Το αδιέξοδο στο οποίο έχει οδηγηθεί το προσφυγικό πρόβλημα έχει τις αιτίες του.

Οφείλεται κατά βάση στις αδυναμίες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, καθώς και σε σειρά λαθών της κυβέρνησης στη διαχείριση των προσφυγικών ροών, που επιδείνωσαν την κατάσταση στα νησιά, προετοίμασαν το σημερινό σκηνικό του Τουρκικού εκβιασμού και οδήγησαν στη σημερινή ανεξέλεγκτη κατάσταση στα σύνορα και στο… πολεμοχαρές κλίμα στα νησιά και στον Έβρο.

Κατ’ αρχήν η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα στη δυσχερή θέση να αιφνιδιάζεται και να πέφτει θύμα του Τουρκικού εκβιασμού, γιατί δεν προέβλεψε τις γεωπολιτικές αλλαγές  που συμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου τον τελευταίο καιρό και ακόμη δεν αντιλήφθηκε εγκαίρως το σύνθετο γεωστρατηγικό παιχνίδι που επιχειρεί να παίξει στην περιοχή ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν.

Η Ελλάδα, ως μέχρι πρότινος δύναμη ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή, από το καλοκαίρι και μετά είναι απούσα από τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Η μόνη πρωτοβουλία στην οποία διακρίθηκε ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν να υποστηρίξει, μόνο αυτός από τους Ευρωπαίους ηγέτες, τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ για τη δολοφονία του υψηλόβαθμου Ιρανού αξιωματούχου και να παρουσιαστεί σαν… δεδομένος φίλος των Αμερικανών.

Κι αυτό χωρίς να του ζητηθεί, αλλά και χωρίς να εξασφαλίσει ανταλλάγματα υπέρ της χώρας.

Η πρωτοβουλία αυτή της ελληνικής διπλωματίας μείωσε την αξιοπιστία που η Ελλάδα είχε ως χώρα που υπερασπιζόταν το διεθνές δίκαιο και συγχρόνως αποδυνάμωσε και το ελληνικό συγκριτικό πλεονέκτημα της καταδίκης της Τουρκίας σαν διεθνούς παραβάτη.

Ακόμη, οι ακατανόητες πρωτοβουλίες του Έλληνα πρωθυπουργού μας αποδυνάμωσαν διπλωματικά στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, αφού συνέβαλαν να χαθεί η εμπιστοσύνη που παραδοσιακά έδειχνε ο Αραβικός κόσμος προς τη χώρα μας.

Και επιπλέον, η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν αντιλήφθηκε εγκαίρως τις σε βάρος της χώρας μας κινήσεις του Ερντογάν σε συνεργασία με τη Λιβύη, με αποτέλεσμα σήμερα να διαχειριζόμαστε τετελεσμένα σε ό,τι αφορά στις προθέσεις της Τουρκίας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σε βάρος μας.

Όλα αυτά αποδυνάμωσαν τη διεθνή θέση της Ελλάδας και είχαν σαν αποτέλεσμα την απομόνωση της χώρας. Κορυφή του παγόβουνου ήταν η εξαίρεσή μας, για πρώτη φορά στα χρονικά, από τη Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη.

Τέλος, η εγκατάλειψη από την κυβέρνηση Μητσοτάκη της πολυδιάστατης πολιτικής που ακολουθούσε η κυβέρνηση Τσίπρα στη Βαλκανική και την Ανατολική Μεσόγειο με τις διμερείς, τριμερείς και τετραμερείς διασκέψεις, είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια της διπλωματικής δυναμικής που είχε δημιουργηθεί υπέρ της χώρας μας, επιτρέποντας ταυτόχρονα στην Τουρκία να ανασυνταχθεί στην περιοχή.

Η αδύναμη εξωτερική πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης, η αδυναμία της να παρακολουθήσει, να αντιληφθεί και να προβλέψει τις γεωπολιτικές αλλαγές και οι άστοχες πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν, έφεραν τη χώρα διεθνώς σε θέση αδυναμίας, προετοιμάζοντας τα όσα ακολούθησαν.

Ένα ακόμη σοβαρό λάθος της κυβέρνησης, ήταν η υποβάθμιση του κινδύνου που εγκυμονούσε το προσφυγικό/μεταναστευτικό πρόβλημα. Έτσι, ενώ οι προσφυγικές ροές αυξάνονταν, η κυβέρνηση κοίταζε άπραγη τα νησιά να βουλιάζουν. Χωρίς να παίρνει καμιά πρωτοβουλία για μετεγκατάσταση των πληθυσμών στην ενδοχώρα, φοβούμενη το πολιτικό κόστος και προτιμώντας, για λόγους κομματικής σκοπιμότητας, να το απομονώσει στα ακριτικά νησιά.

Εξέθρεψε έτσι το προσφυγικό πρόβλημα και το έφτασε εις τα μη περαιτέρω.

Αποτέλεσμα αυτής της αδράνειας είναι ότι στη Μόρια, το καλοκαίρι του 2019 υπήρχαν μόλις 5.000 πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ σήμερα, εκτοξεύτηκαν στους 25.000.

Μεγάλο λάθος ήταν ασφαλώς και η απόφαση για κατασκευή κλειστών κέντρων, με την οποία καταδικάζονται τα νησιά σε μόνιμες αποθήκες χιλιάδων ψυχών. Οι κάτοικοι των νησιών ευλόγως αντέδρασαν να σηκώσουν, μόνοι αυτοί, ένα δυσβάστακτο πρόβλημα. Ήρθε και η αψυχολόγητη μονομερής απόφαση της επίταξης ιδιωτικών οικοπέδων και το πρόβλημα πήρε εκρηκτικές διαστάσεις.

Ολέθριο λάθος της κυβέρνησης όμως ήταν και να στείλει τα ΜΑΤ για να καταστείλουν τους νησιώτες, σκηνοθετώντας εικόνες βίας, εσωτερικού διχασμού και εμφύλιας σύρραξης, τις οποίες ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε υπέρ του και αξιοποίησε με τον καλύτερο για τα συμφέροντά του τρόπο, την πιο κατάλληλη στιγμή.

Το έκτο μοιραίο λάθος της κυβέρνησης ήταν να διαχειριστεί και να συνεχίσει να διαχειρίζεται το προσφυγικό/μεταναστευτικό πρόβλημα όχι σαν Ευρω-Τουρκικό, που στην πραγματικότητα είναι, αλλά σαν διμερές πρόβλημα μεταξύ μεταναστών-εισβολέων αφενός και Ελλάδας αφετέρου.

Και είναι Ευρω-Τουρκικό το πρόβλημα, γιατί όσοι θέλουν να εισβάλουν στο Ελληνικό έδαφος, το κάνουν γιατί επιδιώκουν να μεταβούν στην κεντρική Ευρώπη, όχι για να μείνουν στην Ελλάδα.

Έτσι, η ελληνική κυβέρνηση, αντί να διεθνοποιήσει το πρόβλημα και να κινητοποιήσει εγκαίρως τους Ευρωπαίους συγκαλώντας Σύνοδο Κορυφής, προκειμένου να τους πιέσει να δείξουν έμπρακτη αλληλεγγύη και να προχωρήσουν σε μετεγκαταστάσεις προσφύγων στην Ευρώπη, έπεσε στην παγίδα του Ερντογάν και εσωτερίκευε το πρόβλημα, αντιμετωπίζοντάς το σαν ζήτημα «ασύμμετρης» εισβολής κακών μεταναστών και προσφύγων που επιβουλεύονται τη χώρα μας.

Το γεγονός ότι δεν ζητήθηκε επίσημα στην ΕΕ από την ελληνική κυβέρνηση ούτε η σύγκληση Συνόδου Κορυφής, ούτε η μετεγκατάσταση προσφύγων σε Ευρωπαϊκές χώρες, αποδεικνύει την αδράνεια της ελληνικής κυβέρνησης και προδίδει τη συναλλαγή, που όπως διέρρευσε, έκανε ο Έλληνας πρωθυπουργός με Ευρωπαίους ηγέτες, να μη ζητήσει μετεγκατάσταση, με αντάλλαγμα οικονομικά οφέλη, καθώς και την Ευρωπαϊκή ανοχή να απωθούνται οι πρόσφυγες στα σύνορα και να μην τους χορηγείται άσυλο, σε παράβαση του διεθνούς δικαίου.

Ανοίγοντας με τον τρόπο αυτόν το δρόμο στο αυγό του φιδιού που η κυβέρνηση Μητσοτάκη εκκολάπτει στις τάξεις της και απελευθερώνοντας τα ακροδεξιά και εθνικοπατριωτικά αντανακλαστικά του. Δημιουργώντας εμφυλιοπολεμικές συνθήκες και ένα επικίνδυνο πολεμοχαρές κλίμα στον Έβρο και τα νησιά, με ρατσιστικές υστερίες και εθνικιστικές ακρότητες.

Κι επειδή στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται, η κυβέρνηση Μητσοτάκη με την αδράνεια και τα συνεχή λάθη έδωσε το πάτημα στους Τούρκους να εκμεταλλευτούν την ελληνική αδυναμία και να φέρουν τη χώρα μας σε δεινή θέση.

Το τελευταίο και μοιραίο λάθος της κυβέρνησης ήταν να μην επιστρατεύσει το σύνολο της διπλωματικής ισχύος της χώρας, ως ισότιμου μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όχι απλώς για να καταδικαστεί φραστικά ο Ερντογάν, όπως τελικά συνέβη, αλλά για να του επιβληθούν κυρώσεις γιατί παραβίασε μονομερώς τη Διάσκεψη Ευρώπης-Τουρκίας. Και αυτό, μόνο μια Σύνοδος Κορυφής θα μπορούσε να το επιτύχει και όχι διμερείς συναντήσεις με την Γερμανίδα και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες.

Το προσφυγικό πρόβλημα δεν λύνεται ούτε με εθνικιστικούς αντιπερισπασμούς και υπερπατριωτικές υστερίες, ούτε όμως και με πολεμικά μέσα, όταν υπάρχει  κίνδυνος αυτά τα μέσα να εξελιχθούν το μεν πρώτο σε εσωτερικό διχασμό, το δε δεύτερο σε σύρραξη με έναν ετοιμοπόλεμο γείτονα.

Αντίθετα, η Ελλάδα έπρεπε να έχει διαχειριστεί το ζήτημα διπλωματικά, αξιοποιώντας το ισχυρό διπλωματικό όπλο της συμμετοχής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Με όλα αυτά τα λάθη να βαραίνουν την κυβέρνηση Μητσοτάκη, ο αντιπερισπασμός των πολεμοχαρών εθνικιστικών κραυγών εναντίον των προσφύγων σήμερα δεν εξυπηρετεί σε τίποτε, ούτε και λύνει κανένα πρόβλημα.

Και γι’ αυτό παραμένει στη σφαίρα της εσωτερικής κατανάλωσης και της επικοινωνιακής διαχείρισης από την πλευρά μια δεξιάς κυβέρνησης που φλερτάρει επικίνδυνα με την ακροδεξιά…