Η τροτσκιστικής καταγωγής φράση του τίτλου που ακούγεται γενικώς παρήγορη, δεν ξέρω αν παρηγορεί και τον Πρωθυπουργό. Τόσα κανάλια έχει, που του είναι άχρηστα πια, θα μπορούσε ένα τους να προβάλει την κωμωδία του Ρομπέρτο Μπενίνι – La Vita è Bella!

Αν όχι τίποτε άλλο, ως αριθμολάγνος, θα εκτιμούσε το γεγονός ότι η ταινία των Oscar έκοψε παγκοσμίως εισιτήρια αξίας 230 εκατομμυρίων δολαρίων

Απο πρώτη άποψη είναι δύσκολο να ταυτιστεί ψυχικά ο Πρωθυπουργός με τον σκηνοθέτη Ρομπέρτο Μπενίνι που υποδύθηκε ο ίδιος τον ιταλοεβραίο Γκουίντο. Ο Γκουίντο ήταν ένας τύπος αστείος και χαρισματικός, που επιστράτευσε την πλούσια φαντασία του για να βοηθήσει την οικογένειά του (σύζυγο Ντόρα και υιό Τζότζε) όσο κρατούντο στο Μπέργκεν Μπέλσεν. Από όλα αυτά ο κ Πρωθυπουργός έχει μόνο Ντόρα κι αυτό σε αδελφή.

Ένα πικρό STORY, με happy end

Αξίζει να θυμίσουμε την ιστορία εκείνη που διηγήθηκε η ταινία, πριν τρεις δεκαετίες.

Στο ναζιστικό στρατόπεδο ο Γκουίντο κρύβει το γιο του από τους φύλακες, του δίνει κρυφά φαγητό και προσπαθεί να τον κάνει να μην καταλάβει το τι πραγματικά συμβαίνει. Τον πείθει ότι το στρατόπεδο δεν είναι παρά ένα παιχνίδι, στο οποίο ο παίκτης που θα καταφέρει να μαζέψει 1.000 πόντους θα κερδίσει ένα τάνκ.

Του λέει λοιπόν ότι αν κλάψει, αν παραπονεθεί, αν ζητήσει τη μαμά του ή αν πει ότι πεινάει, θα χάσει. Ο Γκουίντο πείθει τον Τζότζε ότι κι οι φύλακες του στρατοπέδου είναι τόσο κακοί, απλώς γιατί θέλουν κι αυτοί να κερδίσουν το τανκ κι έτσι όλα τα καλά παιδιά οφείλουν να κρύβονται για να κερδίσουν εκείνα το παιχνίδι.

Όταν ο μικρός Τζότζε δε θέλει να παίξει άλλο και ζητά να επιστρέψει σπίτι, του απαντά πως είναι κριμα γιατί απέχει μόνον λίγους πόντους από τη νίκη. Αυτό κρατάει μέχρι το τέλος, όταν μέσα στο χάος της απελευθέρωσης τον βάζει να κρυφτεί μέσα σε ένα κουτί μέχρι να φύγουν όλοι, πείθοντάς τον ότι αυτό είναι το τελευταίο μέρος του παιχνιδιού.

Ο ίδιος συλλαμβάνεται και πυροβολείται από έναν φύλακα, αλλά όχι πριν κάνει το γιο του να γελάσει για τελευταία φορά. Ο μικρός Τζότζε τα καταφέρνει τελικώς και μάλιστα νομίζει ότι νίκησε στο παιχνίδι του μπαμπά του όταν αντικρύζει το αμερικανικό τανκ που καταφτάνει και απελευθερώνει το στρατόπεδο.

Ο σαρδόνιος γέλως

Το γέλιο του Γκουίντο φαινόταν πειστικό στον μικρό αλλά μόνο αληθινό γέλιο δεν ήταν. Παραπέμπει στον αρχαίο μύθο του σαρδόνιου γέλωτος!

Στις Σάρδεις και σε συνθήκες λιμού, οι γεροντότεροι αυτοκτονούσαν προκειμένου να επαρκέσουν οι πόροι για τα νεότερα μέλη της ομάδας. Ανέβαιναν σ’ έναν ψηλό βράχο και πηδούσαν από μόνοι τους αλλά επειδή αυτό υποτίθεται πως το έκαναν με την ψυχή τους κι από αίσθηση καθήκοντος για τους πιο ευάλωτους, έπρεπε όταν πηδούσαν να δείχνουν ευτυχείς! Κι είχαν αυτή την παγωμένη γκριμάτσα του θανάτου στο πρόσωπο που μοιάζει με γέλιο αλλά δεν είναι.

Είναι η ακροτελεύτια γκριμάτσα στο πρόσωπο όσων πεθαίνουν από τετανικούς σπασμούς, που ευτυχώς εξαιρετικά σπάνια συναντώνται πια. Ο σπασμός αυτός και στην σημερινή ιατρική σημειολογία ονομάζεται ακόμη «σαρδόνιος γέλως».

Το «παλιό καθεστώς»: Μια περιπέτεια αβέβαιου τέλους

Η ταινία δίνει ένα «κομψό» παράδειγμα θυσίας που γίνεται με χαμόγελο και δίνει στην πικρή ιστορία ένα ευχάριστο τέλος. Αν όμως η ζωή παραμένει ωραία ακόμη και στα χειρότερα της, αυτό προυποθέτει την πίστη σε ιδεώδη που αξίζει να θυσιαστεί κανείς γι’ αυτά. Οπότε είναι αμφίβολο αν στην δική μας πικρή υπόθεση Μητσοτάκη, που τελειώνει κακήν κακώς, μπορεί όντως να υπάρξει happy end.

Ο επικεφαλής ενός συστήματος εν κινδύνω, εν προκειμένω της εβραικής Οικογένειας, άρθηκε στο ύψος των περιστάσεων και πρόταξε το συμφέρον των οικείων του κι όχι το προσωπικό του. Δεν σχολιάζει σχεδόν καθόλου την ποιότητα όσων τον διώκουν ούτε το αν του άξιζε να βρεθεί σε μια τέτοια θέση ούτε ότι πολλοί δεν του τόχανε, πως θα ήταν τόσο αφοσιωμένος.

Θα πείτε, άλλο μια Οικογένεια, άλλο μια Παράταξη κι άλλο μια Χώρα. Αν ο Πρωθυπουργός αδυνατεί να ταυτιστεί με τον δύστυχο αλλά μεγαλειώδη Γκουίντο, που θυσιάζεται πρόθυμα και χαριτωμένα για την ευημερία όσων αγαπά, τουλάχιστον ας αποφύγει να ταυτιστεί με τους φύλακες του στρατοπέδου. Θυμίζω ότι αυτοί μόνο στον μύθο είναι κακοί γιατί θέλουν το παιχνίδι για πάρτη τους. Στην πραγματικότητα είναι απλώς πορωμένοι εγκληματίες. Θα ήταν δε εντελώς γελοίο να επιλέξει να κλειστεί ο ίδιος σ’ ένα κουτί μέχρι να τελειώσουν όλα…