Στέλιος Κούλογλου / Οι πρόσφυγες, σαν το σκυλί στο αμπέλι

Το ντοκιμαντέρ 142 χρόνια καταγράφει το δικαστικό θρίλερ τριών προσφύγων που έχουν καταδικαστεί σε βαριές ποινές φυλάκισης. Από 50 έως 142 χρόνια. Μια πρόσφατη έρευνα της διεθνούς οργάνωσης Border Criminologies και του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα. Το ομολογεί στην έρευνα μία εισαγγελική λειτουργός: «έρχονται στο δικαστήριο σαν αρνί στη σφαγή».

Παρά το γεγονός ότι ο νόμος προβλέπει τη δυνατότητα πρόσβασης στη δικαιοσύνη για όλους, οι πρόσφυγες θεωρούνται πολίτες τρίτης κατηγορίας. Ο Azim, ένας αναγνωρισμένος πρόσφυγας από το Αφγανιστάν αναφέρει ότι δεν του είχε παρασχεθεί ποτέ διερμηνέας, από τη στιγμή της σύλληψής του μέχρι τη δίκη του. “Δεν υπήρχε ποτέ διερμηνέας για μένα, ακόμη και όταν έκανα σαφές ότι δεν μιλούσα ελληνικά’’.

Συχνά οι πρόσφυγες δεν κατανοούν ούτε τις κατηγορίες που τους αποδίδονται. Στο ντοκιμαντέρ, οι δύο Αφγανοί δεν ήξεραν ούτε καταδικάστηκαν σε 50 χρόνια φυλακή ο καθένας. Στην αρχή νόμιζαν ότι αθωώθηκαν, μετά ότι έφαγαν 8 χρόνια. Μόνο αργότερα στο αστυνομικό τμήμα, κάποιος που γνώριζε ελληνικά τους πληροφόρησε για τη λυπητερή.

Στην έρευνα των Border Criminologies – Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες μόνο 6 από τους 30 πρόσφυγες που ρωτήθηκαν είχαν απρόσκοπτη πρόσβαση σε υπηρεσίες διερμηνείας. Αντίθετα, 15 ανέφεραν ότι δεν είχαν καμία πρόσβαση. Βαβέλ αλά ελληνικά.

Οι δικαστές που ρωτήθηκαν έχουν διαφορετική άποψη. Αναφέρουν ότι η διερμηνεία είναι γενικά διαθέσιμη, εκτός από τις λιγότερο κοινές γλώσσες. Ωστόσο, οι πρόσφυγες καταγγέλλουν ότι είναι υποχρεωμένοι να υπογράφουν έγγραφα στα ελληνικά, χωρίς να τα κατανοούν.

• Διαβάστε επίσης: 142 χρόνια / Νέα διεθνής διάκριση στο Βερολίνο – Αύριο στην Αθήνα

Η νομική βοήθεια αποτελεί επίσης κρίσιμο σημείο. Παρά την ύπαρξη νομικών διατάξεων για δωρεάν νομική βοήθεια, οι πρόσφυγες σπανίως γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και σε αυτόν τον τομέα. Στη έρευνα, μόλις το 1/6 των προσφύγων δήλωσε ότι ήξερε για την ύπαρξη της και μόνο τρεις είχαν την ευκαιρία να την αξιοποιήσουν.

«Είναι η πρώτη φορά που το ακούω», είπε ο Kadir, ένας πρόσφυγας από το Ιράκ.

Ακόμη και αυτοί που το μαθαίνουν μέσω των δικηγόρων τους, πέφτουν πάνω στο δικαστικό τείχος του ρατσισμού και της αδιαφορίας. Στο ντοκιμαντέρ, για τους δύο καταδικασθέντες σε 50 χρόνια δεν υπήρχε η παραμικρή κατάθεση ή κάποιο στοιχείο εναντίον τους. Μετά από 2 χρόνια φυλακή, το δικαστήριο αποφάσισε να αναβάλει τη δίκη προκειμένου να βρεθούν στοιχεία!

Η έλλειψη κατάλληλης πληροφόρησης και υποστήριξης περιορίζει σημαντικά τις δυνατότητες των προσφύγων να υπερασπιστούν τα δικαιώματα τους. Η Rosa από τη Νιγηρία, επεσήμανε ότι οι αστυνομικοί δεν την ενημέρωσαν, παρότι ανέφερε ότι ήταν θύμα trafficking. «Οι αστυνομικοί δεν μου είπαν για τα δικαιώματά μου ή για το δικαίωμα να ζητήσω δωρεάν δικηγόρο».

Υπάρχει ακόμη έλλειψη δομημένου συστήματος επικοινωνίας ανάμεσα στους δικηγόρους που παρέχουν νομική βοήθεια και τους πρόσφυγες. Οι τελευταίοι συχνά πρέπει να αναζητούν βοήθεια από φίλους ή συγκεκριμένες ΜΚΟ για να επικοινωνήσουν με τους δικηγόρους τους. Και οι δικηγόροι συχνά καταλήγουν να προσπαθούν να επικοινωνήσουν σε σπασμένα ελληνικά ή αγγλικά, κάτι που είναι αναποτελεσματικό.

Το υπουργείο Μετανάστευσης μόλις προχθές υπέγραψε συμφωνία με τη ΜΚΟ Μετάδραση για παροχές υπηρεσιών διερμηνείς στις υπηρεσίες ασύλου και τις δομές διαμονής. Από τον περασμένο Ιούλιο δεν υπήρχαν διερμηνείς. Λόγω παύσης πληρωμών, παρότι υπήρχαν κονδύλια. Η αιτία ήταν η κακοδιαχείριση αλλά και η αδιαφορία.

Όσες και όσοι θα δείτε το ντοκιμαντέρ 142 χρόνια, θα διαπιστώσετε ότι οι πρόσφυγες θεωρούνται κάτι σαν νέγροι σκλάβοι, στην εποχή της δουλοπαροικίας. Και πάνε στις δίκες σαν το σκυλί στο αμπέλι.

ΥΓ. Η προβολή του «142 χρόνια» στην Αθήνα, ξεκινά σήμερα Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου στις 8 μμ. και καθημερινά ως τη Κυριακή 22 Δεκεμβρίου, στον κινηματογράφο Studio, Σταυροπούλου 33, Πλατεία Αμερικής.

Την Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τον διασώστη Ιάσονα Αποστολόπουλο, τον βουλευτή Ευκλείδη Τσακαλώτο και την Έφη Δούση, δικηγόρο των μεταναστών στο τραγικό ναυάγιο της Πύλου.

Το Σάββατο, επίσης μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τους σκηνοθέτες Εύα Στεφανή- Γιώργο Αυγερόπουλο και τον Νίκο Καβουκίδη, «πρύτανη» των διευθυντών φωτογραφίας στην Ελλάδα και πρωτοπόρο κινηματογραφιστή.

Το ντοκιμαντέρ κέρδισε δύο διεθνή βραβεία, στο Παρίσι και το Βερολίνο.