H ευφορία με την οποία υποδέχθηκε η Ευρώπη την συμφωνία για την απομείωση του ελληνικού χρέους είναι αβάσιμη, σημειωνει σε άρθρο του ο οικονομολόγος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου Karl-Werner Hansmann. Το άρθρο με τίτλο που δημοσιεύεται στην Hamburger Abendblatt με τίτλο «Η Ελλάδα θα χρειαστεί ακόμα περισσότερη βοήθεια» σημειώνει ότι «η δυναμική κίνηση του κουρέματος του χρέους δεν επαρκεί. Και οι καλοπροαίρετοι πιστωτές μπορεί να αποδειχθούν, μετά από προσφυγή, ανόητοι»:

Ads

Με μεγάλη ανακούφιση έγινε δεκτή σε όλο τον κόσμο η είδηση ότι οι ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας θα απομειώσουν κατά 107 δις. ευρώ το χρέος της χώρας, μειώνοντας το ύψος του χρέους από τα 375 στα 268 δις. ευρώ. Τα ΜΜΕ πανηγύρισαν γι’ αυτή την εξέλιξη ως ορόσημο για την εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας και τη σταθεροποίηση της Ευρωζώνης. Η νευρικότητα των κεφαλαιαγορών υποχώρησε μπροστά σε μια κατάσταση σχεδόν ευφορίας, που ώθησε τις τιμές των μετοχών προς τα πάνω. Επικρατεί η εντύπωση ότι ο πολιτικός και οικονομικός κόσμος βλέπουν ήδη να πλησιάζει το τέλος της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους.

Αν όμως παρατηρήσει κανείς καλύτερα, θα διαπιστώσει ότι αυτή η ευφορία είναι πρόωρη, επειδή η απομείωση του ελληνικού χρέους δυστυχώς παρουσιάζει κάποια ελαττώματα, που μπορεί να έχουν δυσάρεστες συνέπειες.

Το πρόβλημα είναι το εξής: 14% των ελλήνων πιστωτών κατέχουν ομόλογα υπό βρετανικό δίκαιο. Αυτοί οι πιστωτές δεν μπορούν να εξαναγκαστούν νομικά να συμμετάσχουν στο κούρεμα του χρέους και οικειοθελώς έχουν συμφωνήσει να συμμετάσχουν μόνο τα 2/3 εξ αυτών.

Η συμφωνία των πιστωτών με ομόλογα υπό ελληνικό δίκαιο όμως δεν ήταν αρκετή για να επιτευχθεί το ποσοστό του 95%, που απαιτούσε η ΕΕ. Και τότε η ελληνική κυβέρνηση ανάγκασε με βάση το ελληνικό δίκαιο τους απρόθυμους πιστωτές να συμμετάσχουν. Έφτασε έτσι στο 86% και μαζί με τους εθελοντές πιστωτές υπό βρετανικό δίκαιο το ποσοστό ανέρχεται σχεδόν στο 96%.

Πρώτη αρνητική συνέπεια θα είναι η αξιολόγηση της αναγκαστικής απομείωσης του χρέους ως «πιστωτικού γεγονότος» για την Ελλάδα, με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση των CDS, που έπαιξαν ολέθριο ρόλο στην κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008. Βέβαια, στην περίπτωση της Ελλάδας τα 3 δις. ευρώ για τα CDS είναι διαχειρίσιμα, αλλά η ζημιά στην εικόνα της Ελλάδας θα είναι τεράστια.

Το δεύτερο ελάττωμα είναι πιο επικίνδυνο. Ορισμένοι πιστωτές ανακοίνωσαν ότι θα προσφύγουν για την αναγκαστική συμμετοχή στην απομείωση του ελληνικού χρέους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, επειδή άλλαξαν εκ των υστέρων οι δανειακές συμβάσεις τους χωρίς τη συγκατάθεσή τους.

Αν αυτοί οι πιστωτές δικαιωθούν, πράγμα που δεν θεωρώ απίθανο, θα πρέπει να τους αποπληρωθούν τα δάνειά τους στο 100%. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε καταστροφή, γιατί τότε θα έλειπαν από την απομείωση 12 δις. ευρώ και οι καλοπροαίρετοι πιστωτές θα αποδεικνύονταν οι ανόητοι της υπόθεσης, με αποτέλεσμα να μην ξανασυμμετάσχουν σε μια εθελοντική απομείωση του χρέους.
Παρά τα ελαττώματα αυτά, η απομείωση του χρέους αποτελεί αναμφίβολα προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ για τη σταθεροποίηση της Ελλάδας και της Ευρωζώνης. Αλλά αρκεί και διευκολύνει πράγματι την Ελλάδα;

Αυτό το ερώτημα μπορεί να απαντηθεί αρνητικά για δύο λόγους:

Πρώτον, από το κούρεμα πλήττονται πολύ ελληνικές τράπεζες, οι οποίες πρέπει τώρα να ενισχυθούν με 30 δις. ευρώ από το νέο πακέτο βοήθειας. Αυτά τα χρήματα δεν θα φτάσουν, με αποτέλεσμα η ΕΚΤ να πρέπει να βοηθήσει με άλλα 35 δις. ευρώ, τα οποία θα εγγυηθεί το EFSF. Έτσι όμως, το ελληνικό χρέος θα αυξηθεί και πάλι.

Δεύτερον, το ελληνικό ΑΕΠ μειώνεται δραματικά. Από το πρώτο πακέτο βοήθειας του 2010 έχει ήδη μειωθεί κατά 11% και το 2012 υπάρχει φόβος να μειωθεί κατά 5,5% ακόμα, επειδή οι κατώτατοι μισθοί, οι επικουρικές συντάξεις, οι δαπάνες για την υγεία και οι μισθοί του δημόσιου τομέα θα μειωθούν αισθητά και η ανεργία αυξήθηκε πάνω από το 20%.

Για να φτάσει η χώρα να έχει ένα ποσοστό χρέους συγκρίσιμο με της Ιταλίας μέχρι το 2020, θα πρέπει η Ελλάδα να αντιστρέψει τον αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης του 5,5% και να αναπτύσσεται ετησίως σε ποσοστό τουλάχιστον 2,5%. Αυτό όμως είναι κάτι που οι οικονομολόγοι δεν μπορούν να το φανταστούν δεδομένων των πραγματικών στοιχείων.

Μόνον αν τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ διαθέσουν πολλά χρήματα για τις υποδομές, η διοίκηση μεταρρυθμιστεί ριζικά και οι ιδιωτικοποιήσεις αποφέρουν πράγματι 50 δις. ευρώ, υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να σταθεροποιηθεί η χώρα. Ωστόσο, ένα τρίτο πακέτο βοήθειας θα χρειαστεί σε κάθε περίπτωση.