Αγαπημένη μου κορούλα Καίτη,

Ads

«…Η σεμνότητα του αγωνιστή-η πραγματική και όχι η προσποιητή- είναι πολύ μεγάλη αρετή. Η αρετή αυτή δεν έρχεται καθόλου- μα καθόλου- σε αντίθεση με την αρχή-αρετή του αγωνιστή: Να σκέφτεται θαρραλέα, να εκφράζεται θαρραλέα να ενεργεί θαρραλέα».

‘Αη-Στράτης 18-12-59, Γιώργος Τσαρουχάς (σε προσωπικό γράμμα στην κόρη του).

Πενηνταπέντε χρόνια συμπληρώνονται τον φετινό Μάιο από την άγρια δολοφονία του Γιώργου Τσαρουχά. Ο Τσαρουχάς (για τον οποίον θα πούμε περισσότερα στη συνέχεια) δεν ήταν «τυχαίος», ήταν αγωνιστής από τα νιάτα του, είχε αναδειχθεί ως στέλεχος σε διάφορες θέσεις ευθύνης, ήταν ιδιαίτερα αγαπητός σε ανθρώπους όλων των αποχρώσεων λόγω της ανιδιοτελούς και συνεπούς στάσης του, και είχε πληρώσει γι’ αυτήν τν στάση του με φυλακές κι εξορίες, από πριν, με αποκορύφωμα τον βαρύτατο τραυματισμό του τη νύχτα της δολοφονίας του Γρ. Λαμπράκη.

Ads

Η Καίτη Τσαρουχά-Κομψοπούλου,  κόρη του δολοφονημένου από τη χούντα ακριβώς 55 χρόνια πριν, βουλευτή της ΕΔΑ Γιώργου Τσαρουχά – κομμουνιστή από τα μαθητικά του χρόνια, επικεφαλής του ΠΑΜ στη Θεσσαλονίκη και Γραμματέας της ΚΟΘ στη διάρκεια της δικτατορίας-  είναι μια αγωνίστρια που έχει (παρόλο που θυμώνει όταν της το λες με τη γνωστή σεμνότητά της) δική της λάμψη και αυταξία, κι έτσι δικαιούται να μιλά για τη Μνήμη του πατέρα της ακόμη πιο πολύ.

Με έντονη και ανιδιοτελή δράση και συνεπή στάση, Γεωπόνος, απόφοιτος του ΑΠΘ, παντρεμένη με τον επίσης αγωνιστή Γιώργο Κομψόπουλο, ανέπτυξε πολύμορφη συμμετοχή στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες της εποχής της από τα νεανικά της χρόνια: Στέλεχος της νεολαίας ΕΔΑ (γραμματέας της Σπουδάζουσας Ν.ΕΔΑ Θεσσαλονίκης 1960-1962, και μέλος του ΚΣ της 1962-1964), στη συνέχεια της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη (ΔΝΛ), υπήρξε παρούσα στους αγώνες για την Παιδεία (15% και 114) την άγρια μα ελπιδοφόρα εποχή στην αρχή της «τελευταίας άνοιξης), μέλος του Γραφείου ΚΔ Μακεδονίας της ΔΝΛ και υπεύθυνη του αγροτικού τμήματος και της Επιτροπής Κοριτσιών. Μεταδικτατορικά η Καίτη Τσαρουχά ανέπτυξε δραστηριότητα μέσα από τις γραμμές της Ανανεωτικής Αριστεράς και του Γυναικείου Προοδευτικού Κινήματος ως αντιπρόεδρος στην Κίνησης Δημοκρατικών Γυναικών Θεσσαλονίκης.

Ακόμη και σήμερα ασχολείται ιδιαίτερα με τη Διατήρηση της Μνήμης ως χρέος στο χνάρι που ο θεωρητικός αναθεωρητισμός και ο χρόνος «θαμπώνουν», και ακόμη πιο έντονα ασχολείται με τις γυναίκες που σημάδεψαν -και σημαδεύτηκαν από- τον αγώνα. Μία τέτοια γυναίκα είναι άλλωστε και η ίδια η πολύτιμή μας Καίτη.

Με δέχθηκε φιλόξενα για αρκετές ώρες στο σπίτι της στη Θεσσαλονίκη κι εκεί (με μόνο, επίμονο, όρο να μην γράψω «μεγάλα λόγια» γι’ αυτήν) ξεχύθηκε ένας ποταμός από συναισθήματα, ιδέες και μνήμες, που μπορούν να κλειστούν σε δύο λέξεις: Μέτρο και Αξιοπρέπεια.  Φεύγοντας, κι ας τη δυσαρεστήσουν κάποιοι θετικοί χαρακτηρισμοί, (με έχετε, λοιπόν, φακελωμένη κι εσείς; Ρωτά, αστειευόμενη,  όταν ακούει στοιχεία του πλούσιου βιογραφικού της) πήρα την απόφαση να γράψω όχι λόγια μεγάλα, αλλά λόγια αληθινά. Όπως της αξίζουν.

–Ούτε ο Λαμπράκης όμως στα 1963 ούτε ο πατέρας σας στα 1968 ήταν τα μοναδικά θύματα μιας σειράς πολιτικών δολοφονιών που ‘σημαδεύουν την νεότερη ιστορία της Θεσσαλονίκης. Δυο νέοι, ο Στέφανος Βελδεμίρης και ο Γιάννης Χαλκίδης είχαν την ίδια “τύχη’. Είμαι βέβαιη ότι τους γνωρίζατε πολύ καλά . Τι θυμόσαστε  για αυτούς;

Φυσικά και τους θυμάμαι πολύ καλά .Ήταν και οι δυο γελαστά ,τολμηρά ,γενναία παλικάρια ,αγωνίζονταν για τα ίδια ιδανικά σε διαφορετικές συνθήκες Και ο θάνατος τους ήταν διαφορετικός,

Η δεκαετία του 60 βιώθηκε στη Θεσσαλονίκη και την ενδοχώρα της με ιδιαίτερο τρόπο σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα .Τα σημάδια του Εμφυλίου πολύ έντονα. Η θεωρία του από βορρά κινδύνου ,παρούσα. “Παραμεθόριες και “επιτηρούμενες ζώνες “σε όλο το μήκος των βόρειων συνόρων της χώρας ,με αστυνόμευση και ασφυκτικό έλεγχο όλων των δραστηριοτήτων . Χωροφυλακή ,αγροφύλακες ,πολυάριθμα ΤΕΑ (τάγματα εθνοφυλακής ,και μόνο το όνομα τους προκαλούσε ρίγη ), μαζί με τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων πνίγουν την ζωή των ανθρώπων, ιδιαίτερα των νέων ,που λαχταρούν για μόρφωση και εργασία.

Ταυτόχρονα φτώχεια ,ανεργία ,μετανάστευση ,ερημώνουν ολόκληρα χωριά. Ο νομός Κιλκίς κατέχει τα θλιβερά πρωτεία Σύμφωνα με υπολογισμούς, την δεκαετία αυτήν, ένα εκατομμύριο περίπου Έλληνες κι Ελληνίδες έφυγαν από τη χώρα, το μεγαλύτερο ποσοστό τους προέρχεται από τη βόρεια Ελλάδα ήταν κυρίως νέοι αγρότες και ανειδίκευτοι εργάτες που θα μπορούσαν να έχουν προσφέρει αρκετά στον τόπο και στην τοπική οικονομία ανάμεσά τους σε ποσοστό περίπου 38% πολλές νέες γυναίκες και κορίτσια.

Ταυτόχρονα οργανώθηκαν και στηρίχθηκαν οικονομικά από τα μυστικά κονδύλια, πολλές φασιστικές οργανώσεις , με πιο γνωστές στην περιοχή η ΕΚΟΦ στα Πανεπιστήμια και η “καρφίτσα “του γερμανοντυμένου φασίστα Γιοσμά ,που συμμετείχαν μαζί με την ασφάλεια και την αστυνομία στην πάταξη κάθε οράματος και κάθε διεκδίκησης. Στην ευρύτερη περιοχή της Β.Ελλάδας, στον Κολυνδρό Κατερίνης και στην Εράτυρα Κοζάνης, λειτουργούσαν οι δυο μονάδες “πειθαρχικής διαβίωσης”  για αριστερούς φαντάρους, που διαγκωνίζονταν στην επίδειξη της σκληρότερης  μεταχείρισης, με πρωταθλητή βέβαια τον Κολυνδρό. Σ’ αυτό το κάτεργο πέρασε την στρατιωτική του θητεία ο Στέφανος Βελδεμίρης. Στις εκλογές του ’61,που πέρασαν στην ιστορία ως εκλογές της βίας και νοθείας ,ο Στέφανος  το μοναδικό βράδυ σε συνθήκες παρανομίας,  που  όλες κι όλες 4 μικρές ομαδούλες νέων της ΕΔΑ  μοίρασαν για μια περίπου ώρα προεκλογικό υλικό του νόμιμου  κόμματός τους, πυροβολείται εν ψυχρώ από τον χωροφύλακα  Φιλίππου.

Ο Γιάννης Χαλκίδης, σε συνθήκες βαριάς και δύσκολης παρανομίας, γιατί στη Θεσσαλονίκη οι δρώντες προδικτατορικά αριστεροί, Εδαϊτες και Λαμπράκηδες ,ήταν  γνωστοί στην ασφάλεια και σαν ονόματα αλλά και σαν φυσιογνωμίες, διέφυγε τη σύλληψη ,πέρασε στην παρανομία, εντάχθηκε στο ΠΑΜ, συμμετείχε και στις πιο δύσκολες δράσεις του. Όταν “χτυπήθηκε’ το διαμέρισμα  (γιάφκα επικράτησε να ονομάζονται οι κατοικίες που διέμειναν οι κρυπτόμενοι αγωνιστές) πήδηξε απο το παράθυρο, πυροβολήθηκε, και βαριά τραυματισμένος αλλά ζωντανός ακόμη, δέχθηκε τη χαριστική βολή από το περίστροφο αστυνομικού .Όλα αυτά αποδείχθηκαν σε δίκη μετά την πτώση της χούντας.  

Οι 4 νέες δολοφονίες -με χρονική σειρά -Βελδεμίρης, Λαμπράκης, Χαλκίδης, Τσαρουχάς, στη συνέχεια παλαιότερων – Γιάννη Ζεύγου ,Τζορτζ Πολκ – μαζί με όλα τα προαναφερθέντα, δίνουν  στη Θεσσαλονίκη  τον θλιβερό τίτλο της  πόλης της πολιτικής βίας και των πολιτικών δολοφονιών. Θα πρέπει να τονίσουμε (γιατί έρευνες βρίσκουν κι άλλες ανεπιβεβαίωτες) πως 4 πολιτικές δολοφονίες μέσα σε 8 χρόνια ίσως και να αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ. Όμως παιδιά όπως ο Βελδεμίρης κι ο Χαλκίδης, όλοι αυτοί οι σύντροφοι, αποτελούν κομμάτι της ζωής όλων όσων βρεθήκαμε μαζί τότε.

Η Καίτη Τσαρουχά μου λέει πολλά που δεν μου δίνει την άδεια να δημοσιοποιήσω

Όταν μιλά για το τι συνέβη στη σύλληψή της στη δικτατορία, κι είχε μόλις σαραντίσει το παιδί της τότε, αρνείται να συγκριθεί με τους αληθινούς όπως λέει ήρωες που έδωσαν τη ζωή τους.

Ως προσωπικό σχόλιο, και παρόλο που δεν έχω την άδειά της αφού το θεωρεί ‘λιβανωτό’, θα ήθελα να σημειώσω τον αγώνα που κάνει για τη διάσωση και καταγραφή της ιστορικής μνήμης ηχογραφώντας συνεντεύξεις αγωνιστών και ιδίως αγωνιστριών που υπάρχουν ακόμα, και χαρίζοντας μέρος του πολύτιμου αρχείου της σε σχετικούς χώρους, όπως η ΕΜΙΑΝ, ο χώρος αντιδικτατορικού αγώνα  στη Θεσσαλονίκη κ.ά.. Πάντα ανήσυχη και με κοφτερό βλέμμα για τις πολιτικές εξελίξεις και την πραγματικότητα στη χώρα μας, παραμένει παρούσα.

Πενηνταπέντε χρόνια μετά τη δολοφονία του πατέρα της αξίζει να επισημάνουμε ότι η πόλη, πρόσφατα σχετικά, (κι ο Α. Κουράκης έδωσε μάχη στον Δήμο γι’ αυτό)  ονοματοδότησε μια πολύ μικρή  πάροδο, ένα δρομάκι με 2 μόνο πολυκατοικίες, ‘εξορισμένο’ στις παρυφές της Θεσσαλονίκης, στα σύνορα με την Πυλαία.

Κλείνοντας, κι αφού την ευχαριστήσω από καρδιάς για τον κόπο και τον χρόνο αυτής της συνέντευξης, την ρωτώ εάν άφηνε η οικογένειά της, κι η ίδια προσωπικά, μια παρακαταθήκη για ‘τους καιρούς και τους/τις ανθρώπους που μέλλονται για να ’ρθουν’, ποια φράση θα την περιέγραφε καλύτερα. Η κ. Τσαρουχά- Κομψοπούλου απαντά:

Ο πατέρας μου ήταν κομμουνιστής αλλά οι αγώνες του και οι θυσίες του θέλω ν’ ανήκουν σε όλον τον ελληνικό λαό. Γι’ αυτόν πάλεψε, σε εποχές εξαιρετικά άγριες. Δίχως αγκυλώσεις.

Διαβάστε επίσης