Συνταρακτική μαρτυρία του Παναγιώτη Λαμπρία, στενού συνεργάτη του Κωνσταντίνου Καραμανλή, για το ταξίδι της επιστροφής στην Αθήνα, το βράδυ της 23ης προς 24 Ιουλίου. Ο Λαμπρίας, που ζούσε αυτοεξόριστος στο Λονδίνο, είχε περιγράψει τις ιστορικές στιγμές σε συνέντευξη του στον Στέλιο Κούλογλου.

Eγώ ήμουν στο Λονδίνο και το τηλεφώνημα από τον Καραμανλή, να τον συναντήσω για να γυρίσουμε μαζί , έγινε γύρω στις 5.00′ το απόγευμα.

Και λέει:

– Στις 9.00′ να είσαι στο Παρίσι.

Του λέω:

-Αποκλείεται. Είμαι ακόμα εδώ, δεν υπάρχει εισιτήριο.

Μου λέει:

-Έλα με τα πόδια. Εγώ στις 9.00′ φεύγω.

Τελικώς, το πώς κατάφερα να φύγω είναι περίπου μυθιστορηματικό, άλλαζα ταξί, είχα παρακαλέσει ένα φίλο μου να μου δώσει χρήματα, γιατί δεν είχα χρήματα και για το εισιτήριο, ότι είχα ήταν σε κάποια Τράπεζα.  Άλλαξα ταξί και πλήρωσα 20λιρα για να πάω στο αεροδρόμιο.

Τελικώς, για να μην τα πολυλογώ, έφτασα στο αεροδρόμιο του Ορλύ μη γνωρίζοντας πού θα συναντήσω τον Καραμανλή. Και μη έχοντας κι ένα κέρμα να πάρω ένα τηλέφωνο.

Αλλά εκεί φώναξα έναν υπάλληλο της Ολυμπιακής και με παρουσίασε σε ένα Γάλλο διπλωματικό, ο οποίος μου λέει:

-Κύριε Υπουργέ, συγχαρητήρια, έχουμε μια μικρή δεξίωση για σας.

Είπα ότι είναι τρελοί, μέσα μου. Αλλά ανακάλυψα ότι η δεξίωση ήταν μέσα στο αυτοκίνητο το οποίο θα με πήγαινε στο Μπουζέ, στην άλλη άκρη του Παρισιού, όπου μέσα στο αυτοκίνητο υπήρχε ένα ποτήρι σαμπάνιας και λοιπά και συνοδεία με τους μοτοσικλετιστές τους Γάλλους, οι οποίοι πραγματικά πρέπει να έχουν διδαχθεί από χοροδιδασκαλείο αυτές τις πιρουέτες τις οποίες κάνουν,  έφτασα στις 9 παρά 5′.

Η πτήση του γυρισμού

Ο Καραμανλής μου είπε απλούστατα:

-Α, τα κατάφερες!

Αλλά φύγαμε στις 10.00′ λόγω εναερίου κυκλοφορίας. Είμασταν τέσσερις στο γαλλικό προεδρικό αεροπλάνο: ο Καραμανλής, ο ανιψιός του ο Λιάπης, ο Χρυσοστάλης, γραμματέας του όλο αυτό το διάστημα στο Παρίσι και εγώ.

Κάποια στιγμή ο συμπιλότος με φώναξε μέσα,για να ακούσω, γιατί δεν ξέραμε πού πηγαίναμε και τι θα βρίσκαμε. Ξέραμε ότι το αεροδρόμιο ήταν κλειστό, ότι η Ολυμπιακή δεν μπορούσε να στείλει, γι’ αυτό και προσεφέρθη ο Ζισκάρ Ντ’ Εστέν.

Και μου έβαλε τα ακουστικά ο συμπιλότος να ακούσω, γιατί είχε πιάσει Αθήνα, τον Ντέηβιντ Τογκ, τον ανταποκριτή του ΒΒC, ο οποίος έλεγε θριαμβευτικά ότι: Το μεγαλύτερος πλήθος από εποχής απελευθέρωσης από τους Γερμανούς έχει συγκεντρωθεί με αναστάσιμες λαμπάδες, με ιαχές, με φωτογραφίες του Καραμανλή και τον περιμένει ως απελευθερωτή.

Εγώ συγκινήθηκα, γιατί δεν ξέραμε τι γινόταν. Και γύρισα στον ίδιο τον Καραμανλή και του τα είπα, με αυτόν ενδεχομένως τον τόνο τον ενθουσιώδη. Τον κοιτάζω, μέχρι που ήταν μελαγχολικός:

-Αυτό προσδιορίζει, μου λέει, το μέγεθος των ευθυνών μου.

Άφιξη

Όταν είδα αυτή την ακαταστασία, την ανθρωποθάλασσα,  ότι όλοι είχαν προχωρήσει σ’ αυτό το αεροπλανάκι που έμοιαζε καρυδότσουφλο μέσα στην ανθρωποθάλασσα, προσπαθούσαν να το σηκώσουν στα χέρια, μου πέρασε από το μυαλό: “Θα τον σκοτώσουν εν θριάμβω!” σκέφθηκα. Ο ωραιότερος τρόπος να απαλλαγούν από αυτόν, ήταν μέσα σ’ αυτό το πανδαιμόνιο.

Διότι ούτε οι συγγενείς του, τα αδέλφια του είχαν καταφέρει να πλησιάσουν. Ο εκδότης της Βραδυνής, ο Τζώρτζης ο Αθανασιάδης ήταν ο μόνος από τους γνωστούς που το είχε καταφέρει.

Μετά αυτό το κύμα τον έβγαζε από δω, από κει, μετά βρέθηκε σε μια ταράτσα, ο Λιάπης κι εγώ είχαμε χαθεί, ο Χρυσοστάλης ηρπάγη από άλλους και εκείνη την ώρα μάθαμε ότι είναι σε κάποια ταράτσα που τον έχουν πάει, ούτε μικρόφωνα υπήρχαν, ούτε μεγάφωνα και του ζητούσε ο κόσμος να μιλήσει, να πει κάτι.

Άρχισε να μιλάει, δεν ακουγόταν τίποτα και ωρυόταν ο κόσμος. Οπότε κάποια στιγμή τσαντίστηκε και λέει:

-Πάψτε ρε.

Και ένας γεροντάκος που ήταν δίπλα λέει:

-Ίδιος έφυγε, ίδιος γύρισε!