Η Ελλάδα, με  μεγάλη καθυστέρηση σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, προχώρησε  το 2006 στην ψήφιση, με απόλυτη μάλιστα  διακομματική συναίνεση, του νόμου για την αποτέφρωση των νεκρών (ν. 3448/2006, άρθ. 35). Ακολούθησε  η δημοσίευση του Π.Δ/τος 31/2009 και της Κοινής Υπουργικής Απόφασης  ΚΥΑ 20232/2010.

Αν και ήδη από το 2006 υπάρχει σχετικός νόμος, δεν έχει καταστεί μέχρι σήμερα δυνατή η ίδρυση και λειτουργία Κέντρων Αποτέφρωσης Νεκρών (ΚΑΝ), επειδή προέκυψαν σειρά γραφειοκρατικών  προβλημάτων αλλά και  αντιδράσεις προερχόμενες από τους κόλπους της εκκλησίας.

Το σοβαρότατο ζήτημα ανακίνησε ο ΣΥΡΙΖΑ καταθέτοντας στην Βουλή  ερωτήσεις  αλλά και στις 25-6-14 τροπολογία με θέμα «Κέντρα Αποτέφρωσης Νεκρών και Οστών Νεκρών». Την πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ  στήριξαν με  κοινή τους δήλωση οι Δήμαρχοι Αθηναίων Γιώργος Καμίνης και Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης, οι οποίοι  ζήτησαν  από την κυβέρνηση να προχωρήσει στη δυνατότητα χωροθέτησης αποτεφρωτηρίων νεκρών εκτός κοιμητηρίων.

Στις 25-6-14 σε κοινή τους ανακοίνωση ανέφεραν:

«Η κυβέρνηση οφείλει, επιτέλους, να ενσωματώσει στο Πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής που ψηφίζεται σήμερα, τη νομοθετική πρόταση, την οποία έχουν καταρτίσει κορυφαίοι νομικοί, και προβλέπει τη δυνατότητα χωροθέτησης αποτεφρωτηρίων νεκρών εκτός κοιμητηρίων, καθώς και την τακτοποίηση των διαδικασιών αδειοδοτήσεων μηχανολογικών εγκαταστάσεων. Με έκπληξη διαπιστώνουμε, για μία ακόμη φορά, ότι «αόρατες δυνάμεις» εμποδίζουν την προσαρμογή της χώρας μας στη διεθνή πραγματικότητα αλλά και τον σεβασμό των επιλογών του κάθε πολίτη. Η Ελλάδα δεν πρέπει να παραμένει ουραγός σε στοιχειώδη ζητήματα δικαιωμάτων».

Τελικά ο δρόμος άνοιξε  όταν  στις 30-7-14 κατατέθηκε  σχετική τροπολογία, στο νομοσχέδιο του ΥΠΕΚΑ για το νέο ρυθμιστικό σχέδιο Αθήνας – Θεσσαλονίκης.

Με τη συγκεκριμένη ρύθμιση επιτρέπεται η δημιουργία αποτεφρωτηρίων από τους δήμους και τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου των δήμων σε χώρους εκτός κοιμητηρίων και εκτός περιοχών αμιγούς κατοικίας, γενικής κατοικίας και του πολεοδομικού κέντρου των σχεδίων πόλεως. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα στους δήμους που διαχειρίζονται κοιμητήρια να ιδρύουν στους ίδιους χώρους και αποτεφρωτήρια οστών.

Η τροπολογία λύνει σειρά θεμάτων τα οποία δεν είχαν λυθεί με τον νόμο του 2006, που ναι μεν επέτρεπε την καύση νεκρών, ωστόσο οι περιορισμοί που έθετε καθιστούσαν ουσιαστικά αδύνατη την εφαρμογή του. Ειδικότερα, προέβλεπε τη λειτουργία αποτεφρωτηρίων εντός κοιμητηρίων, κάτι εξαιρετικά δύσκολο εξαιτίας της έλλειψης χώρου σε αυτά, αλλά και των αντιδράσεων από τους τοπικούς εκκλησιαστικούς παράγοντες που τελικά ακύρωναν τις προσπάθειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση του νεκροταφείου στο Μαρκόπουλο. Ανάλογες πρωτοβουλίες «ναυάγησαν» και στα κοιμητήρια Ζωγράφου, Σχιστού, Βόλου και Πυλαίας Θεσσαλονίκης. Με τη νέα ρύθμιση, τα Κέντρα Αποτέφρωσης Νεκρών κατατάσσονται στην κατηγορία των μηχανολογικών «εγκαταστάσεων παροχής υπηρεσιών» χαμηλής όχλησης, προβλέποντας αυτόματα τις διαδικασίες αδειοδότησης του μηχανολογικού μέρους τους, κάτι που δεν υπήρχε στον προηγούμενο νόμο. Επίσης με την τροπολογία  ξεκαθαρίζεται και το νομικό μέρος που αφορά την αποτέφρωση, καθώς προβλέπεται αυτή να γίνεται με μια ληξιαρχική πράξη, η οποία θα συντάσσεται εντός 60 ωρών από τον θάνατο, με την προσκόμιση δύο εγγράφων: την έγγραφη δήλωση ή σημείωμα του θανόντος για την επιθυμία του να αποτεφρωθεί η σορός του ή αντίστοιχη δήλωση του/της συζύγου ή συντρόφου (για όσους έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης), και την πιστοποίηση ιατροδικαστή που βεβαιώνει ότι η αιτία θανάτου δεν χρήζει περαιτέρω ιατροδικαστικής διερεύνησης και ότι έχουν αφαιρεθεί από το σώμα του νεκρού τυχόν ιατροτεχνικά μέρη, ακατάλληλα για αποτέφρωση.




Πέντε μήνες μετά, δυστυχώς, δεν υπάρχουν αισιόδοξα μηνύματα. Στην Αθήνα υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στις διαδικασίες που έχουν ξεκινήσει ενώ στην Θεσσαλονίκη παρατηρείται πλήρης ακινησία.

Ειδικά για  την Θεσσαλονίκη και ενώ ο δήμαρχος κ. Μπουτάρης έχει επανειλημμένα εκφραστεί υπέρ της ίδρυσης ΚΑΝ παρατηρείται εξαιρετική αβελτηρία.

Στις 4-9-14 ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με την απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος για το θέμα, είχε δηλώσει:

“Ο νόμος, όπως πρόσφατα διατυπώθηκε, λέει σαφώς ότι τα αποτεφρωτήρια μπορούν να γίνουν είτε σε δημοτικά κοιμητήρια, είτε εκτός”.  “Υπενθυμίζεται ότι η ταφή των νεκρών είναι μια υποχρέωση που έχει ο Δήμος να παρέχει, αλλά η αποτέφρωση δεν είναι υποχρέωση του Δήμου. Είναι καθαρά μια επιλογή του πολίτη, η οποία έχει αποκατασταθεί, και το κράτος ευνοεί αυτή την κατάσταση, γι αυτό, εξάλλου, πέρασε και αυτή την τροπολογία. Είναι και θέμα υγιεινής, μην ξεχνάμε. Ήδη στη Θεσσαλονίκη το νεκροταφείο Μαλακοπής έχει μπουκώσει τελείως και πρέπει να κλείσει. Το νεκροταφείο της Θέρμης είναι πεπερασμένων δυνατοτήτων, το νεκροταφείο της Ευκαρπίας κι αυτό κάποια στιγμή θα κορεστεί. Εμείς έχουμε ήδη γράμματα από πέντε γραφεία τελετών που είναι πρόθυμα να προχωρήσουν στη δημιουργία αποτεφρωτηρίου. Εμείς θα προχωρήσουμε στη δημιουργία αποτεφρωτηρίου σε δημοτικό οικόπεδο, εκτός κοιμητηρίου, στη βιομηχανική ζώνη, και θα καλέσουμε τους ενδιαφερομένους που θέλουν να κάνουν μια επένδυση, γιατί επένδυση είναι και ο Δήμος δεν είναι επιχειρηματίας”.

Σε ερώτηση για το πότε μπορεί να είναι έτοιμο το αποτεφρωτήριο, απάντησε ότι στις αρχές του 2015 θα έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για το πότε θα αρχίσει να λειτουργεί το αποτεφρωτήριο.

Μπορεί ο δήμαρχος να αρέσκεται σε δηλώσεις που πολλές φορές περιλαμβάνουν και την προβολή της προσωπικής του περίπτωσης. Όμως κάποια στιγμή πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του για το θέμα με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που θα πρέπει να αναλάβει. Συγκεκριμένα θα πρέπει να:

• Διερευνηθεί εάν υπάρχει ακίνητο ιδιοκτησίας του Δήμου Θεσσαλονίκης σε περιοχή όπου οι χρήσεις γης επιτρέπουν την εγκατάσταση ΚΑΝ εντός του Δήμου ή σε περίπτωση που δεν υπάρχει κατάλληλο ακίνητο να διερευνηθεί η συνεργασία με άλλο Δήμο που διαθέτει κατάλληλο ακίνητο.
• Να συμπεριληφθεί στον προϋπολογισμό του Δήμου το αναλογούν ποσό για την μελέτη και την κατασκευή του Αποτεφρωτηρίου.
• Αφού βρεθεί ο κατάλληλος χώρος η επιτροπή ποιότητας ζωής πρέπει να φέρει στο Δημοτικό Συμβούλιο το θέμα και να ληφθεί η απόφαση.
• Να γίνει προκήρυξη διαγωνισμού για την μελέτη και την κατασκευή του ΚΑΝ.
• Τέλος να θυμίσουμε  ότι βάσει του άρθρου 48 του ν. 4277 οι ΟΤΑ πρώτου βαθμού έχουν την αποκλειστική ευθύνη ίδρυσης  και λειτουργίας  ΚΑΝ και ως εκ τούτου δεν υπάρχει δυνατότητα εκχώρησής τους σε ιδιώτες ούτε η ίδρυση ΣΔΙΤ κάτι που ισχύει και για τα κοιμητήρια.

* Ο Τάσος Κουράκος είναι βουλευτής Α΄Θεσσαλονίκης / συντονιστής της Επιτροπής Ελέγχου Κυβερνητικού Έργου Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ