Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος (Γούναρης, Πρωτοπαπαδάκης) είχαν απαγορεύσει την έξοδο των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία και τους παρέδωσαν στους Κεμαλικούς για «να μην δημιουργηθεί προσφυγικό πρόβλημα στην Ελλάδα», όπως ζητούσε ο Δ. Γούναρης από τον Αρ. Στεργιάδη. 

Η γνώση γι’ αυτή τη συμπεριφορά βασίζεται στην τελευταία εντολή της κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος με την υπογραφή του πρωθυπουργού Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη να μην επιτραπεί στους Έλληνες Μικρασιάτες να αναχωρήσουν από τη Σμύρνη. Στο τελευταίο κείμενο που αποστέλλεται στον Αρμοστή της Ελλάδας στη Σμύρνη υιοθετείται η εξής θέση: «Εγκρίνετε εμποδισθώσι αναχωρίσωσι Έλληνες Μικρασιάται δι’ Ελλάδα, ακόμα και όταν είναι εύποροι δυνάμενοι αναχωρήσωσι με συνήθη ταχυδρομικά ατμόπλοια».  

(Αρχείο υπουργείου Εξωτερικών)

Όμως ξεπερνά κάθε αρρωστημένη φαντασία το γεγονός  ότι εξέδωσαν και διαταγή για βύθιση των πλοίων που θα μετέφεραν προσφυγες… μιας και τα μόνα πλοία που θα έπλεαν χωρίς επίσημη άδεια στην εμπόλεμη περιοχή θα ήταν αυτά με πρόσφυγες από την ιωνική γη…

Η συγκεκριμένη διαταγή με την υπογραφή του υποναυάρχου Γ. Καλαμίδα, ο οποίος βρισκόταν επί του θωρηκτού «Λήμνος», δόθηκε μια ημέρα μετά την αναχώρηση και του τελευταίου ελληνικού στρατιωτικού αγήματος από τη Σμύρνη.

Η ημερομηνία έκδοσης είναι 27 Αυγούστου με το παλαιό ημερολόγιο, δηλαδή 9 Σεπτεμβρίου με το νέο…

Να σημειωθεί ότι την ίδια μέρα ο τουρκικός στρατός μπήκε στη Σμύρνη και ξεκίνησαν οι βιαιοπραγίες κατά του άμαχου πληθυσμού, που κορυφώθηκαν με την πυρπόληση της πόλης 4-5 ημέρες μετά…

Ο νόμος 2870/1922 ψηφίστηκε «ομοφώνως» στη συνεδρίαση της 14ης Ιουλίου 1922 και υπογράφτηκε στις 16 Ιουλίου 1922 από τον βασιλιά Κωνσταντίνο και τον Λ.Κ. Ρούφο. Δύο ημέρες αργότερα ετέθη επ’ αυτού η «μεγάλη του Κράτους σφραγίς» με την υπογραφή του Δημητρίου Γούναρη, υπουργού Δικαιοσύνης. Άρχισε να ισχύει από τη στιγμή της δημοσίευσής του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, στις 20 Ιουλίου, αριθμός φύλλου 119.

Το πρώτο άρθρο του νόμου ανάφερε: «Απαγορεύεται η εν Ελλάδι αποβίβασις προσώπων ομαδόν αφικνουμένων εξ αλλοδαπής, εφ’ όσον ούτοι δεν είναι εφωδιασμένοι δια τακτικών διαβατηρίων νομίμως τεθεωρημένων…» Τα υπόλοιπα άρθρα περιγράφουν τις τιμωρίες που θα υφίσταντο οι παραβάτες.

Πάντως το τι θα συνέβαινε σε περίπτωση επικράτησης των κεμαλικών, ήταν γνωστό σε όλους. Ακόμα και ο μοιραίος Γούναρης είχε απόλυτη γνώση του τι καταστροφή θα επακολουθήσει… Όταν προτάθηκε ο διακανονισμός του Μαρτίου του 22 από τους Συμμάχους που προέβλεπε την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού από τη Μικρά Ασία χωρίς επαρκείς εγγυήσεις, είπε στον Άγγλο πρέσβη Λίντλεϋ (16/29 Μαρτίου 1922): «Πως μπορούμε να αφήσουμε να σφάξουν αυτούς τους ανθρώπους οι επαναστάτες (σ.τ.σ εννοεί τους κεμαλικούς εθνικιστές);»

* Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας, συγγραφέας