Η τελευταία έκθεση αξιολόγησης (5AR) της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) παρουσίασε για άλλη μια φορά στοιχεία που καταδεικνύουν πως η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη είναι πια αδιαμφισβήτητη και ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι η κυρίαρχη αιτία της αλλαγής του κλίματος που παρατηρείται από τα μέσα του 20ου αιώνα και έπειτα.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι ήδη ορατές σε όλα τα φυσικά και ανθρωπογενή συστήματα, σε όλες τις ηπείρους και τους ωκεανούς. Η συνεχής αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα προκαλέσει περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας σε όλες τις περιοχές του πλανήτη, επηρεάζοντας όλες τις χώρες. Τη δεκαετία 2000 – 2010 οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ήταν οι υψηλότερες που έχουν καταγραφεί στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι χωρίς σημαντική παγκόσμια δράση με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία είναι πιθανό να είναι μέχρι 5 °C υψηλότερη σε σχέση με τον προηγούμενο αιώνα.

Η προσεχής διάσκεψη για το κλίμα στο Παρίσι (COP21) το Δεκέμβριο είναι μια σπάνια ευκαιρία ώστε να επιταχυνθούν οι πολιτικές διεργασίες με απώτερο στόχο τον μετασχηματισμό των σύγχρονων κοινωνιών σε κοινωνίες μηδενικών εκπομπών άνθρακα. Παρά το γεγονός ότι κάθε χώρα ανεξάρτητα θα πρέπει να συμβάλει στην προσπάθεια, η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να εντείνει τις πολιτικές πιέσεις ώστε να εξασφαλίσει την οριστική σύναψη της συμφωνίας, διατηρώντας το στόχο του περιορισμού της συνολικής μέσης ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από τους 2 °C εν σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα.

Έτσι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι απαραίτητο:

• Να θέσει φιλόδοξους στόχους για το έτος 2030 πριν από τη διάσκεψη του Παρισιού.

Σύμφωνα με την έκθεση 5AR, από το 2015 και έπειτα οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου θα πρέπει να μειώνονται με ετήσιο ρυθμό της τάξης του 6%, προκειμένου να διατηρηθεί η αύξησης της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κάτω από τους 2 °C.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, και συνεπώς τα κράτη μέλη της, θα πρέπει να είναι συνεπή με μια γραμμική μείωση των συνολικών εκπομπών τους έως το 2030 με απώτερο στόχο τη συνολική εξάλειψη των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα το έτος 2050. Για να επιτευχθεί αυτό το σενάριο το σύνολο της Ε.Ε. θα πρέπει να αυξήσει την τρέχουσα στόχευση κατά 60%. Οποιαδήποτε καθυστέρηση σε αυτό θα αυξήσει δραματικά το μελλοντικό κόστος αντιμετώπισης, μειώνοντας παράλληλα τις αποτελεσματικές διαχειριστικές επιλογές σε ότι αφορά τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Με βάση την παραπάνω στόχευση η Ε.Ε. πρέπει να ενθαρρύνει όλα τα κράτη μέλη της να συνεισφέρουν σε ανάλογο βαθμό.

• Να δεσμευτεί σε υψηλότερους στόχους μείωσης εκπομπών πριν από το 2020.

Σήμερα η Ε.Ε. είναι σε τροχιά επίτευξης και υπέρβασης των δεσμεύσεων του Πρωτόκολλου του Κιότο (KP) για το 2020 χωρίς να λάβει επιπρόσθετα μέτρα, και επομένως μία αναθεώρηση του στόχου μείωσης σε υψηλότερα επίπεδα είναι εφικτή.

Τα κυριότερα σημεία των πράσινων διεκδικήσεων σε ότι αφορά το πρωτόκολλο της διάσκεψης του Παρισιού είναι:

Ο ορισμός του έτους 2050 ως χρονιά με στόχο την πλήρη παύση των παγκόσμιων εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και την ολοκληρωτική στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα κράτη θα πρέπει να πρέπει να δεσμευτούν πως θα στρέψουν τις εθνικές πολιτικές τους μακριά από τα ορυκτά καύσιμα, σε κατεύθυνση συμβατή με την καθολική και ισότιμη πρόσβαση σε πηγές αειφόρου ενέργειας. Ακόμη είναι απαραίτητο να θέσει τις βάσεις ενός δεσμευτικού πλαισίου δράσης συμβατού με τον στόχο του περιορισμού της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από τους 2 °C.

Οι Προβλεπόμενες Εθνικά επιλεγμένες Συνεισφορές (INDCs) που έχουν κατατεθεί δεν είναι αρκετές και πρέπει να αναθεωρηθούν ώστε να εξασφαλιστεί η συμβατότητα τους με την προαναφερόμενη δέσμευση των δύο βαθμών Κελσίου σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα. Είναι υψίστης σημασίας να συνεκτιμηθούν αθροιστικά οι εκπομπές στη βάση της 5ης Έκθεσης Αξιολόγησης της IPCC ώστε να αξιολογηθούν και να καθοριστούν εκ νέου οι Εθνικές συνεισφορές (INDCs). Το τελικό Πρωτόκολλο της διάσκεψης του Παρισιού θα πρέπει να είναι απαραιτήτως νομικά δεσμευτικό για όλες τις χώρες χωρίς εξαιρέσεις.

Η συμφωνία θα πρέπει να προβλέπει μια τακτική διαδικασία αναθεώρησης ανά πενταετία ώστε να είναι πάντα συμβατή με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα, αλλά και για να ελέγχεται η εφαρμογή των δεσμεύσεων του κάθε κράτους. Θα πρέπει να θεσπιστούν ενιαίοι κανόνες σε ότι αφορά την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση των εκπομπών του εκάστοτε κράτους ώστε να διασφαλιστεί η διαφάνεια και η δικαιοσύνη στην εφαρμογή των εκάστοτε εθνικών δεσμεύσεων. 

Τέλος είναι απαραίτητη η αύξηση της διεθνούς οικονομικής στήριξης στις αναπτυσσόμενες χώρες σε ότι αφορά δράσεις και πολιτικές κατά της κλιματικής αλλαγής. Η διάσκεψη θα πρέπει να καταλήξει στη θέσπιση επαρκούς και σταθερού χρηματοδοτικού μηχανισμού με στόχο την εφαρμογή πολιτικών μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και μηχανισμού αντιμετώπισης καταστροφών και απωλειών. Η συμφωνία θα πρέπει να θεσπίσει τα απαραίτητα μέτρα με ισχύ από το 2021 για τον περιορισμό των κλιματικών επιπτώσεων των αεροπορικών μεταφορών και της ναυτιλίας. Τα έσοδα από αυτά τα αγορακεντρικά μέτρα θα συμβάλουν στην μετά το 2020 διεθνή χρηματοδότηση δράσεων κατά της κλιματικής αλλαγής σε αναπτυσσόμενες χώρες καθώς και τη στήριξη του Πράσινου Ταμείου για το Κλίμα.

Η επερχόμενη διάσκεψη για το κλίμα στο Παρίσι (COP21) μπορεί να είναι η τελευταία πραγματική ευκαιρία ώστε να επιτευχθεί μία δεσμευτική συμφωνία σε ότι αφορά τις εκπομπές διοξειδίου με απώτερο ορίζοντα την πλήρη παύση τους , ενώ παράλληλα να προστατεύσει τον ευάλωτο αναπτυσσόμενο κόσμο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ας μην την αφήσουμε να πάει χαμένη.

*Ο Φίλιππος Γκανούλης είναι εκπρόσωπος Τύπου των Οικολόγων Πρασίνων