Η συλλήβδην καταγγελία του ΄γένους΄ των Εβραίων αποτελεί σοβαρό δογματικό πυλώνα της ακολουθίας του επιταφίου θρήνου

Ads

Εδώ και έναν σχεδόν αιώνα, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος έχει εντοπίσει το γεγονός ότι η λαϊκή έκφραση των ορθόδοξων Ελλήνων κατά την περίοδο της Μεγάλης Εβδομάδας περιέχει στοιχεία ανοιχτού αντισημιτισμού. Χρειάστηκε, μάλιστα, να εκδοθούν δύο ειδικές Συνοδικές Εγκύκλιοι, προκειμένου να πειστεί το χριστεπώνυμο πλήρωμα να σταματήσει τις τελετουργικές αντιεβραϊκές εκδηλώσεις. Παραθέτουμε απόσπασμα των δύο σημαντικών αυτών εγκυκλίων ΣΠερί ανάγκης εξαλείψεως του εθίμου, της κατά το Αγιον Πάσχα περιφοράς και καύσεως του ομοιώματος του προδότου Ιούδα΄ (2024/10.5.1910 και 13.4.1918). Την παρακάτω σύνθεση των δύο εγκυκλίων έχει κάνει ο Γενικός Διευθυντής της Αποστολικής Διακονίας επίσκοπος Φαναρίου Αγαθάγγελος:

«Ο δ’ υπερβάλλουσαν αγάπην και φιλανθρωπίαν ενανθρωπήσας Χριστός ο Θεός ημών, ενετείλατο ημίν ίνα αγαπώμεν πάντας τους ανθρώπους και αυτούς τους εχθρούς ημών, και ευλογώμεν τους καταρωμένους ημάς και ευχόμεθα υπέρ των επηρεαζόντων και διωκόντων ημάς, διά δε της περί του εμπεσόντος εις τους ληστάς παραβολής, εδίδαξεν ημάς ότι πλησίον ημών είναι πας άνθρωπος, οιασδήποτε θρησκείας και εθνικότητος και αν ή τούτος… Εις γνώσιν της Ιεράς Συνόδου περιήλθεν, ότι επικρατεί εις τινα εισέτι του Κράτους μέρη, έθιμον ξένον εντελώς προς την Εκκλησίαν, καθ’ ό κατά την Μ. Παρασκευήν γίνεται χρήσις λαϊκών ασμάτων, εν οίς υπάρχουσι φράσεις καθαπτόμεναι του έθνους των Εβραίων, ότι δε κατά την ημέραν του Πάσχα εξακολουθεί ενιαχού να γίνηται η καύσις του λεγομένου Σομοιώματος του Ιούδα’. Η Ιερά Σύνοδος θεωρεί καθήκον Αυτής όπως φέρη εις γνώσιν πάντων των χριστιανών, ότι η τήρησις τοιούτων εθίμων αντιβαίνει προς την βάσιν και το θεμέλιον της πίστεως ημών, ήτις είναι η αρετή της αγάπης προς εν γένει πάντα άνθρωπον… Η διά πυροβολισμών και καύσεως του προδότου διακωμώδησις και εξουθενισμός των συμπολιτών ημών Ιουδαίων, οι οποίοι κοινήν σήμερον μεθ’ ημών έχουσι την πατρίδα και τα αυτά προς αυτήν δικαιώματα και καθήκοντα, προφανώς δε διεγείρει θρησκευτικόν μίσος και υποθάλπει κατ’ αυτών φανατισμόν, αμαυροί δε και την υπόληψιν των μερών, ων εν μέσω επισυμβαίνει το τοιούτον κακόν».

Οπως βλέπουμε, οι εγκύκλιοι δεν αναφέρονται μόνο στο έθιμο της καύσης του Ιούδα, αλλά και σε λαϊκά άσματα με αντιεβραϊκές φράσεις. Γνωρίζουμε ότι χρειάστηκαν πολλά χρόνια για την περιθωριοποίηση του ρατσιστικού εθίμου. Και περάσαμε από την οδυνηρή εμπειρία του πολέμου για να καταλάβουμε ότι οι φραστικές επιθέσεις εις βάρος μερίδων πολιτών εξαιτίας της φυλετικής ή θρησκευτικής τους ιδιαιτερότητας οδηγούν την τραγωδία. Ο Ιούδας-Εβραίος έπαψε να καίγεται συμβολικά, αλλά είχαν ήδη προλάβει άλλοι να κάψουν πραγματικά το 90% της εβραϊκής ελληνικής κοινότητας.

Αλλά και τα σκωπτικά αντιεβραϊκά άσματα μετά την αποκάλυψη του ολοκαυτώματος έχασαν την αρχική τους αφέλεια. Σε συνδυασμό με τη γενική υποχώρηση όλων των παραδοσιακών λαϊκών συνηθειών, αποτελούν πια παρελθόν.

Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τους ύμνους που περιλαμβάνονται στις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας και ιδιαίτερα εκείνους του Ορθρου του Μεγάλου Σαββάτου που συνήθως ψάλλονται τη Μεγάλη Παρασκευή. Μήπως θα έπρεπε να συνταχθεί από την Ιερά Σύνοδο κάποια νέα εγκύκλιος, εξίσου τολμηρή και προφητική όσο εκείνες του 1910 και 1918, και να περιορίζει ρητά τους σκληρούς χαρακτηρισμούς;

Δυστυχώς αυτό δεν είναι δυνατόν. Οχι μόνο επειδή για μια τόσο σοβαρή μετατροπή του περιεχομένου της θείας λατρείας απαιτείται Οικουμενική και δεν αρκεί η τοπική Ιερά Σύνοδος, αλλά κυρίως επειδή -όπως περιγράφουμε στις διπλανές στήλες- η συλλήβδην καταγγελία του ΄γένους΄ των Εβραίων αποτελεί σοβαρό δογματικό πυλώνα της ακολουθίας του επιταφίου θρήνου. Ποιος θα έχει την τόλμη να το παραδεχτεί; Και ποιο εκκλησιαστικό σώμα θα πάρει την απόφαση να αναθεωρήσει τις διατυπώσεις φυλετικού μίσους που δηλητηριάζουν το εκκλησίασμα;

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

• Ανδρέα Θεοδώρου «Προς το εκούσιον Πάθος» (εκδ. Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1998). Ερμηνευτικό σχόλιο στην υμνογραφία της Μεγάλης Εβδομάδας, με πλούσιες αναφορές στην αντιεβραϊκή προβληματική των ημερών.
• Μεγάλου Αθανασίου «Τα Πάθη και ο Σταυρός του Κυρίου» (απόδοση Ευάγγελος Π. Λέκκος, εκδ. Λύχνος, Αθήνα 2004). Η ειδική μελέτη του Αγίου της ορθόδοξης εκκλησίας αποδίδει την καταστροφή των Ιουδαίων στη στάση τους απέναντι στο Χριστό.
• Επιφανίου Ι. Θεοδωροπούλου «Η Μεγάλη Εβδομάς» (εκδ. Αποστολική Διακονία, έκδοση Θ’, Αθήναι 2002). Το κείμενο και η ερμηνεία των ύμνων και των αναγνωσμάτων της Μεγάλης Εβδομάδας. Από αυτή την έκδοση αντλήσαμε τη μετάφραση των επίμαχων μεγαλυναρίων που παραθέτουμε.
• Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου «Η Μεγάλη Εβδομάδα» (εκδ. Τσολακίδη, Αθήνα 1996). Διδαχές από την ερμηνεία των ασματικών κανόνων της Μεγάλης Εβδομάδας από έναν νεότερο Πατέρα της ορθόδοξης εκκλησίας. Ανάλυση της αντιεβραϊκής υμνογραφίας.

ΔΕΙΤΕ

• «Τα Πάθη του Χριστού» (The Passion of the Christ) του Μελ Γκίμπσον (2004). Κατηγορήθηκε για αντισημιτισμό, αλλά μάλλον οι Ρωμαίοι θα έπρεπε να διαμαρτυρηθούν. Ταινία βίας και τρόμου, κλασικό δείγμα σύγχρονου χριστιανικού φονταμενταλισμού. Τα ακριβή αποσπάσματα από τα Ευαγγέλια χρησιμοποιούνται ως σενάριο ταινίας βίας και τρόμου, κλασικό δείγμα σύγχρονου χριστιανικού φονταμενταλισμού.

• «Ενας προφήτης μα τι προφήτης» («Monty Python΄s Life of Bryan») του Τζέρι Τζόουνς (1979). Παρωδία των χολυγουντιανών ιστορικών και θρησκευτικών ταινιών, με μεγαλύτερη “πνευματικότητα” από τα “Πάθη” του Γκίμπσον.

Αναδημοσίευση του άρθρου του Ιού από το rednotebook.gr