Εξήντα πέντε χρόνια πέρασαν από τότε που έπεσε η βόμβα στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Όμως και στον καινούργιο αιώνα τα πυρηνικά όπλα είναι παρόντα.

Ads

Του Άρνο Φρανκ στην Αυγή της 7/8/2010

Ας είμαστε ειλικρινείς. Από την τελευταία φορά που έριξαν μια ατομική βόμβα έχει περάσει τόσος καιρός, ώστε να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι δεν έγινε ποτέ στ’ αλήθεια.

Ειδικά μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου μιλάνε γι’ αυτή λες και είναι ένα χρήσιμο εργαλείο αποτροπής των χειρότερων – ένα καλό πράγμα, δηλαδή, εκτός εν πέσει στα λάθος χέρια. Σε χέρια παιδιών ή τρομοκρατών. Αντίθετα, στα σωστά χέρια, στα χέρια έμπειρων και αποφασισμένων ανθρώπων, έτσι λέει ο… μύθος, η βόμβα θα μπορούσε να έχει και ευεργετικές επιπτώσεις. Για την ανθρωπότητα, εννοείται…

Επίσης, έχει τεράστια διαφορά τα βιώματα που έχει κανείς με τη βόμβα. Άλλο να την έχει νιώσει στο πετσί του -ή των γονιών του και των παππούδων του- άλλο να έχει παρακολουθήσει από ασφαλή απόσταση κάποια πυρηνική δοκιμή, άλλο να ξέρει την τρομακτική επίδραση της βόμβας από τα βιβλία και τις ταινίες – κι άλλο αν έχει μεγαλώσει, όπως εγώ, με την αόρατη παρουσία της.

Στο χωριό μου, πίσω από τα επτά βουνά της ειδυλλιακής Βεστφαλίας, οι Αμερικανοί είχαν αποθηκευμένα -κι έχουν ακόμα- όλα αυτά τα όπλα που θεωρούσαν απαραίτητα για να αποκρούσουν τα σοβιετικά τανκς, εάν κάποτε αποφάσισαν να εισβάλλουν στις πεδιάδες της βόρειας Δυτικής Γερμανίας. Παραδόξως σε κάποιες περιοχές οι άνθρωποι ζούσαν πολύ άνετα στη βαθιά σκιά αυτής της παρουσίας. Στο Παλατινάτο, για παράδειγμα, οι άνθρωποι δεν φοβούνται τη βόμβα, αλλά την ενδεχόμενη οικονομική καταστροφή στην περίπτωση που οι στρατιωτικές βάσεις μαζί με το όπλο εξαφανίζονταν κάποια μέρα. Αυτό θα ήταν… χημική βόμβα για το μικρό κοιμισμένο χωριό Φίσμπαχ κοντά στα γαλλικά σύνορα.

Στη βάση του Ράμσταϊν, που μοιάζει με μικρή επαρχιακή πόλη σταθμεύουν σμήνη μαχητικών και βομβαρδιστικών αεροσκαφών. Όποιος ζει σ’ αυτή τη γωνιά μέχρι και το Κάιζερσλαουτερν, κάποια στιγμή θέλει δεν θέλει μαθαίνει να ξεχωρίζει από τον ήχο εάν πετάει πάνω από το κεφάλι του ένα F-15 ή ένα F-16 και να τα αγνοεί. Όμως κανείς δεν έχει ξεχάσει στην περιοχή εκείνη την ημέρα που πέταξε στον ουρανό πάνω από την πόλη ένα Β-52, το βομβαρδιστικό που κουβαλούσε ΤΗ βόμβα. Άστραφτε γκρι στον ήλιο και έμοιαζε με προϊστορικό τέρας, με ενσάρκωση του Κακού, ικανό να τελειώσει μια κι έξω την ιστορία, βαρύ καθώς κουβαλούσε στα σπλάχνα του αυτή την τιτάνια δύναμη της βόμβας.

Μια δύναμη που οι ορθολογιστές τη μετράνε με κιλοτόνους και με νεκρούς. Και για να την εικονογραφήσει κανείς αρκεί να θυμηθεί την ισχυρότερη έκρηξη που προκάλεσε ποτέ άνθρωπος, τη λεγόμενη βόμβα του τσάρου, που πυροδοτήθηκε το 1961 πάνω από τη νήσο Νοβάγια Ζέμλια και που ακούστηκε κι από την άλλη πλευρά της υδρογείου, ενώ το ωστικό κύμα που δημιούργησε έκανε τρεις φορές τον γύρο της γης.

Μήπως δεν θα έπρεπε να μιλά κανείς γι’ αυτή τη δύναμη με τη γλώσσα της επιστήμης; Μήπως ταιριάζει καλύτερα η γλώσσα των παλιών ινδικών επών, εκεί που το θεϊκό συναντιέται με το καταστροφικό; Όπως στο «Μπαγκαβαντγκίτα». Εκεί ο ήρωας Αρούνια παρακαλάει να του επιτραπεί να δει την πραγματική μορφή του θεού Κρίσνα. Κι αυτός τον προειδοποιεί ότι για τους θνητούς αυτή η εικόνα είναι αβάστακτη: «Με τα δικά σου μάτια δεν μπορείς να με δεις, αλλά θα σου δώσω ένα ουράνιο μάτι για να θαυμάσεις τη δύναμη του Κυρίου».

Ο Αρούνια κοιτά και ψελλίζει: «Εάν ξαφνικά έλαμπε ταυτόχρονα στον ουρανό το φως 1.000 ήλιων, αυτό ίσως να μπορούσε να συγκριθεί με τη λάμψη σου Κύριε… Όμως όλα λαμπαδιάζουν στη λάμψη σου, οι τρομερές σου φλόγες καταπίνουν τους ανθρώπους κι όλο τον κόσμο, Βισνού».

Η πρώτη ινδική ατομική βόμβα, που δοκιμάστηκε πριν από τρεις δεκαετίες, πήρε το όνομά της από αυτούς τους στίχους – αλλά στο… ηπιότερο: «Γελαστό Βούδα», την είπανε. Μπορεί να ακούγεται κυνικό, αλλά αποκαλύπτει περισσότερη ευαισθησία από τα ονόματα που επέλεξαν 65 χρόνια πριν οι Αμερικανοί για να υποβαθμίσουν την ολέθρια δύναμη των βομβών: «Μικρό αγόρι», είχαν πει τη βόμβα που έριξαν στη Χιροσίμα, «Χοντρό Άντρα», αυτή που έριξαν στο Ναγκασάκι.

Ακόμα χειρότερο από τα ονόματα των βομβών είναι να τις ονομάζεις «χρήσιμες». Αυτό ξεπερνά κάθε λογική, ακυρώνει και τον τελευταίο σεβασμό έναντι της φονικής τους ισχύος. Κι όμως πολλοί ονομάζουν τα πυρηνικά όπλα, που κατά κόρον υπάρχουν, «χρήσιμα» και ενίοτε τα χρησιμοποιούν για μη πολεμικούς σκοπούς. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση είχαν προσπαθήσει με υπόγειες πυρηνικές εκρήξεις να προσεγγίσουν κοιτάσματα ορυκτού πλούτου. Υπήρχαν και σχέδια ν’ ανοίξουν διώρυγες με τη βοήθεια της βόμβας υδρογόνου. Ή να εφοδιάσουν διαστημόπλοια με πυρηνικούς κινητήρες – κάτι που μπακάλικα θα σήμαινε ότι θα ωθούνταν προς το διάστημα πάνω στα ωστικά κύματα των βομβών. Και μια που μιλάμε για το διάστημα: Υποτίθεται ότι υπάρχουν σχέδια να αποτραπούν αστεροειδείς με πορεία σύγκρουσης προς τη γη με τη βοήθεια πυρηνικών εκρήξεων. Η τελευταία πρόταση από το στρατόπεδο αυτών που πιστεύουν ότι όλα γίνονται ήταν να σφραγιστούν ανεξέλεγκτες εκροές αερίου ή πετρελαίου -όπως αυτή στον κόλπο του Μεξικού- με τη βοήθεια μιας πυρηνικής έκρηξης.

Τι λέτε; Μια ατομική βόμβα που εκρήγνυται πάνω από ένα κοίτασμα πετρελαίου άγνωστου μεγέθους στο βάθος της θάλασσας;