Το περασμένο καλοκαίρι, ο καθηγητής του Stanford, Robert Proctor, ο οποίος μελετά την ιστορία του καπνού, έμεινε έκπληκτος όταν έλαβε δικαστικά έγγραφα τα οποία τον κατηγορούσαν για διαφθορά μαρτύρων και εκφοβισμό τους, μαζί με μια κλήτευση για το ανολοκλήρωτο χειρόγραφο του βιβλίου του. Τον Ιανουάριο, έλαβε άλλη μια κλήτευση, αυτή τη φορά για τα επί ετών email του με συνάδελφό του και, επίσης, για το σκληρό δίσκο του υπολογιστή του. Πρόκειται για μια προσπάθεια των δικηγόρων των εταιρειών R.J. Reynolds και Philip Morris USA να τον αποτρέψουν από το να καταθέσει ως ειδικός μάρτυρας υπέρ ενός καπνιστή με καρκίνο, ο οποίος έχει μηνύσει τις εταιρείες.

Ο λόγος που οι εταιρείες προσπαθούν να τον εμποδίσουν να καταθέσει ενώπιον του δικαστηρίου είναι ότι ο Proctor είναι ένας από τους μόλις 2 ιστορικούς που πρόσφατα κατέθεσε εκ μέρους καπνιστών που πάσχουν από καρκίνο, τη στιγμή που 40 ιστορικοί έχουν καταθέσει υπέρ της καπνοβιομηχανίας.

Το 1990, ο Proctor ήταν ο πρώτος ιστορικός που κατέθεσε κατά της καπνοβιομηχανίας και τα τελευταία χρόνια έχει παραστεί σε 15 υποθέσεις. Έχει εκδώσει σειρά βιβλίων, στα οποία εξετάζει «τις προσπάθειες της καπνοβιομηχανίας να διαχειριστεί υπέρ της τις αμφιβολίες για τους κινδύνους του καπνίσματος».

Η παρενόχληση του Proctor από τις δικηγορικές εταιρείες των μεγάλων καπνοβιομηχανιών αντικατοπτρίζει το νέο τοπίο του δικαστικού αγώνα για τους κινδύνους του καπνίσματος στην ανθρώπινη υγεία. Το 1998, γενικοί εισαγγελείς 46 πολιτειών κατέληξαν σε ένα διακανονισμό 246 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την καπνοβιομηχανία ως αποζημίωση για τις δαπάνες των πολιτειών σε καρκίνους που έχουν προκληθεί από το κάπνισμα.

Σε υποθέσεις μηνύσεων καρκινοπαθών κατά καπνοβιομηχανιών, η ιστορία έχει μετατραπεί σε ένα ουσιαστικό συστατικό της στρατηγικής άμυνας των συνηγόρων των καπνοβιομηχανιών. Στο παρελθόν, όταν καρκινοπαθείς κατέθεταν μήνυση, οι εταιρείες απαντούσαν ότι δεν πρέπει να πληρώσουν γιατί υπήρχε μια «επιστημονική αντιπαράθεση» για το αν το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο. Τα τελευταία χρόνια, όμως, έχουν εγκαταλείψει αυτό το επιχείρημα και πλέον υποστηρίζουν ότι κάτι μάλλον αντίθετο: «όλοι γνώριζαν» ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο. Συνεπώς, η ευθύνη βαραίνει τον καπνιστή.

Για να πείσουν τους ενόρκους, χρειάζονται ιστορικούς – ειδικούς που μπορούν, για παράδειγμα, να καταθέσουν ότι οι εφημερίδες στην πατρίδα του μηνυτή δημοσίευσαν άρθρα σχετικά με τους κινδύνους του καπνίσματος τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, όταν και άρχισαν το κάπνισμα. Η καπνοβιομηχανία έχει σπαταλήσει πολλά χρήματα για να προσλάβει ιστορικούς.

Οι κατηγορίες που ασκήθηκαν κατά του Proctor αφορούν φοιτητές του πανεπιστημίου της Φλόριντα, που προσλήφθηκαν ως ερευνητές από την καπνοβιομηχανία από τον Gregg Michel, έναν ιστορικό του πανεπιστημίου του Τέξας. Ο Proctor έμαθε για το παραπάνω από μια κατάθεση του Michel και επικοινώνησε με μια συνάδελφο του πανεπιστημίου της Φλόριντα, ζητώντας να μάθει αν ισχύει.

Το τελευταίο είχε ως αποτέλεσμα, οι συνήγοροι της καπνοβιομηχανίας να κινηθούν νομικά εναντίον του, με το επιχείρημα ότι το email που έστειλε στη συνάδελφό του αποτελούσε «ανήθικη» εκστρατεία «εκφοβισμού», και «μια κακόβουλη προσπάθεια εκφοβισμού των φοιτητών που εργάζονταν ως βοηθοί ερευνητές. Μετά από αυτό, Ένας από τους φοιτητές εξέφρασε αμφιβολίες για το αν θα έπρεπε να συνεχίσει να εργάζεται ως ερευνητής για την καπνοβιομηχανία, συνεπώς, τα email του αποτέλεσαν μια «λανθασμένη προσπάθεια άσκησης επιρροής, παρέμβασης και εκφοβισμού».

Αν ο Proctor καταδικαστεί για απόπειρα εκφοβισμού μαρτύρων στην υπόθεση των φοιτητών της Φλόριντα, πιθανότατα δεν θα μπορέσει ξανά να καταθέσει ως ειδικός μάρτυρας. Αυτό σημαίνει ότι θα μείνει μόνο ένας ιστορικός που τοποθετείται κατά των καπνοβιομηχανιών: ο Louis Kyriakoudes.

Ο Louis Kyriakoudes, ο οποίος έχει αντιμετωπίσει παρόμοιες επιθέσεις από τις καπνοβιομηχανίες βρίσκεται σε δυσχερέστερη θέση από τον Proctor, καθώς είναι απλώς επισκέπτης καθηγητής του πανεπιστημίου του βόρειου Μισισίπι και δεν είναι συνεργάτης του της αναγνωρισμένου κύρους Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών, όπως ο Proctor.

O Kyriakoudes διώκεται για την ίδια υπόθεση του πανεπιστημίου της Φλόριντα επειδή έστειλε στον Proctor την κατάθεση, η οποία αποτελεί δημόσιο έγγραφο, από την οποία βρήκε ο Proctor τα ονόματα των φοιτητών. Σύμφωνα με του δικηγόρους, η πράξη αυτή αποτελεί στοιχείο για τον αποκλεισμό του ως ειδικό μάρτυρα. Το δικαστήριο απέρριψε την εν λόγω αιτίαση τον Οκτώβριο, ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο τον Kyriakoudes, «από τον Ιανουάριο του 2009 έχω κληθεί να καταθέσω 7 ή 8 φορές από την άλλη πλευρά, σε μια προσπάθεια να το καταστήσουν τόσο χρονοβόρο για μένα, ώστε να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι δεν αξίζει τον κόπο». Και έχει αποτέλεσμα, όπως λέει: «έχω περιορίσει σημαντικά αυτά που έκανα πριν».