«Δεν είναι αλήθεια ότι ήθελα να κάνω ελληνική ζωγραφική», έλεγε ο ίδιος ο Γιάννης Τσαρούχης. «Απλούστατα, ήθελα να παίρνω σοβαρά τα αισθήματά μου και τις επιθυμίες μου, όποιες κι αν ήταν αυτές. Δυο πράγματα κατάλαβα από μικρός: ότι ήθελα να γίνω ένας καλός ζωγράφος και πως δεν υπήρχαν μόνο δυο ζωγραφικές, αλλά και δυο κόσμοι. Υπήρχαν η Δύση και η Ανατολή. Ένα μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς μου το κατανάλωσα για να γνωρίσω αυτούς τους δυο κόσμους, για να μην αδικήσω κανέναν και να μην κάνω ανεπανόρθωτα λάθη».

Ο Γιάννης Τσαρούχης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1910. Από μικρός ασχολείται ήδη με τη ζωγραφική – μάλιστα στην έκθεση βρίσκεται και το έργο του «Καράβια στο ηλιοβασίλεμα», το οποίο χρονολογείται στο 1917, πριν ο καλλιτέχνης συμπληρώσει καν μια δεκαετία ζωής.

Τα πρώτα του έργα τα εξέθεσε το 1929 στο «Άσυλο Τέχνης». Φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου έως το 1935, με καθηγητές τους Ιακωβίδη, Βικάτο και Παρθένη ενώ παράλληλα μαθήτευσε κοντά στον Φώτη Κόντογλου (1931 – 1934), ο οποίος τον μύησε στη βυζαντινή αγιογραφία. Ο Τσαρούχης μελέτησε επίσης την λαϊκή αρχιτεκτονική και ενδυμασία.

Τα χρόνια 1935-1936 ο ζωγράφος ταξίδεψε σε Κωνσταντινούπολη, Παρίσι και Ιταλία όπου μελέτησε τα έργα της Αναγέννησης και του Ιμπρεσιονισμού. Γνωρίστηκε με ζωγράφους όπως ο Henri Matisse και ο Alberto Giacometti, ενώ ήταν γνώστης του έργου του Θεόφιλου.Το 1938, ξανά στην Ελλάδα, πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στο κατάστημα Αλεξοπούλου της οδού Νίκης στην Αθήνα με έργα που παρουσίαζαν ιδιαίτερη προσωπικότητα που εξήραν οι τότε τεχνοκριτικοί Παπαντωνίου και Καπετανάκης. Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κλήθηκε να υπηρετήσει στο σώμα του Μηχανικού.

Το 1947 πραγματοποίησε 2 ακόμα ατομικές εκθέσεις με υδατογραφίες και θεατρικά προσχέδια. Το 1950 μετέβη ξανά στο Παρίσι όπου το 1951, εξέθεσε εκεί όπως και στο Λονδίνο έργα του. Το 1953 υπέγραψε συμβόλαιο με τη γκαλερί Ιόλας της Ν. Υόρκης. Το 1956 ήταν υποψήφιος για το βραβείο Guggenheim και το 1958 πήρε μέρος στη Μπιενάλε της Βενετίας. Το 1967 όταν καταλαμβάνουν την εξουσία στη χώρα οι δικτάτορες, ο καλλιτέχνης αυτοεξορίζεται στο Παρίσι. Το 1981 ιδρύεται το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη στο οποίο δωρίζει το σπίτι του στο Μαρούσι και μεγάλο αριθμό έργων του.

Ο Γ. Τσαρούχης ασχολήθηκε και με την θεατρική σκηνοθεσία από το 1928, ενώ σχεδίασε σκηνικά και κοστούμια για το Εθνικό Θέατρο και όχι μόνο. Συνεργάστηκε με την Ντάλας Σίβικ Όπερα του Τέξας, τη Σκάλα του Μιλάνου, το Κόβεντ Γκάρντεν, το Εθνικό Λαϊκό Θέατρο της Γαλλίας, το Τεάτρο Ολύμπικο της Βιτσέντζα. Ασχολήθηκε επίσης με την εικονογράφηση βιβλίων, τη μετάφραση και συγγραφή βιβλίων για τη τέχνη. Στην Ελλάδα επέστρεψε το ’80, όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. Το 1984 πλήττεται από τη νόσο του Parkinson αλλά δεν παύει να ζωγραφίζει. Πέθανε στην Αθήνα στις 20 Ιουλίου του 1989, σε ηλικία 79 ετών.

Ο Γιάννης Τσαρούχης θεωρείται από πολλούς ίσως ο πλέον διακεκριμένος εκπρόσωπος της γενιάς του ’30 ενώ θεωρείται επίσης ο κορυφαίος Έλληνας σκηνογράφος. Με το ευρύ φάσμα των καλλιτεχνικών του δραστηριοτήτων επηρέασε την αισθητική των νέων καλλιτεχνών μεταπολεμικά περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον.

Πρώτη αναδρομική έκθεση Τσαρούχη στο Μπενάκη

Μεγάλη έκθεση με περισσότερα από 600 έργα του Γιάννη Τσαρούχη παρουσιάζεται στο κτίριο του Μουσείου Μπενάκη επί της οδού Πειραίως, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τη γέννηση του σπουδαίου Έλληνα ζωγράφου. Η έκθεση περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής και σκηνογραφίας από πολλά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές.

Το Μουσείο Μπενάκη, το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη και το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τραπέζης Κύπρου, διοργανώνουν το μεγάλο εκθεσιακό αφιέρωμα, το οποίo φιλοξενείται στους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς, από τις 19 Δεκεμβρίου του 2009 έως τις 14 Μαρτίου του 2010, με τίτλο «Γιάννης Τσαρούχης: 1910-1989». Πρόκειται για την πρώτη αναδρομική έκθεση έργων του Γιάννη Τσαρούχη που παρουσιάζεται στην πρωτεύουσα.

Την έκθεση συμπληρώνει η προβολή τεσσάρων κινηματογραφικών αφιερωμάτων στον Γιάννη Τσαρούχη, με πληροφορίες για τη ζωή, το έργο και την προσωπικότητά του, ευγενική παραχώρηση των δημιουργών, Δημήτρη Βερνίκου, Φώτου Λαμπρινoύ, Λάκη Παπαστάθη και Ηρώς & Γιώργου Σγουράκη καθώς και των παραγωγών τους.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης « Γιάννης Τσαρούχης: 1910-1989», η οποία συμπίπτει με τα 20 χρόνια από το θάνατό του και με τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, το κτίριο της οδού Πειραιώς 138 & Ανδρόνικου θα παραμείνει ανοικτό τις Δευτέρες και τις Τρίτες του Δεκεμβρίου 2009 και του Μαρτίου 2010, έως τις 18.00 το απόγευμα.

Ωράριο λειτουργίας:
Τετ., Πέμ., Κυρ.: 10.00-18.00
Παρ., Σάβ.: 10.00-22.00