Ο Τσόρτσιλ έλεγε πως “Στον πόλεμο η αλήθεια είναι τόσο σημαντική, ώστε πρέπει να συνοδεύεται πάντα από δύο σωματοφύλακες ψεύδους”. Αν συνδυάσουμε αυτή τη φράση με κείνην του Ζαν Ζιροντού, που είπε ότι “Η ειρήνη είναι ένα απλό διάλειμμα ανάμεσα σε δύο πολέμους”, θα αντιληφθούμε ότι ο πόλεμος δεν σταματάει ποτέ και πως η αλήθεια θα έχει πάντα δύο bodyguards, ακόμα και στην ειρήνη.

Ads

Πράγματι: στον πόλεμο μία και μόνο πληροφορία (ας πούμε, για την ατομική βόμβα, ή για την ημερομηνία απόβασης στη Νορμανδία) μπορεί να αλλάξει για πάντα τη μορφή του κόσμου, με συνέπεια εκατομμύρια νεκρούς, ή ζωντανούς, γι’ αυτό και η μυστικότητα είναι η ουσία της πολιτικής, η οποία, κατά Κλαούζεβιτς, είναι η συνέχεια του πολέμου με άλλα μέσα.

Τίποτε δεν μπορεί να υπάρξει στην πολιτική χωρίς το ψεύδος σε ανώτατο ή μεσαίο επίπεδο, τη μυστικότητα, την παραπληροφόρηση, τη χάλκευση, ή αυτό που λένε οι Γάλλοι: “Σώστε τα προσχήματα”. Χωρίς τα προσχήματα που συντηρούν την πολιτική σε επίπεδο συνομιλιών, πιέσεων και διευθετήσεων, απλώς πηγαίνουμε σε ανοιχτή σύγκρουση. Αλλά, και να πάμε σε σύγκρουση, πάλι η μυστικότητα είναι η προϋπόθεση, αφού το βασικό στοιχείο κάθε νικηφόρου πολέμου ή μιας απλής μάχης είναι η κατοχή της πρωτοβουλίας και ο αιφνιδιασμός. Και τα δύο αυτά προϋποθέτουν απόλυτη κρυψίνοια, και γι’ αυτό τον λόγο δρουν και θα δρουν πάντα η κατασκοπεία και η αντικατασκοπία που, και οι δυο, τι κάνουν; Ανιχνεύουν εκ των προτέρων τις κρυφές προθέσεις του αντιπάλου. Που σημαίνει: μια πληροφορία αξίζει περισσότερο από ένα ολόκληρο στράτευμα. Τα λοιπά, περί απόλυτης ελευθερίας της πληροφορίας, της γνώμης και μη-λογοκρισίας, είναι μόνο για τους αμέριμνους και τους αφελείς. Κάθε λόγος προϋποθέτει τη λογοκρισία ή την αυτο-λογοκρισία, αφού είναι πάντα αφαιρετικός εκ φύσεως και δεν έχει ισχύσει ποτέ καμία σχετική δεοντολογία εξ ολοκλήρου – δεν γίνεται, δεν υπάρχει ποτέ απόλυτη προσέγγιση της αλήθειας.

Αλλά και η σχετική αλήθεια βρίσκεται διαρκώς υπό διωγμόν, για τους παραπάνω λόγους, δηλαδή εξαρτάται από το πόσο σχετική είναι και ποιους ευνοεί και ποιους όχι. Και αυτή η σχετική αλήθεια συνήθως περιέχει και την προκατάληψη, τη μονομέρεια, την ιδεολογική εμμονή, το συμφέρον, τη διαπλοκή, την εθελοτυφλία, την κομματική ιδιοτέλεια, δηλαδή την εγγενή αδυναμία συνολικής όρασης.

Οπότε, η δημοσιογραφία αναπόφευκτα κινείται σε αυτά τα σχετικά και μεταβαλλόμενα πεδία. Η απόλυτη διαφάνεια και αλήθεια δεν υπάρχουν – αν υπήρχαν, θα κατέρρεε πάραυτα όλο το πολιτικό σύμπαν που στηρίζεται πάνω στο λεγόμενο “ζωτικό ψεύδος” και στην αποδοχή της σχετικής αλήθειας. Και αυτήν τη σχετική αλήθεια πασχίζει να αναδείξει, έστω, ο Τύπος. Στο βαθμό που μπορεί. Όσο γίνεται περισσότερο. Υπ’ αυτήν την έννοια, ήταν αβάσταχτα φυσικό να κυνηγηθεί ανελέητα το WikiLeaks και ο Τζούλιαν Ασάνζ. Οι αποκαλύψεις του, οδυνηρές, σκληρές, εκρηκτικές, έθεσαν σε δοκιμασία τις ΗΠΑ, την Ιταλία, τη Ρωσία, τον Ερντογάν, τον Μερλουσκόνι κι έναν σωρό άλλους. Θανάσιμες αλήθειες.

Κι εδώ δοκιμάστηκε το όλο σύστημα. Η Αμερική κατηγορούσε τους Κινέζους που απαγόρευαν το Ίντερνετ, και μόλις βγήκαν τα δικά της άπλυτα στο διαδίκτυο τρελάθηκε. Άρχισε όλος ο λεγόμενος Ελεύθερος Κόσμος να κυνηγάει ανελέητα το WikiLeaks και τον αρχηγό του. Όλα, φίλε, έχουν ένα όριο.

Του Γιώργου Σκαμπαρδώνη στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη