Έχω στην οικογένειά μου έναν θείο ο οποίος, πριν από αρκετές δεκαετίες, αφού απέκτησε δύο όμορφα παιδιά με τη σύζυγό του, αποφάσισε να υποβληθεί σε βαζεκτομή. Αυτή η επέμβαση ανδρικής στείρωσης, για την οποία το 7,4% των ανδρών καταλήγει να μετανιώνει (μελέτη του ακαδημαϊκού περιοδικού «Hum Reprod», 2018), συνίσταται στην απολίνωση, κοπή και απόφραξη, των σπερματικών πόρων που μεταφέρουν το σπέρμα από τους όρχεις. Είναι λίγο σαν ένας αγωγός που στερεύει.

Εκείνες τις μακρινές μέρες (τέλη δεκαετίας του 1980, οι άνθρωποι παρακολουθούσαν τη σειρά «Ντάλλας»), το πράγμα έμοιαζε σχετικά ασυμβίβαστο. Ενώ η αρρενωπότητα και η γονιμότητα εξακολουθούσαν να είναι στενά συνδεδεμένα, η κίνηση αυτού του υπερήφανου Ισπανού, του θείου μου, είχε κάτι πρωτοποριακό, χωρίς καμία σαφώς πολιτική χροιά. «Δεν ήθελα η σύζυγός μου να σηκώσει όλο το βάρος, αυτό είναι όλο», λέει σήμερα, χωρίς περιστροφές.

Διαμοιρασμός της ευθύνης

Ενώπιον αυτής της επιλογής, τα ερωτήματα του περιβάλλοντός του (τα δικά μου, εν προκειμένω, εν μέσω τότε  εφηβικής κρίσης) περιστρέφονταν γύρω από προβληματισμό, άλλοτε ρεαλιστικό, άλλοτε λίγο εκκεντρικό: Πονά; Το πέος, δεν κινδυνεύει να μετατραπεί σε αντίστοιχη τρόμπα ποδηλάτου;

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, αυτή η επέμβαση, που πραγματοποιείται εντός λίγων λεπτών με τοπική αναισθησία και η οποία φέρνει αποτελέσματα μετά από οκτώ έως δεκαέξι εβδομάδες, δεν εμποδίζει την εκσπερμάτιση με κανέναν τρόπο, καθώς το σπέρμα αποτελεί ένα μικρό μόνο μέρος του αποβαλλόμενου υγρού. Δεν υπάρχει απώλεια επιθυμίας, ούτε στυτική δυσλειτουργία. «Δεν μετανιώνω. Επιπλέον, δεν υπέστην καμία αρνητική αντίδραση μετά από αυτό», αφηγείται σήμερα ο με τον τρόπο του φεμινιστής θείος μου.

Αλλά, πέρα από αυτήν την ιστορία, είναι τα πράγματα τόσο απλά; Στην πραγματικότητα, μέχρι πρόσφατα, εκείνος που επέλεγε την βαζεκτομή εθεωρείτο συχνά ως Τζέισον Όρχις, ο οποίος άρχισε να εξαντλεί από μόνος του όλη του την ανδρική δύναμη. Ένα είδος τρελού που διαπράττει έγκλημα εσχάτης προδοσίας κατά του παντοδύναμου φαλλού.

Ενώ ορισμένοι γιατροί εξακολουθούν σήμερα να προσπαθούν να αποθαρρύνουν τους υποψήφιους, το τελικό αποτέλεσμα αυτής της χειρουργικής πρακτικής είναι τρομακτικό. Ακόμη και αν γίνεται επέμβαση για την αποκατάσταση των σπερματικών πόρων, η αγγειοβασοστομία, η δυνατότητα αναστροφής της διαδικασίας δεν είναι εγγυημένη. Εξ ου και, στη Γαλλία, συστήνεται ένα χρονικό διάστημα τεσσάρων μηνών μεταξύ του πρώτου ραντεβού με τον ανδρολόγο και της επέμβασης για περισυλλογή.

Παρά το γεγονός ότι αυτή η πρακτική δεν προωθείται από τους γιατρούς, ούτε ενθαρρύνεται κοινωνικά, στη Γαλλία το 2019 13.205 άνδρες κατέφυγαν στη βαζεκτομή. Φυσικά, αυτό παραμένει οριακό, αλλά αποτελεί μέρος μιας ισχυρής ανοδικής τάσης, ενδεικτικό ότι κάτι αλλάζει: μεταξύ του 2010 και του 2018, ο αριθμός των υποψηφίων για αυτή τη χειρουργική επέμβαση αυξήθηκε κατά 491%.

Οι όρχεις στο τραπέζι, ίσως, αλλά, εν προκειμένω, στο χειρουργικό τραπέζι. Όπως η ψυχική πίεση ή το εκπαιδευτικό φορτίο, η αντισύλληψη αποτελεί πλέον ένα από τα θέματα της ατζέντας του ζευγαριού.

Είναι αλήθεια ότι απέχουμε ακόμη πολύ από τις αγγλοσαξονικές χώρες, όπου το πράγμα έχει τις ρίζες του στα ήθη, καθοδόν προς την «disneylandization». Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οργανώνεται ακόμη και «φιλοεκτομή» (εκ του φίλου «κολλητού» και της αγγειεκτομής), όπου πηγαίνουμε με φίλους στην κλινική σαν να πεταγόμασταν για ένα ανοιξιάτικο Σαββατοκύριακο στο Κανκούν. Στο πρόγραμμα: μπύρα, πίτσες και επέμβαση. Για σβήσιμο, μια σακούλα κατεψυγμένου αρακά στις κύστες των όρχεων και αξέχαστες αναμνήσεις.

Η στείρωση, η νέα ακμή της ανδρικής συντροφικότητας;

Χωρίς να το αναλύσουμε πολύ, μπορούμε να δούμε στο αυξανόμενο ενδιαφέρον για αυτήν την πρακτική, μια αρχή αμφισβήτησης γύρω από την ιδέα ότι η αντισύλληψη, με τις τραγικές ενίοτε παρενέργειες της, είναι «γυναικεία υπόθεση».

Αυτήν τη σταδιακή εξέλιξη των νοοτροπιών και των ηθών πραγματεύεται το συναρπαστικό βιβλίο «Αυτοί που Παίρνουν Αντισύλληψη. Μία Έρευνα για το τελευταίο ταμπού» των Γκιγιόμ Ντοντάν, Στεφάν Ζουρντάν και Καρολίν Λι. Ταυτόχρονα γραφικό και αυτοβιογραφικό, διδακτικό και γκόνζο, το βιβλίο αυτό αναφέρει τις περιπέτειες δύο δημοσιογράφων, οι οποίες, μια μέρα, σε ένα γεύμα, λίγο τυχαία, άρχισαν να συζητούν με τους συντρόφους τους το θέμα της ανδρικής αντισύλληψης.

«Ανυπομονώ να σας δω να φοράτε θερμαινόμενα εσώρουχα…», λέει μία από αυτές. «Ποιος θέλει τζιν τόνικ;», απαντά ένας από αυτούς. Πίσω από αυτήν την αισθητή ενόχληση, μετράμε σε ποιο βαθμό -εάν αγνοήσουμε τα προφυλακτικά- η αντισύλληψη είναι αδιανόητη για τους άνδρες. Το να μην ανησυχείς για αυτό είναι ένα προνόμιο που δεν είναι τόσο εύκολο να εγκαταλειφθεί, ακόμη και μεταξύ των πιο «αφυπνισμένων νεοαριστερών».

Μία ξεχασμένη ιστορία

Αρχίζοντας να σκέφτονται το ερώτημα, οι συγγραφείς του βιβλίου ανακάλυψαν ένα ολόκληρο τμήμα μιας ξεχασμένης ιστορίας. Στη δεκαετία του 1980, λίγοι αριστεροί άνδρες, υποκινούμενοι από τα φεμινιστικά κινήματα, άρχισαν να μπαίνουν στη μεγάλη Άγρια Δύση της αντισύλληψης. Συγκεντρωμένοι κάτω από το πανό της Ένωσης για την Έρευνα και την Ανάπτυξη της Ανδρικής Αντισύλληψης («Ardecom»), διερεύνησαν στα τυφλά δύο κύριες οδούς.

Η πρώτη είναι η «ορμονική μέθοδος», η οποία συνίσταται στην πρόσληψη, μία φορά την εβδομάδα, της Ενανθικής Τεστοστερόνης, η οποία μειώνει την παραγωγή σπερματοζωαρίων έως τη στειρότητα. Όπως και στις γυναίκες, οι ανεπιθύμητες ενέργειες δεν είναι καθόλου αμελητέες: ευερεθιστότητα, αύξηση βάρους, διεύρυνση του μαστού.

Η άλλη οδός, που βασίζεται στο περίφημο DIY (σσ.: Κάντο μόνος σου), είναι η «θερμική μέθοδος». Η ιδέα αφορά στην αύξηση της θερμοκρασίας των όρχεων έως το σημείο της πρόληψης της σπερματογένεσης. Σύμφωνα με το μύθο, το πρωτότυπο θερμαινόμενο εσώρουχο, που σχεδιάστηκε, αποτελούνταν από μια τηλεχειριζόμενη αντίσταση, ήταν δοκιμασμένο σε κριάρια, λειτουργούσε απλά χωρίς να αυξάνει το ισοζύγιο άνθρακα.

Φτιαγμένο τις περισσότερες φορές από έναν αναρτήρα όσχεου, μια ελαστική ζώνη με ένα δακτύλιο, όπου κάποιος τοποθετεί το πέος του, αυτό το πράγμα που μοιάζει με στηθόδεσμο για το όσχεο ανυψώνει μηχανικά τους όρχεις προς τη βουβωνική χώρα, όπερ αρκεί, για να τους κάνει να ανέβουν από τους 34°C-35°C στους 36°C-37°C.

Μεταξύ 1978 και 1985, 200 πρωτοπόροι «πήραν αντισύλληψη» στη Γαλλία, χρησιμοποιώντας τη μία ή την άλλη μέθοδο. Αλλά για διάφορους λόγους (επιδημία του AIDS, έλλειψη πολιτικής βούλησης, έλλειψη ενδιαφέροντος της βιομηχανίας), ο αρχικός ενθουσιασμός υποχώρησε.

Και αν το χάπι για τους άνδρες δεν έχει δει ποτέ το φως της δημοσιότητας, είναι, επίσης, διότι υπάρχει μια παράλογη υποψία για την ανδρική αντισύλληψη. Ο στόχος, λένε μερικοί παρανοϊκοί, δεν είναι τόσο η αμφισβήτηση του δόγματος του ναταλισμού με έναν κοινό τρόπο, αλλά η κρυφή εφαρμογή του νεοφεμινισμού, όπου πρόκειται πάντα, τελικά, για «κόψιμο των όρχεων των ανδρών».

Σήμερα, το -οδηγούμενο κυρίως από ένα νεομαλθουσιανισμό που τροφοδοτείται από την κλιματική αλλαγή- ζήτημα του ελέγχου των γεννήσεων επανέρχεται δειλά-δειλά. Και οι κύκλοι που συζητούν περί ανδρικής αντισύλληψης σε ένα υπόγειο, όπου, το βράδυ, κάποιος έρχεται, για να συμβουλευθεί μυημένους, για να μάθει πώς να ράβει σωστά το θερμαινόμενο εσώρουχο, όπως και αυτό το βιβλίο, αποτελούν απτό σημάδι ενός αναδυόμενου συμμετοχικού φεμινισμού μεταξύ των ανδρών, ένα είδος αδελφότητας που συγκινεί (αλλά όχι μόνο).

Πηγή: Le Monde