Τα χταπόδια και τα υπόλοιπα ψάρια παρατηρούνται τακτικά να συνεργάζονται στον πυθμένα του ωκεανού και τώρα οι επιστήμονες λένε ότι τα κεφαλόποδα (χταπόδια) είναι οι αρχηγοί της αγέλης.
Και οι επιστήμονες παίρνουν «μαθήματα ηγεσίας» από τις ομάδες κυνηγιού μικτών ειδών που καθοδηγούνται από χταπόδια, τα οποία αποφασίζουν την κατεύθυνση της ομάδας και πότε να ξεκινήσουν την επίθεση.
Οι επιστήμονες συγκέντρωσαν αυτά τα μαθήματα ηγεσίας παρακολουθώντας χταπόδια στον πυθμένα του ωκεανού, σε μεικτές ομάδες κυνηγιού μαζί με ψάρια. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Ecology & Evolution υποδηλώνει ότι, ενώ αυτές οι υποθαλάσσιες συνεργασίες ωφελούν τόσο τα χταπόδια όσο και τα ψάρια-συνεργάτες τους, τα χταπόδια έχουν το πάνω χέρι.
Συνεργάζονται με άλλα είδη, αλλά είναι έτοιμα να δώσουν, σε όποιον ξεφεύγει από τη γραμμή, μια γρήγορη γροθιά στα βράγχια, αναφέρει σχετικό άρθρο των NY Times.
Σε μία προηγούμενη έρευνα, ο Δρ Σαμπάιο, συμπεριφοριστής ζώων στο Ινστιτούτο Συμπεριφοράς Ζώων Max Planck στη Γερμανία, είχε διαπιστώσει ότι τα χταπόδια σε μικτές ομάδες κυνηγιού περιστασιακά ανέμιζαν το ένα πλοκάμι και χτυπούσαν ένα ψάρι. Δεν ήταν ξεκάθαρο ποια ψάρια άξιζαν τη γροθιά ή αν τα ψάρια και τα χταπόδια συνεργάζονταν πραγματικά. Τα ψάρια μπορεί απλώς να εκμεταλλεύονταν ένα κεφαλόποδο ακολουθώντας το από πίσω, ενώ αυτό ξετρύπωνε τη λεία του.
Για να διερευνήσουν περαιτέρω αυτούς τους άγνωστους παράγοντες, ο Δρ Σαμπάιο και οι συνάδελφοί του κατέγραψαν βίντεο από 13 ομαδικά κυνήγια στην Ερυθρά Θάλασσα. Στη συνέχεια χρησιμοποίησαν ηλεκτρονική μοντελοποίηση και ανέλυσαν ποια ψάρια είχαν επηρεάσει τις τροχιές των άλλων στην ομάδα
Καθώς μια κυνηγετική αγέλη ταξίδευε, τα διάφορα είδη ψαριών απλώνονταν γύρω από το χταπόδι που επέλεγε μια κατεύθυνση, εξήγησε ο Δρ Σαμπάιο.
Τα χταπόδια κυνηγούσαν πιο αποτελεσματικά όταν τα ψάρια χρησίμευαν ως παρατηρητές του. Όταν ένα χταπόδι έβρισκε μια ενδιαφέρουσα σχισμή στα κοράλλια ή στους βράχους, κάλυπτε τη σχισμή με το σώμα του, προσπαθώντας να συλλάβει οποιοδήποτε θήραμα βρισκόταν μέσα. Το κυνήγι του χταποδιού ήταν πιο αποτελεσματικό όταν ταξίδευε με συντρόφους ψάρια. Οι πιο χρήσιμοι συνεργάτες ήταν ένα είδος που ονομάζεται μπλε κατσικόψαρο.
Μαθήματα ηγεσίας για CEOs
Τα μπλε κατσικόψαρα είναι ομαδικοί παίκτες ακόμη και όταν δεν υπάρχει χταπόδι τριγύρω, εξήγησε ο Δρ Σαμπάιο.
Τους αρέσει να εργάζονται σε ζευγάρια για να στριμώξουν τη λεία τους. Αν ένα χταπόδι δει μπλε κατσικοψάρια ή άλλους συνεργάτες στο κυνήγι να ερευνούν μια σχισμή, παίρνει το μήνυμα ότι κάτι κρύβεται μέσα. Μπορεί να το αρπάξει το ίδιο το χταπόδι. Ή το άτυχο θύμα μπορεί να κάνει μια βουτιά έξω από το κοράλλι και μέσα στο στόμα ενός ψαριού που περιμένει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο και τα ψάρια μπορούν να επωφεληθούν από την ομαδικότητα.
Ο Δρ Σαμπάιο συνέκρινε τον ρόλο του χταποδιού σε αυτές τις ομάδες, με αυτόν ενός διευθύνοντος συμβούλου, ενώ τα ψάρια δρουν περισσότερο σαν την ομάδα έρευνας και ανάπτυξης μιας εταιρείας.
«Μπορείς να γίνεις ηγέτης διευρύνοντας τα όρια και οδηγώντας την ομάδα σε νέα μέρη», είπε. «Ή μπορείς να είσαι ο ηγέτης γιατί αποφασίζεις». Το χταπόδι αφήνει άλλα ζώα να μελετήσουν την αγορά και στη συνέχεια επιλέγει την κατεύθυνση της εταιρείας.
Η Μαρίνα Παπαδοπούλου, υπολογιστική βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Swansea της Ουαλίας, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα, επαίνεσε τη συλλογή ποσοτικών δεδομένων από τα βίντεο της ομάδας. Η καλύτερη κατανόηση των συλλογικών κινήσεων των ζώων γενικότερα μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση άλλων ειδών, είπε, καθώς και στη δημιουργία αλγορίθμων για drones αναζήτησης και διάσωσης.
Ορισμένα ψάρια είναι καλοί συνεργάτες, αλλά όταν άλλα προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την κυνηγετική ομάδα, «τότε το χταπόδι αρχίζει να χτυπάει», δήλωσε ο Δρ Σαμπάιο.
Ωστόσο, η Δρ Παπαδοπούλου δήλωσε: «Προσωπικά δεν μου αρέσει η χρήση της λέξης “ηγεσία” όταν μιλάμε για ζώα». Η λέξη μπορεί να μας κάνει να φανταστούμε ένα αφεντικό που παίρνει αποφάσεις για όλους τους άλλους, είπε, αλλά οι κινήσεις μιας ομάδας ζώων μπορεί να προκύψουν επειδή όλοι ακολουθούν απλούς κανόνες.
Το χταπόδι ως … influencer !
Η Δρ Παπαδοπούλου λέει ότι το χταπόδι μοιάζει περισσότερο με έναν διαδικτυακό influencer παρά με ένα εταιρικό στέλεχος. Ενώ οι βιολόγοι συνήθως περιγράφουν τα χταπόδια ως μοναχικά, τα κεφαλόποδα έχουν δείξει με πολλούς τρόπους ότι δίνουν μεγάλη προσοχή στα πλάσματα γύρω τους, δήλωσε η Alexandra Schnell, συγκριτική ψυχολόγος που συνδέεται με το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.
Σε μια κυνηγετική ομάδα, αυτή η προσοχή στους άλλους σημαίνει ότι το χταπόδι παρατηρεί σε ποια μέρη ψάχνουν οι σύντροφοί του. Τα ψάρια που ονομάζονται “blacktip groupers”, είπε ο Δρ Σαμπάιο, είναι εκμεταλλευτές της ομάδας. Ακολουθούν το χταπόδι και τα άλλα ψάρια χωρίς να παρέχουν τις δικές τους προτάσεις για το πού να πάνε.
Όταν όλη η ομάδα σταματά να κινείται και συγκεντρώνεται γύρω από το κεφαλόποδο, τότε το χταπόδι αρχίζει να χτυπάει τους “blacktip groupers”. Όπως λέει ό Δρ Σαμπάιο, τι κάνεις όταν οι εργαζόμενοι της εταιρίας εκμεταλλεύονται από τη δουλειά των συναδέλφων τους; «Αρχίζεις να κόβεις τους μισθούς τους».