Πότε μια διαρροή δεν είναι απλώς διαρροή; Οι αποκαλύψεις του περασμένου μήνα για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν -δεκάδες χιλιάδες απόρρητα έγγραφα αποκαλύφθηκαν μέσω του διαδικτυακού τόπου Wikileaks- ξεκίνησαν μια νέα συζήτηση για την εννοιολογική σημασία της λέξης «διαρροή».

Ads

«Η λέξη διαρροή(leak) δεν φαίνεται να επαρκεί για μια τέτοιου μεγέθους παραβίαση της ασφάλειας» έγραψε ο Πίτερ Φίβερ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Duke, σε ένα blog για την Εξωτερική Πολιτική.

Οι εικόνες που έχουμε και συνδέονται με τη διαρροή σχετίζονται με υγρά να ξεχειλίζουν από μικρά ανοίγματα: μια οροφή που στάζει, ένα πλοίο που έχει ρωγμή. Φυσικές διαρροές μπορούν να εμποδιστούν με ένα μπάλωμα ή κάποιο άλλο τρόπο. Οι πολιτικές διαρροές, όμως, απέχουν αρκετά από την κυριολεκτική έννοια της λέξης.

Η μεταφορά της εμπιστευτικής πληροφορίας που διαρρέει προέρχεται, στην πραγματικότητα, από την αρχαιότητα. Στον «Ευνούχο», μια κωμωδία του Ρωμαίου θεατρικού συγγραφέα Terence, του 2ου αιώνα π.Χ., ένας χαρακτήρας μιλά για την ανικανότητά του να κρατήσει ένα μυστικό: «Είμαι γεμάτος τρύπες, όλα διαρρέουν από παντού». Στη Βρετανία, οι φαφλατάδες έχουν αποκληθεί τρύπιοι(leaky) ήδη από τον 17ο αιώνα.

Από τα απομνημονεύματα του John C. Frémont το 1887 μπορεί να πάρει κανείς μια εικόνα του πώς εισήλθε η λέξη στο αμερικανικό πολιτικό λεξιλόγιο. Σε αυτά, περιγράφεται ένα πολιτικό επεισόδιο που οδήγησε στον αμεικανο-μεξικανικό πόλεμο, όταν ο υπουργός Εξωτερικών James Buchanan ανακάλυψε «μια διαρροή στο τμήμα του». Ο τελευταίος έπρεπε να «καλύψει» μια διαρροή από υψηλότερα κλιμάκια, αλλά με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι διαρροές εκ των άνω έρχονταν εύκολα, με τη μορφή των πληροφοριών που αποκαλύπτονταν σε δημοσιογράφους από υψηλόβαθμους αξιωματούχους που δεν επιθυμούσαν να κατονομαστούν. Όπως έγγραφε ο James Reston το 1946 στους New York Times, «Οι κυβερνήσεις είναι τα μοναδικά οχήματα που εμφανίζουν διαρροές εκ των άνω».

Λίγο καιρό πριν, οι New York Times και άλλες εφημερίδες δημοσίευσαν αναφορές βασισμένες στις πληροφορίες της ιστοσελίδας Wikileaks για το Αφγανιστάν. Η Wikileaks συνδυάζει τις παραδοσιακές πολιτικές διαρροές με εργαλεία Web 2.0 ανταλλαγής πληροφοριών μέσω της συνεργασίας.

Χρειαζόμαστε νέο ορισμό για διαρροές τέτοιου μεγέθους; Μπορούμε να πάρουμε ίσως μια ιδέα από τις λεξιλογικές διαμάχες σχετικά με τη διάσημη πλέον διαρροή πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού. Μετά την οικολογική καταστροφή που ξεκίνησε με το ατύχημα του περασμένου Απριλίου, έγινε σύντομα προφανές ότι «αδύναμες» λέξεις όπως «χύνομαι» ή «διαρρέω» έμοιαζαν ανεπαρκείς για τους σχολιαστές. Ο Wendalyn Nichols, εκδότης του Copyediting, πρότεινε τη λέξη «ρήξη» ως εναλλακτική λέξη, εννοώντας «μια πληγή που δεν κλείνει, που δεν θεραπεύεται από μόνη της». Με τη Wikileaks ικανή να δημοσιεύσει ακόμη πιο εμπιστευτικές πληροφορίες για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, η «ρήξη» μπορεί να αποδειχθεί εξίσου δύσκολη για να επιδιορθωθεί.