Παράταση της δανειακής σύμβασης ή όχι, η συμφωνία που έκλεισε η κυβέρνηση με τους εταίρους στο Eurogroup και ο «κατάλογος Βαρουφάκη» ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να επιτύχει υπό τις δεδομένες συνθήκες. Παρά ταύτα, οι αντιδράσεις στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, η κριτική που ασκείται από κορυφαία στελέχη του κόμματος και η «μουρμούρα» που είναι έκδηλη αν μιλήσει κανείς με τον κόσμο (δηλαδή το 36-4=32%) είναι κατά τη γνώμη μου τελείως δικαιολογημένα. Και σε αυτό ακριβώς το σημείο ταιριάζει γάντι μια ατάκα από τον Indiana Jones (senior) στον Indiana Jones (junior): «when you lose kid, you don’t have to like it» (όταν χάνεις μικρέ, δεν είναι απαραίτητο να σου αρέσει κιόλας). Εξηγώ αμέσως τι εννοώ.

Εμφανώς υποχωρητική σε πολλά σημεία, τολμηρά υπαινικτική σε άλλα, σκόπιμα –και έξυπνα- ασαφής σε μερικά, η διατύπωση των δεσμεύσεων στη συμφωνία κυβέρνησης και «θεσμών» δεν αφήνει ωστόσο περιθώρια για παρερμηνείες. Κανείς δεν έπεισε κανέναν –πώς θα μπορούσε άλλωστε- και ό,τι προέκυψε στο τέλος εκφράζει τον πραγματικό συσχετισμό των δυνάμεων στο δεδομένο ευρωπαικό τοπίο. Και η μία και η άλλη πλευρά κατανοούν πλήρως το τι γράφεται στην «αίτηση παράτασης». Και η συμφωνία των δύο μερών έγγειται ακριβώς σε αυτό: ότι χρειάζεται χρόνος σε όλους για να προετοιμαστούν καλύτερα πριν τη μεγάλη σύγκρουση, που φαίνεται αναπόφευκτο ότι θα συμβεί, σε πολύ υψηλότερο και ουσιαστικότερο επίπεδο, μετά το φθινόπωρο.

Πρόκειται περί δύο κορυφαίων στρατηγημάτων. Από τη μία πλευρά είναι σαφές ότι οι επερχόμενες εκλογές στην Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία θα  μεταβάλουν ουσιωδώς τον συσχετισμό των δυνάμεων στην Ευρώπη. Το σημαντικότερο όμως δεν είναι αυτό, αλλά το γεγονός ότι μια τέτοια αλλαγή, όσο μικρή και αν είναι με όρους πολιτικών μετατοπίσεων στον άξονα «Δεξιά-Αριστερά», ενδέχεται να ανοίξει τη συζήτηση –και τους ασκούς του Αιώλου- στην Ιταλία και τη Γαλλία. Και τότε μια ευρωπαική διάσκεψη για τα χρέη και τη λιτότητα –που, μη ξεγελιόμαστε,  δεν πρόκειται ποτέ να είναι αμιγώς ευρωπαική- θα γίνει επιτακτική. Από την άλλη πλευρά, αν οι νεοφιλελεύθερες δυνάμεις καταφέρουν στο μεταξύ να διαρρήξουν σταδιακά τη σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με τους ψηφοφόρους του (στο εσωτερικό) και να αποικοδομήσουν την εικόνα της ελληνικής Αριστεράς (στο εξωτερικό), η σταθερότητα της κυβέρνησης Τσίπρα κινδυνεύει και το αφήγημα των Podemos στην Ισπανία καθίσταται ελάχιστα πειστικό.

Πώς να κρατήσεις όμως τον κόσμο και την εικόνα σου, όταν έχεις εμφανώς υπαναχωρήσει σε βασικά σημεία του προγράμματός σου ή –με άλλη διατύπωση- όταν εμμέσως παραδέχεσαι ότι είχες υποτιμήσει/παρεξηγήσει τις αντιδράσεις των δανειστών; Εδώ είναι το πρόβλημα που πρέπει τώρα να επιλύσει η κυβέρνηση.  Εάν υιοθετήσουμε το «δόγμα Indiana Jones», η κυβέρνηση πρέπει να σεβαστεί το «πένθος» των στελεχών και των ψηφοφόρων της, χωρίς να απολογείται ή να διογκώνει τα όσα επέτυχε για να καλυφθεί. Πρώτον, γιατί το πάθημα γίνεται συνήθως μάθημα και δεύτερον, διότι η επούλωση των τραυμάτων χρειάζεται χρόνο. Χρόνο που δεν είναι συμπιέσιμος και δεν μπορεί να υποκατασταθεί από επικοινωνιακά εφευρήματα.
Όσο κυνικός και να είναι κανείς, η διαφορά της κυβέρνησης Τσίπρα με το ακροδεξιό εξάμβλωμα που διαδέχθηκε είναι συντριπτική. Έπειτα, ακόμα και αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορέσει άμεσα να υλοποιήσει το 50% του προγράμματός του, δεν του έχει ακόμη απαγορευθεί να αναπτύξει τη μεταρρυθμιστική του ατζέντα, δηλαδή τις προ πολλού αναγκαίες παρεμβάσεις σε όλη τη σφαίρα της δημόσιας ζωής. Ο εξορθολογισμός των δημόσιων υπηρεσιών, η αποτελεσματικότερη είσπραξη των φόρων και η αποκατάσταση των δημοκρατικών θεσμών στη δημόσια εκπαίδευση δεν είναι «ουδέτερα» μέτρα, αλλά μέτρα από τη φύση τους ευνοικά για τις πιο ευαίσθητες κατηγορίες, όπως οι ηλικιωμένοι, οι μειονότητες, οι νέοι και οι φτωχοί. 

Ακούγεται κάπως μελοδραματικό, αλλά είναι στην πραγματικότητα η επαναδιατύπωση του προφανούς: πρέπει να μάθουμε να περιμένουμε και να επιμένουμε στις αλήθειες και στο δίκιο μας.  Κι όταν έρθει η ώρα, ε, στο τέλος-τέλος της γραφής εκτός από τα χειμερινά υπάρχουν και τα…φθινοπωρινά ανάκτορα!