Η διαφωνία μεταξύ Ελευθέριου Βενιζέλου και βασιλιά Κωνσταντίνου περί εισόδου της Ελλάδας στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο ή ουδετερότητας που υποστηρίζουν αντίστοιχα οι δύο πολιτειακοί ηγέτες, γρήγορα εκτρέπεται στη μάστιγα του εθνικού διχασμού που ταλαιπωρεί τη χώρα σε όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Η κόντρα κλιμακώνεται την Άνοιξη του 1916 όταν ο Βενιζέλος σχηματίζει στη Θεσσαλονίκη επαναστατική κυβέρνηση φιλική προς την Αντάντ, ενώ στην Αθήνα ο Κωνσταντίνος ορίζει υπηρεσιακή κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον καθηγητή Σπυρίδων Λάμπρου.

Αντίστοιχος εμφύλιος δημιουργείται και στο χώρο της Εκκλησίας που αντί ν’ αποτελέσει μέρος της λύσης, μετατρέπεται γρήγορα σε μέρος του προβλήματος. Έτσι, όταν οι φιλοβασιλικές εφημερίδες δημοσιεύουν προκήρυξη της  αυτοαποκαλούμενης “Εντολοδόχου Επιτροπής του Πανελληνίου Συνδέσμου των Συντεχνιών” που καλεί τον κόσμο να συμμετάσχει στη τελετή αναθέματος του Βενιζέλου στο Πεδίο του Άρεως, οι μητροπολίτες της λεγόμενης Παλαιάς Ελλάδας με επικεφαλής τον μητροπολίτη Αθηνών Θεόκλητο αποφασίζουν να συμμετάσχουν σε αυτό, νομιμοποιώντας έτσι ότι ακολουθεί. 

Με τη βοήθεια της αστυνομίας που επιβάλει το κλείσιμο των καταστημάτων στην πρωτεύουσα την Τρίτη 12 Δεκεμβρίου 1916, τις καμπάνες που χτυπούν στο  κέντρο και τα προάστια καλώντας τον κόσμο να κατέβει στην αντιβενιζελική διαμαρτυρία, συγκροτείται μια από τις πιο παράξενες συγκεντρώσεις που έχουν γίνει ποτέ στην Αθήνα. Σχεδόν 150.000 χιλιάδες άνθρωποι φτάνουν από όλους τους δρόμους στο Πεδίο του Άρεως επευφημώντας τον βασιλιά Κωνσταντίνο και ρίχνοντας κατάρες στον “προδότη” και “διάβολο” Βενιζέλο, αλλά και κρατώντας, ο καθένας από αυτούς, μια πέτρα στο χέρι…

Οι περισσότεροι φέρνουν τις πέτρες από το σπίτι τους, άλλοι τις μαζεύουν από τους δρόμους, ή τα λεγόμενα Μαρμαράδικα που βρίσκονται στο μέσο της λεωφόρου Αλεξάνδρας, ενώ οι κάτοικοι μακρινών περιοχών Αττικής που δεν μπορούν να παρευρεθούν στο περίεργο αυτό τελετουργικό τις στέλνουν δια αντιπροσώπου, μαζί με τις κατάρες τους…Πρόνοια υπάρχει και για όσους φτάνουν στο χώρο χωρίς να έχουν τις απαραίτητες  για την συγκέντρωση προμήθειες αφού κάρα κουβαλούν άφθονες πέτρες, ενώ ανθεί το παραεμπόριό τους με πλανόδιους να διαλαλούν την πραμάτεια τους :«Στη φθήνια. Μια πεντάρα οι άσπρες πέτρες και μια δεκάρα οι μαύρες πέτρες για τον προδότη»…

Επικεφαλής του σουρεαλιστικού αυτού σκηνικού είναι  ο μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος, που σηκώνοντας τα χέρια του στον αέρα διαβάζει το εκκλησιαστικό ανάθεμα κατά του κρητικού πολιτικού:

“Ελευθερίω Βενιζέλω επιβουλευθέντι την βασιλείαν και την Πατρίδα και καταδιώξαντι και φυλακίσαντι Αρχιερείς, ανάθεμα έστω”. Εν συνεχεία ως “πρώτος τον λίθον βαλέτω” τοποθετεί τέσσερις πέτρες στο πρόχειρο διχαστικό μνημείο, ενώ την ίδια ώρα το τεράστιο πλήθος, βλέποντας τον αρχηγό της εκκλησίας και μεγάλο αριθμό επισκόπων να κάνουν το ίδιο, με χέρια σηκωμένα απαντά “Ανάθεμα”, “Καταραμένοι αυτοί και τα τέκνα τους”, “Άλιωτος να βγει” και αρχίζει το λιθοβολισμό του μνημείου. Ακολουθούν κωμικοτραγικές σκηνές με τους λιθοβολούντες να μετρατρέπονται σε λιθοβαλόμενους, αφού οι πέτρες που ρίχνονται από αγανακτισμένους που είναι μακριά του τύμβου, πετυχαίνουν όσους βρίσκονται κοντά, με αποτέλεσμα να υπάρξουν πολλοί τραυματισμοί και ματωμένα κεφάλια…

Κάποια στιγμή, εμφανίζεται στο χώρο ένα κάρο έχοντας πάνω του ένα αχυρένιο ομοίωμα του Βενιζέλου με κέρατα ως σατανά που το κρατά ένας ναύτης, το οποίο περιφέρεται φλεγόμενο μέσα στους αλαλαγμούς του πλήθους. Είναι τέτοιος ο όγκος των συγκεντρωμένων πετρών που δημιουργούνται τέσσερα μνημεία, ενώ  το ίδιο βράδυ τοποθετείται σε αυτά η επιγραφή “Ανάθεμα του Βενιζέλου, Δαγκλή και Κουντουριώτη των προδοτών”. Όταν κάποιος οδηγός τραμ δεν ανοίγει την πόρτα να κατέβουν διαδηλωτές στην οδό Ιπποκράτους, κατηγορείται ως βενιζελικός: “…ο δε ανόητος οδηγός και εξηναγκάσθη ξυλοκοπούμενος να σταματήσει το όχημά του”.

Το “πρωτότυπον ελληνικόν έθιμον” παρακολουθούν έκπληκτοι ξένοι πρέσβεις, ενώ οι φιλομοναρχικές εφημερίδες αναφέρουν ότι “Την τρομεράν εκείνην στιγμήν εκινηματογράφησαν πλείστοι οίκοι κινηματογράφων δια των ενταύθα αντιπροσώπων αυτών  και απεικόνησαν μυριάδες φωτογραφικών μηχανών”. Θα είχε ενδιαφέρον αν βρίσκονταν στο εξωτερικό κάποια από αυτά τα ιστορικά πλάνα.

Αξίζει να σημειωθεί πως το μνημείο του αίσχους διατηρείται μετά την επάνοδο του Βενιζέλου στην πρωθυπουργία, μέχρι τη δεκαετία του 30, και εν συνεχεία αξιοποιείται για το χτίσιμο της εκκλησίας του Αγίου Ελευθερίου Γκύζη… Οι λόγοι που ο Βενιζέλος δεν θέλει ν’ απομακρύνει τις πέτρες αναφέρονται στα απομνημονεύματα της Πηνελόπη Δέλτα που μεταφέρει  έναν διάλογο της μητέρας της με τον κρητικό πολιτικό, τον παρουσιάζει να θυμώνει όταν ακούει ότι η στοίβα έχει μειωθεί :

– “Δεν εννοώ να γίνει αυτό!”, αναφώνησε. “Δε θέλω να χαθεί η απόδειξη αυτή του αναθέματος! Θα βάλω φύλακες! Εννοώ να μείνουν οι πέτρες όπως είναι, να τις βλέπουν κάθε μέρα οι περαστικοί και να ξέρουν τι ανόητα, τι μάταια πράγματα που είναι οι κατάρες της εκκλησίας!”
– “Είναι όμως μια ασχήμια στο Πεδίο του Άρεως, κύριε Πρόεδρε”, είπε ο πατέρας μου, που αν και παραιτημένος, δεν ξεχνούσε πως υπήρξε Δήμαρχος Αθηναίων.
-“Θα υποστούμε και την ασχημιά αυτή, κύριε Μπενάκη”, αποκρίθηκε ο Βενιζέλος, “θα την υποστούμε για την ανατροφή του λαού, που πρέπει να μάθει την αξία της εκκλησιαστικής κατάρας όσο και της ευλογίας της, όταν γίνεται η εκκλησία όργανο πολιτικών παθών”.

Μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος. Διχάζει το λαό μετατρέποντας το πολιτικό ζήτημα σε θρησκευτικό και είναι αυτός που διαβάζει το ανάθεμα κατά του Βενιζέλου.

Δημοσίευμα της προηγούμενης ημέρας που καλεί τον κόσμο να διαδηλώσει κατά του “αντάρτου” και “στασιαστού” της Θεσσαλονίκης.

“Το ανάθεμα του προδότου”…

Σκίτσα ενδεικτικά του αντι-βενιζελικού μίσους που χαρακτηρίζει το εναντίον του ανάθεμα.

Αντίστοιχες εκδηλώσεις μίσους γίνονται σε πολλές πόλεις της χώρας.