Ανήκω στη γενιά των φοιτητικών καταλήψεων του 1990-1. Ευτυχήσαμε να πρωταγωνιστήσουμε σε ένα κίνημα υπεράσπισης της δημόσιας και δωρεάν παιδείας, να παραγάγουμε αυτόνομο πολιτικό λόγο, να μετουσιωθούμε σε πολιτικά υποκείμενα ακηδεμόνευτα από κόμματα, με πείσμα, αποκοτιά και τον «τσαμπουκά» της νιότης. Ευτυχήσαμε να καταγραφούμε κι εμείς ως η επόμενη γενιά αμφισβήτησης με τα δικά της επίδικα και ατζέντα, που ουδέποτε θα φανταζόταν ότι σχεδόν τριάντα χρόνια μετά θα παρέμεναν τα ίδια και θα καλούταν από άλλα μετερίζια να τα υπερασπίζεται με πάθος εναντίον των γαλάζιων «αρίστων» που επιδίδονται νυχθημερόν στην απαξίωση του δημόσιου πανεπιστημίου.

Σκευή πολύτιμη και καθοδηγητικός μίτος του βίου, τα «στιγμιότυπα» ενός νεανικού κινήματος που διυλίστηκαν στην κρησάρα μοναχικών περιδιαβάσεων, αναστοχασμών και συλλογικοτήτων και γέννησαν πολιτικά προτάγματα: ελευθερία, ισότητα, δημοκρατία, άρση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, διεθνισμό.

Οι αναπολήσεις της ανυπότακτης νιότης όσων πλησιάζουμε μισό αιώνα ζωής κινδυνεύουν να εκληφθούν ως υπαρξιακά άλλοθι και «κολυμβήθρες του Σιλωάμ» για μετατοπίσεις ή συμβιβασμούς της πολιτικής του εφικτού, της εφαρμοσμένης πολιτικής σε πλαίσια ζοφερά και ασφυκτικά. Κινδυνεύουν ενίοτε να μεταφραστούν σε διδακτισμό και νουθεσία προς την επόμενη γενιά. Διότι, αν κάτι νοηματοδοτεί τον όρο «σύγκρουση γενεών», τούτο συνίσταται στο ότι η επόμενη θραύει τα «θέσφατα» και τα στερεότυπα της προηγούμενης, καταρρίπτει τις ορθοδοξίες της και χειραφετείται από τα βαρίδια της. Κι αν κάτι νοηματοδοτεί τον όρο εφηβεία είναι η αμφισβήτηση άνευ όρων όπου «ό,τι είναι στέρεο εξαερώνεται κι ο, τι ιερό βεβηλώνεται».

Είναι, όμως, η πρώτη φορά στην ιστορία που η κρίση παρώδησε την έννοια της προόδου και καταδίκασε την επόμενη γενιά στο «πρόωρο γήρας» της απελπισίας και της ακύρωσης οραμάτων. Είναι η πρώτη φορά που εφηβικά σκιρτήματα έγιναν οι επιθανάτιοι ρόγχοι της δημοκρατίας. Είναι η πρώτη φορά που νεανικά όνειρα μεταλλάσσονται στους εφιάλτες του φασισμού, του ρατσισμού και «ευαγγελίζονται» έναν κόσμο που διαιρεί, διχάζει και φτιάχνεται με τα υλικά του μίσους. Εκτροφείο φασισμού οι κοινωνίες της κρίσης και της απελπισίας δεν άφησαν αλώβητα τα σχολεία.

«Η δημοκρατία πρόδωσε τη Μακεδονία» δια χειρός μαθητών σε σχολικό τοίχο, προετοιμάστηκε εντέχνως κι επιμελώς από «αγανακτισμένους» συλλόγους γονέων που απαγόρευαν στον κάθε Αμίρ να κρατεί την ελληνική σημαία, γιατί είναι «ρυπαρός» ξένος και έφραζαν την είσοδο του σχολείου στα προσφυγόπουλα, από σχολάρχες που θεωρούν περιττό τον εορτασμό του Πολυτεχνείου, από έναν δημόσιο λόγο που όζει εθνικοφροσύνη, περιβάλλει με το φωτοστέφανο του ήρωα τον Κατσίφα και παρουσιάζει τον Ζακ Κωστόπουλο ως τον επικίνδυνο τοξικοεξαρτημένο με μαχαίρι δικαιώνοντας την αυτοδικία των κυρ-Παντελήδων. Και δεν αφιερώνει λέξη στα τάγματα εφόδου και στον ακροδεξιό εσμό που στα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό βεβήλωναν μνημεία Ολοκαυτώματος και κραύγαζαν «μαχαίρι στην καρδιά του κάθε Αντιφά».

Τον φασισμό δεν τον ξορκίζουν αρές και διαπρύσια κηρύγματα, ευχολόγια και θυμωμένες αναρτήσεις. Στις ανορθόγραφες φασιστικές προσκλήσεις σε καταλήψεις σχολείων ας απαντήσουμε με έναν καταιγισμό μαθημάτων δημοκρατικής αγωγής του πολίτη, πολιτικών ιδεολογιών, με θεματικές εβδομάδες για τον φασισμό, με δράσεις πολιτισμού, επισκέψεις σε τόπους μνήμης. Ας διδάξουμε κι ας διδαχθούμε ιστορία αποκαθιστώντας τη χαμένη τιμή της που σύλησαν οι τυμβωρύχοι της. Κι ας είναι το μάθημα της πρώτης ώρας με «απουσιολογίο» την Πέμπτη το μαθητικό αντιφασιστικό συλλαλητήριο.

* Φωτεινή Βάκη, Κοινοβουλευτική Εκπρόσωπος ΣΥΡΙΖΑ, Βουλευτής Κέρκυρας ΣΥΡΙΖΑ. Επίκουρη καθηγήτρια της Φιλοσοφίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο