Ένα αποπνικτικό καλοκαιρινό απόγευμα του Αυγούστου του 1976, η Jayaben Desai αποφάσισε ότι δεν πάει άλλο. Η Jayaben Desai είχε φτάσει από Ινδία 8 χρόνια νωρίτερα, εργαζόταν σε ένα τμήμα του εργοστασίου παραγωγής φιλμ Grunwick στο Willesden του Λονδίνου. Το εργατικό δυναμικό ήταν κυρίως από γυναίκες από την Ασία, πολλές από τις οποίες ήταν δυσαρεστημένες από τις συνθήκες εργασίας.

Η Desai λέει ότι παραιτήθηκε ότι ο γιος της είπε ότι απολύθηκε άδικα από την εταιρία, ενώ ζητήθηκε από την ίδια να εργαστεί υπερωρίες. Οι τελευταίες της λέξεις προς τον διευθυντή της ήταν: «Αυτό που διοικείτε εδώ δεν είναι εργοστάσιο, είναι ένας ζωολογικός κήπος. Σε ένα ζωολογικό κήπο υπάρχουν πολλά είδη ζώων. Ορισμένα είναι πίθηκοι που χορεύουν με ένα νεύμα σας, άλλα είναι λιοντάρια που μπορούν να κάνουν μια χαψιά το κεφάλι σας. Εμείς είμαστε αυτά τα λιοντάρια, κ. Διευθυντά».

Τρεις μέρες αργότερα, οι εργαζόμενες στο εργοστάσιο του Grunwick κατέβηκαν σε απεργία για το δικαίωμα να εκπροσωπούνται από ένα εργατικό συνδικάτο. Τα ΜΜΕ αποκάλεσαν τις απεργούς «απεργούς με σάρι». Το Grunwick αποτελούσε την πρώτη φορά που γυναίκες από τη Νότια Ασία εμφανιζόταν να αμφισβητούν τα στερεότυπα της σιωπής και της υπακοής, απορρίπτοντας τον ρόλο του σιωπηλού θύματος.

Υπήρχε η ευρέως διαδεδομένη εσφαλμένη αντίληψη ότι οι ασιάτισσες ζούσαν μοναχά μέσα στα σπίτια τους, ενώ η αλήθεια ήταν ότι με το που έφταναν στην Αγγλία από την Ινδία, το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν και την Ανατολική Αφρική αυτές οι γυναίκες αναζητούσαν αμέσως έμμισθη εργασία.

Οι δουλειές που λάμβαναν βρισκόταν ωστόσο στον πάτο της αγοράς εργασίας κι έτσι η ταυτότητά τους ως εργαζόμενες έμενε κατά κύριο λόγο έξω από τις δημόσιες συζητήσεις. Ορισμένες ασιάτισσες επέλεγαν την εργασία από το σπίτι, φτιάχνοντας φορέματα, κεντώντας μέχρι τα ξημερώματα για πενταροδεκάρες. Άλλες, όπως η Desai, επέλεξαν να εργαστούν σε εργοστάσια. Και στις δυο περιπτώσεις, δεν υπήρχε κάποιο συνδικάτο για να προστατεύσει τα δικαιώματά τους.

Οι γυναίκες από την Ασία σύντομα αντιλήφθηκαν ότι απέναντί τους δεν είχαν μόνον τους λευκούς άντρες εργοδότες αλλά και τους λευκούς άντρες επικεφαλής των συνδικάτων. Ο λόγος για τον οποίο το Grunwick παραμένει τόσο ιστορικά ισχυρό είναι γιατί αποτελεί την πρώτη φορά που το συνδικαλιστικό κίνημα προσέφερε πραγματική στήριξη σε εργαζόμενους από την Ασία.

Βασικό ρόλο στο να κερδηθεί αυτή η υποστήριξη έπαιξε η Jayaben Desai. Μια φωτογραφία της από εκείνη την εποχή έχει μένει στην ιστορία: η μικροσκοπική σαν πουλί Desai, με το σάρι της και τη τσάντα να κρέμεται από το αριστερό της χέρι, στέκεται πλάτη στην κάμερα, μπροστά από ένα τείχος βλοσυρών αστυνομικών. Κανείς αναρωτιέται: Από που άντλησαν αυτές οι γυναίκες το κουράγιο να σταθούν και να πολεμήσουν για τα δικαιώματά τους;

«Δεν φοβόμουν κανέναν. Γιατί να φοβηθώ;» λέει σήμερα, τριάντα χρόνια μετά, η Jayaben Desai. «Πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι στην Ινδία απ’όπου ήρθαμε, είχαμε αριστοκρατική καταγωγή» λέει. «Οι πρόγονοί μου ήταν υπουργοί και αξιωματούχοι υπό τον Ηγεμόνα. Το Desai είναι τίτλος, σαν Λόρδος, και οι πρόγονοί μου ήταν πολύ πλούσιοι σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Ήμασταν γαιοκτήμονες και λαμβάναμε μεγάλο σεβασμό εξαιτίας της θέσης μας».

Αυτές οι γυναίκες δεν ήταν αδαείς εργαζόμενες, στην πατρίδα τους πολλές είχαν λάβει μόρφωση, προερχόταν από οικογένειες αξιοσέβαστες και εύπορες. Φτάνοντας στην Αγγλία πολλές από αυτές αναγκάστηκαν να δεχθούν μια εργασία πολύ χαμηλότερη των προσόντων τους προκειμένου να επιβιώσει η οικογένειά τους. Το γεγονός ωστόσο ότι απασχολούνταν σε θέσεις χαμάλη και χειρωνακτικές εργασίες δεν άλλαξε καθόλου την αντίληψή τους για το άτομό τους, ούτε και μείωσε την ανάγκη τους για δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια.

Όταν η Desai και οι συνάδελφοί της εγκατέλειψαν το εργοστάσιο, δεν ήταν μέλη ενός συνδικάτου, αλλά σύντομα εντάχθηκαν στην Ένωση Επαγγελματικού, Εκτελεστικού, Κληρικού και Υπολογιστικού Προσωπικού (Apex) το οποίο, μαζί με το ευρύτερο συνδικαλιστικό κίνημα, προσέφερε στις γυναίκες του Grunwick σημαντική στήριξη κατά την 2ετή σχεδόν απεργία.

Προσέφεραν στις απεργούς εκτός από οικονομική στήριξη και συμμετοχή σε διαδηλώσεις, αλλά και απεργίες στήριξης στους εργαζόμενους του Grunwick.

Κι ενώ οι γυναίκες από την Ασία πολεμούσαν για τα δικαιώματά τους, οι άντρες τους έμεναν στα μετόπισθεν, αφού πολλοί από αυτούς εργαζόταν είτε σε θέσεις γραφείου, είτε είχαν μικρά μαγαζάκια. Πολλοί ανησυχούσαν για τη δημόσια στάση των γυναικών, άλλοι δεν επέτρεψαν στις γυναίκες της οικογένειάς τους να συμμετάσχουν στην απεργία.

Ίσως η απεργία να έληγε με νικηφόρο τρόπο αν είχαν βγει όλες οι γυναίκες στο δρόμο. Μετά από δυο χρόνια απεργίας όμως, η υποστήριξη των σωματείων ατόνησε, και η Desai βρέθηκε με μια χούφτα γυναίκες να κάνει απεργία πείνας μπροστά από το εθνικό κέντρο εμπορίου της Αγγλίας. Το 1978, η απεργία ξεψύχησε χωρίς να επιτευχθεί ο βασικός στόχος: την αναγνώριση των εργατικών συνδικάτων από τους εργοδότες, για συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Παρόλα αυτά, σημειώθηκε αλλού επιτυχία. Ανέδειξε το προφίλ των εργαζόμενων γυναικών από την Ασία αναφορικά με το βρετανικό συνδικαλιστικό κίνημα και διευκρίνισε τη σημασία της εργασίας των γυναικών στην βιομηχανική οργάνωση. Μετά το Grunwick οι γυναίκες από την Ασία πρωταγωνίστησαν επίσης στην απεργία στο Chix Bubblegum το 1980 και στο νοσοκομείο Hillingdon το 1996, ενώ φτάνοντας στο 2005, πάλι οι γυναίκες από την Ασία ήταν στο πρώτο μέτωπο στην Gate Gourmet, αμφισβητώντας την εργοδοτική πολιτική – κι εκεί όμως η απεργία δεν σημείωσε επιτυχία.

Σήμερα, η Desai ζει ήσυχα με τον άντρα της. Πως αισθάνεται που αποτελεί μέρος πια της ιστορίας; «Αισθάνομαι περήφανη για όσα έκανα. Ήθελαν να μας σπάσουν, αλλά δεν σπάσαμε».

Πηγή: Guardian