Με αφορμή τα δύο χρόνια από το θάνατο του «τελευταίου Παρτιζάνου», Μανώλη Γλέζου, το Tvxs.gr παρουσιάζει ιστορικές μαρτυρίες για το κατέβασμα τις σβάστικας στην Ακρόπολη, τα συναισθήματα στη θέαση Γερμανών, αλλά και την ίδρυση της ομάδας «Αδούλωτοι Έλληνες», όπως αυτές είχαν παρουσιαστεί στο Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα «Κατοχή – Η Ελλάδα του Χίτλερ» του Στέλιου Κούλογλου.

Ταυτόχρονα, το Tvxs.gr δημοσιεύει ντοκουμέντα από τον τύπο της εποχής, ο οποίος βρισκόταν υπό γερμανικό έλεγχο, και συγκεκριμένα του τρόπου με τον οποίο καλύφθηκε η ηρωική πράξη, δηλαδή το κατέβασμα της ναζιστικής σημαίας.

«Βγήκαμε όλοι στη ταράτσα και δεν θα ξεχάσω ποτέ το θέαμα της φοβερής σβάστικας πάνω στην Ακρόπολη». Παρμενίων Παπαθανασίου «Όταν πήγαν οι Γερμανοί είχα μεγάλη περιέργεια να δω και πλησίασα να τους μιλήσω. Και τους μίλησα αγγλικά, δεν ήξερα άλλη γλώσσα. Και μου έδωσαν ένα χαστούκι στο πρόσωπο». Ιάσων Μολφέσης «Ήταν τόσο παγεροί. Είχαν ένα ύφος, ένα πρόσωπο, ένα κεφάλι εκεί πάνω, που αν συναντούσα στον δρόμο μου τον Γερμανό φοβόμουν πολύ». Κούλα Φαφούτη. «Όλος ο κόσμος ένιωσε τη σκιά του κατακτητή. Άλλαξε η ζωή από τη μια μέρα στην άλλη. Και κάθε μέρα νέοι νόμοι. Απαγορεύεται το βράδυ, απαγορευεται το μεσημέρι, απαγορεύεται το ένα, απαγορεύεται το άλλο…» Ουρανία Νιζαμίδου

«Είναι 27/4 του 1941 οι Γερμανοί μαζεύουν τον κόσμο για να παρακολουθήσουν το ανέβασμα της σημαίας των Γερμανών του ναζιστικού εμβλήματος στον ιστό της δημαρχίας. Πράγματι συμβαίνει το γεγονός, αλλά κατά τη διάρκεια της έπαρσης της σημαίας τους, ο πατέρας μου λιποθυμάει από πατριωτισμό. Από τότε που συνήλθε ο πατέρας μου από τη λιποθυμία μαζί με την παρέα του, ιδρύουν την αντιστασιακή ομάδα «Αδούλωτους Έλληνες». Η πρώτη τους δράση ήταν να μεταφράζουν συνθήματα που ακούγανε από το ραδιόφωνο των Εγγλέζων να τα μεταγράφουν σε μορφή τρικ και να τα διανέμουν στις περιοχές του Ψυρρή, του Θησείου, του Κολωνού και αλλού». Πέτρος Κουλουφάκος

Τη νύχτα της 30ης προς 31η Μαΐου 1941, δύο νέοι φοιτητές σκαρφαλώνουν στον Ιερό Βράχο και κατευθύνονται προς τον Παρθενώνα με στόχο να κατεβάσουν τη σβάστικα. Η Αθήνα βρίσκεται υπο ναζιστική κατοχή ήδη από τον Απρίλιο και την ίδια μέρα η Κρήτη καταλαμβάνεται πλήρως από τις δυνάμεις του Άξονα. Oι δύο νέοι δεν είναι άλλοι από τον Μανόλη Γλέζο και τον Απόστολο (Λάκη) Σάντα οι οποίοι συλλαμβάνουν το παράτολμο σχέδιο ένα ανοιξιάτικο σούρουπο, όταν από το Ζάππειο αντίκρυσαν  την Ακρόπολη. Αποφασίζουν να το υλοποιήσουν φροντίζοντας μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια, αφού τυχόν αποτυχία σήμαινε θάνατο.

«Βλέπαμε αυτή την τεράστια πολεμική σημαία πάνω στην Ακρόπολη και σε μια στιγμή ο Μαλώνης που ήταν στραμμένος μου λέει Λάκη εκεί κάτι πρέπει να κάνουμε. Καταφέραμε ανεβήκαμε και φτάσαμε πάνω και υπήρχε ησυχία. Το θέμα ήταν αν ο σκοπός ήταν μέσα ή έξω από τη σκοπιά. Την ίδια ώρα ακούγαμε χάχανα κλπ από κάτω, γιορτάζανε για την Κρήτη. Είδαμε λοιπόν ότι δεν υπάρχει σκοπός. Και τότε ανεβήκαμε πάνω, λύσαμε το συρματόσχοινο  και προσπαθήσαμε  να την κατεβάσουμε. Φτάναμε μέχρι εκέι σκαρφαλώναμε, την πιάναμε την τραβάγαμε και τίποτα. Για να την κατεβάσουμε χάσαμε πολύτιμο χρόνο την ώρα που στην πόλη υπήρχε απαγόρευση κυκλοφορίας», ανέφερε ο Λάκης Σάντας.

«Η Ακρόπολη και ο Παρθενώνας εκφράζουν τη Δημοκρατία. Από την πλευρά της τέχνης εκφράζουν τα ανθρωπιστικά ιδεώδη. Όταν λοιπόν πας εσύ και τα βεβηλώνεις, σκλαβώνεις το έθνος της Ελλάδας, σκλαβώνεις όλη την ανθρωπότητα. Γυρίζοντας από την Ακρόπολη βλέπω τη μάνα μου ένα κουβάρι να κάθεται στα σκαλοπάτια του σπιτιού. Δεν είχα ξαναδεί πότε τη μάνα μου να κάθεται έτσι. Και μου λέει που ήσουνα; Πολύ αγριεμένη και με πιάνει απ’ τον λαιμό. Τότε άνοιξα το σακάκι μου και της έδειξα το κομμάτι της σημαίας. Αμέσως άλλαξε εντελώς το πρόσωπό της, με αγκαλιάζει με φιλάει και φεύγει. Δεν με ρώτησε τι είναι αυτό. κατάλαβε αμέσως. Την άλλη μέρα που τη ρώτησε ο πατριός μου που ήταν ο μεγάλος σου γιος του απάντησε ανέβα στην ταράτσα να δεις», υπογράμμισε ο Μανώλης Γλέζος.

«Εγώ ανεβαίνω πάνω σπίτι, ήταν όλοι όρθιοι και περιμένανε. Μου λέει ο πατέρας μου παιδί μου τι έγινε; Βγάζω λοιπόν το κομμάτι και μόλις το βλέπει ο πατέρας μου λέει ‘’πω πω συμφορά είσαι καλά θα μας σκοτώσουν οι Γερμανοί”. Οι Γερμανοί λοιπόν βγάλαν ανακοίνωση που έλεγε ότι τη νύχτα της 30ης Μαΐου άγνωστοι δράστες υπεκτέλεσαν  τη γερμανική πολεμική σημαία από το βράχο της Ακρόπολης και οι δράστες θα τιμωρηθούν με την ποινή του θανάτου», τόνισε ο Λάκης Σάντας.

Όταν ο «ελληνικός» Τύπος τους χαρακτήριζε «παράφρονες» και «εγκληματίες»

Εκληματίες», «παράφρονες» και «μωροί μέχρι κτηνωδίας» ήταν μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που εισέπραξαν οι δύο Έλληνες σπουδαστές που την 31 Μαϊου 1941  βρήκαν το θάρρος να κατεβάσουν τη ναζιστική σημαία από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης. Ήταν η περίοδος που η ελληνική δημοσιογραφία συμβιβάστηκε με τον ναζισμό.

Φαίνεται πως τον Μάιο του 1941, η δυσάρεστη είδηση της πτώσης της Κρήτης από τις γερμανικές δυνάμεις κινητοποίησε τους δύο τότε σπουδαστές Μανόλη Γλέζο και Απόστολο Σάντα ώστε να καταφέρουν την πρώτη αντιστασιακή δράση κατά την Κατοχή. Δίχως να γίνουν αντιληπτοί από τους φρουρούς, το ίδιο βράδυ πήδηξαν τα σύρματα, σύρθηκαν ως τη σπηλιά του Πανδρόσειου Άντρου και σκαρφάλωσαν από τις σκαλωσιές των αρχαιολόγων στην Ακρόπολη.

Ταχύτατα, κατέβασαν τη διαστάσεων 4×2 ναζιστική σημαία από τον ιστό και την πήραν μαζί τους. Στη θέση της τοποθέτησαν -ξανά- την ελληνική σημαία. Ωστόσο, η πράξη λοιδορήθηκε από τον -υπό γερμανικό έλεγχο- ελληνικό Τύπο.

Στο ρεπορτάζ τους τα Αθηναϊκά Νέα ανέφεραν πως ο υπουργός Δικαιοσύνης Λιβιεράτος έδωσε εντολή στον εισαγγελέα πλημμελειοδικών Αθηνών Μικρουλέα να μεταβεί στο σημείο για να κάνει «αυτοψία σχετικά με την γενομένην αντεθνικήν πράξιν της υπεξαιρέσεως της σημαίας, η οποία κυματίζει επί του Ιερού βράχου».

Ο Πρωϊνός Τύπος στο πρωτοσέλιδο του χαρακτήριζε «μωρούς μέχρι κτηνωδίας» και «υπηρέτας αλλοτρίων συμφερόντων» τους άγνωστους τότε σαμποτέρ, και την πράξη τους «αξιοθρήνητον πρόκλησιν»! Η εφημερδία μάλιστα υποστήριζε ότι ο ελληνικός λαός δεν είναι τυφλός και το γεγονός ότι τρώει ψωμί το όφειλε στους Γερμανούς! «Έλληνες κινδυνεύομεν!» έγραφε και ουσιαστικά απειλούσε: «Τα παιδιά μας, αι οικογένειαί μας, ημείς όλοι, αλλά ίσως και ο τόπος, θα πληρώσωμεν ακριβά τας εγκληματικάς αυτάς μωρίας».

Στο φύλλο της 1 Ιουνίου 1941 η Καθημερινή επικροτούσε την τιμωρητική διαδικασία των Γερμανών γράφοντας πως: «Καλώς συνετάγη ο νόμος που τιμωρεί με θάνατο τους Έλληνες υπηκόους όσοι μετέχουν σε πολεμικές εχθροπραξίες κατά των Γερμανών». Η εν λόγω εφημερίδα είχε συμβιβαστεί ήδη με τη νέα κατάαταση γι΄αυτό και λίγες μέρες πριν την ηρωϊκή πράξη των Σάντα-Γλέζου έγραφε: «Δεν το γράφομεν εκ λόγων κολακείας, αλλά διότι είναι γενική εντύπωσις: Οι Γερμανοί στρατιώται, όσοι εκυκλοφόρησαν κατά τας ημέρας αυτάς εις την πόλιν, υπήρξαν όλοι υποδείγματα ευπρέπειας και ευγενείας…».

Η Βραδυνή έβγαλε παράφρονες τους νεαρούς αντιστασιακούς και μιλούσε για τον αγκυλωτό σταυρό που τον καλύπτουν δάφνες δόξας στα πολυάριθμα πεδία των μαχών! «Δεν είναι δυνατόν να ήσαν άνθρωποι με σώας τας φρένας αυτοί που υπεξήρεσαν, εν ώρα νυκτός, την Γερμανικήν Σημαίαν, η οποία εκυμάτιζεν επί της Ακροπόλεως, παραπλεύρως της εθνικής μας σημαίας. Πάντως δεν είναι δυνατόν να ήσαν Ελληνες που αγαπούν το ´Εθνος των. Διότι μόνο παράφρονες ή όργανα ξένης προπαγάνδας ημπορούσαν να διαπράξουν μιαν τόσον επαίσχυντον, αλλά και τόσον επικίνδυνον, ως προς τας συνεπείας της πράξιν.

»Είνε βεβαίως περιττόν να τονισθή ότι ο ελληνικός λαός εν τω συνόλω του, θλίβεται ειλικρινώς διά τας παράφρονας αυτάς πράξεις ελαχίστων και μεμονωμένων ατόμων, των οποίων, άλλως τε είνε άγνωστος εισέτι η προέλευσις, και τας αποδοκιμάζει με αποτροπιασμόν και αγανάκτησιν. Οπως ο νικηφόρος και πανίσχυρος Γερμανικός στρατός ανεγνώρισεν ανεπιφυλάκτως την ανδρείαν του μικρού, αλλά δοξασμένου εθνικού μας στρατού και συμπεριφέρθη προς το έθνος και τον στρατόν μας κατά τρόπον εξαιρετικώς γενναιόφρονα και ιπποτικόν – έτσι και ο ελληνικός λαός γνωρίζει να τιμά την σημαίαν ενός τόσο ιπποτικού αντιπάλου, ενός τόσο ένδοξουν και ακαταμάχητου στρατού, όπως ο Γερμανικός».

»Την σημαίαν με τον αγκυλωτόν σταυρόν καλύπτουν ήδη πολλαί δάφναι δόξης εις τα πολυάριθμα πεδία των μαχών, και ουδείς είνε δυνατόν ν’ αρνηθή εις αυτήν την προσήκουσαν τιμήν και τον ειλικρινή σεβασμόν. Το Ελληνικόν Εθνος υπεδέχθη την σημαίαν του Νέου Ράιχ που δημιούργησεν η μεγαλοφυής διάνοια του Αδόλφου Χίτλερ, ως την σημαίαν ενός υπό πάσαν έποψιν μεγάλου και ανέκαθεν φίλου προς την Ελλάδαν λαού, ως εν σύμβολον αποκαταστάσεως μια ειρηνικής περιόδου, ως εν σύμβολον δικαιοσύνης, ευνομίας και πολιτισμού. Και είνε βέβαιον ότι, αν οι δράσται του εγκλήματος της Ακροπόλεως περιήρχοντο εις χείρας του Ελληνικού λαού, θα ελυντσάροντο από αυτόν τον ίδιον ως εχθροί της πατρίδας μας.

»Εκείνοι, λοιπόν, που δεν σέβονται το σύμβολον αυτό της φιλίας και συνεργασίας μεταξύ Ελλάδος και Γερμανίας επάνω εις τον ιερόν βράχον της Ακροπόλεως, εκείνοι που έθεσαν βέβηλον χείρα επί της σημαίας ενός τόσο γενναιόφρονος και ιπποτικού κράτους, ή δεν έχουν σώας τας φρένας ή είνε εχθροί της ίδιας της πατρίδος».

H εφημερίδα Ακρόπολις μίλησε για «ανοήτους» πράξεις ενώ χαρακτήρισε την πράξη ως «θλιβερόν συμβάν» δημοσιεύοντας και την ανακοίνωση των κατοχικών δυνάμεων όπως φαίνεται από κάτω.