχούσαν τα μη δεινοσαυρικά ερπετά σε έναν κόσμο όπου οι δεινόσαυροι ήταν κυρίαρχοι, σημειώνεται στη μελέτη.

Σύμφωνα με τη μελέτη, ένα μοντέλο πρότεινε ότι οι δεινόσαυροι εξελίχθηκαν για να ανταγωνίζονται σωματικά τους αντιπάλους τους. Η όρθια στάση των δεινοσαύρων που προέκυπτε από την τοποθέτηση των πίσω άκρων τους ακριβώς κάτω από το σώμα τους, σε συνδυασμό με τους εύκαμπτους αστραγάλους, τους καθιστούσε ιδιαίτερα ευκίνητους και πιο αποτελεσματικούς από τους εξελικτικούς ανταγωνιστές τους, όπως τα ερπετά με τα απλωμένα πόδια. Εναλλακτικά, ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι οι δεινόσαυροι ήταν τυχαία πιο ικανοί να προσαρμοστούν στις δραματικές κλιματικές αλλαγές που έλαβαν χώρα στο τέλος του Τριαδικού.

Ο Κβάρνστρομ δήλωσε ότι η έρευνα με βάση τα πολωνικά απολιθώματα υποδεικνύει ότι ο συνδυασμός των δύο υποθέσεων αποτελεί πιο πιθανή εξήγηση, με μια «πολύπλοκη αλληλεπίδραση πολλών διαδικασιών» που σήμαινε ότι οι δεινόσαυροι ήταν πιο ικανοί να αντιμετωπίσουν τον τρόπο με τον οποίο οι περιβαλλοντικές μεταβολές άλλαζαν τη διαθέσιμη τροφή.

Για παράδειγμα, η μελέτη διαπίστωσε ότι τα υπολείμματα τροφής που εξήχθησαν από βρωμιόλιθους που ανήκουν σε δικυνόδοντες, ένα αρχαίο συγγενικό θηλαστικό με κεφάλι σε σχήμα χελώνας, υποδηλώνουν ότι το πλάσμα είχε περιορισμένη διατροφή, τρέφοντας κυρίως με κωνοφόρα. Εξαφανίστηκε από τα απολιθώματα πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια.

Οι δεινόσαυροι, από την άλλη πλευρά, φαίνεται ότι έτρωγαν ένα ευρύ φάσμα φυτών. Για παράδειγμα, η ομάδα διαπίστωσε ότι τα περιεχόμενα των κοπρολίθων από τους πρώτους μεγάλους φυτοφάγους δεινόσαυρους, τους σαυροποδόμορφους, περιείχαν μεγάλες ποσότητες φτέρες δέντρων, αλλά και πολλά άλλα είδη φυτών και κάρβουνο. Η ομάδα υποψιάζεται ότι ο ξυλάνθρακας βοήθησε στην αποτοξίνωση των φτερνών, οι οποίες μπορεί να είναι τοξικές.

Ο Γκρέγκορζ Νιετζιέσκι, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και παλαιοντολόγος με έδρα το τμήμα βιολογίας οργανισμών- εξέλιξης και ανάπτυξης της Ουψάλα, δήλωσε ότι ο λόγος της εξελικτικής επιτυχίας των δεινοσαύρων είναι ένα μήνυμα που ισχύει ακόμη και σήμερα: «Φάτε τα λαχανικά σας – ζήστε περισσότερο».