Η κυβέρνηση του Προέδρου Ερντογάν άρχισε πρόσφατα να αλλάζει τη ρητορική της για τους Σύριους πρόσφυγες. Αρχικά «οι Σύριοι αδελφοί μας που διέφυγαν από την καταστολή του δολοφόνου Ασάντ», «ενίσχυσαν την τουρκική οικονομία» δήλωναν οι εκπρόσωποι Τύπου. Πλέον, το Παλάτι, ακριβώς όπως και οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης, κάνει λόγο για την «επιστροφή των Συρίων στην πατρίδα τους».

Μερικά στοιχεία και γεγονότα:

• Το 2011 υπήρχαν μόνο 58.000 Σύριοι πρόσφυγες στην Τουρκία. Η κυβέρνηση είχε δηλώσει ότι «η κόκκινη γραμμή ήταν 100 χιλιάδες Σύριοι»
• 750 χιλιάδες μωρά από τη Συρία γεννήθηκαν στην Τουρκία
• Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Σύριοι έχουν κάρτες εργασίας
• Περισσότεροι από 50 χιλιάδες Σύριοι είναι εγγεγραμμένοι στα τουρκικά πανεπιστήμια
• Το 85% των Τούρκων ζητά να επιστρέψουν στην πατρίδα τους οι Σύριοι πρόσφυγες
• Η Άγκυρα έχει λάβει περισσότερα από 6 δισεκατομμύρια ευρώ από τις Βρυξέλλες για τη φροντίδα των προσφύγων, αλλά δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι έγινε αυτό το ποσό. Ο Ερντογάν μιλά ξανά και ξανά για 35 δισεκατομμύρια ευρώ που θα είχαν δαπανήσει για τους πρόσφυγες
• Η Άγκυρα χορηγεί το επίσημο καθεστώς του πρόσφυγα σύμφωνα με τα κριτήρια της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες μόνο σε άτομα από τη Δυτική Τουρκία. Οι Σύριοι, Ιρακινοί, Ιρανοί, Αφγανοί ή άλλοι από τις χώρες της Ανατολικής Τουρκίας θεωρούνται «υπό προσωρινή προστασία» ή «προσωρινοί επισκέπτες» σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία.
• Η συντριπτική πλειοψηφία των Συρίων της Τουρκίας θέλει να μείνει και να εγκατασταθεί στην Τουρκία. Κι ας πηγαίνουν κυρίως για τις γιορτές στη γενέτειρά τους για λίγες μόνο μέρες.
• Ο ρατσισμός κατά των Συρίων γίνεται όλο και περισσότερο μια συνηθισμένη πρακτική στην Τουρκία. «Δεν πληρώνουν φόρους», «Βιάζουν τα κορίτσια μας, τις γυναίκες μας», «Οι Άραβες είναι βρώμικοι», «Λαμβάνουν μεγάλη δημόσια ενίσχυση»… κλπ… είναι τα κύρια ρατσιστικά επιχειρήματα. Οι ρατσιστές δεν κατηγορούν γενικά την κυβέρνηση, τον κύριο υπεύθυνο της κρίσης, αλλά τους Σύριους, δηλαδή τα θύματα αυτής της κρίσης
• Στην αρχή του πολέμου στη Συρία (Μάρτιος 2011), ο Πρόεδρος Ερντογάν πίστευε ότι η κυβέρνηση της Δαμασκού θα κατέρρεε εντός δύο εβδομάδων. Η Άγκυρα επέμεινε στις κακές πολιτικές στη Συρία, δηλαδή υποστήριξε τους τζιχαντιστές, για να «αποτρέψει το σχηματισμό μιας κουρδικής οντότητας στο βόρειο τμήμα της χώρας». Το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) έχει ηττηθεί και οι Κούρδοι έχουν ήδη δημιουργήσει την αυτόνομη διοίκησή τους στην περιοχή.
• Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ελέγχουν σήμερα το 12% της επικράτειας στη Συρία. Η Άγκυρα αρχικά ήθελε να χτίσει χωριά σε αυτό το κομμάτι για τους πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία, αλλά δεν μπόρεσε να λάβει πολιτική και οικονομική υποστήριξη από την Ευρώπη. Επιπλέον, οι πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία δεν προέρχονται από αυτήν την περιοχή, η οποία βρίσκεται σήμερα υπό τουρκική κατοχή
• Το καθεστώς του Ερντογάν ήθελε να εκμεταλλευτεί τους Σύριους πρόσφυγες σε τέσσερα τουλάχιστον επίπεδα:

– Ως πολίτες και ψηφοφόρους
– Ως μισθοφόρους
– Ως φθηνό εργατικό δυναμικό
– Ως μέσο απειλής κατά της Δύσης

• Τα κεμαλικά και δεξιά κόμματα της αντιπολίτευσης είναι κατηγορηματικά κατά των Συρίων προσφύγων. Ο κεμαλιστής δήμαρχος του Μπολού, πχ., είχε δηλώσει δημοσίως ότι οι Σύριοι κάτοικοι της πόλης του θα έπρεπε να πληρώνουν τρεις φορές περισσότερα συγκριτικά με τους Τούρκους για λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος ή φυσικού αερίου
• Το κόμμα του Ερντογάν μιλούσε για «τα ανθρωπιστικά καθήκοντα, την ισλαμική αδελφότητα» ως προς το θέμα των Συρίων. Αντιμέτωπος με τη δυσαρέσκεια, την αντιπολίτευση, ακόμη και τις εκστρατείες λιντσαρίσματος μέρους της κοινής γνώμης, ο Ερντογάν άρχισε, επίσης, να μιλά για την «εθελούσια αποχώρηση ορισμένων προσφύγων». Οι Σύριοι πιθανότατα θα είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα των επερχόμενων εκλογών
• Ο Καθηγητής Μουράτ Ερντογάν, της Σχολής Πολιτικών Επιστημών της Άγκυρας, Διευθυντής του Κέντρου Προσφυγικών Σπουδών (MUGAM), κορυφαίος ειδικός στο πρόβλημα των Συρίων προσφύγων πιστεύει ότι υπάρχει πλέον ένας νέος άξονας πόλωσης και ρήξης στην τουρκική κοινωνία: «Τούρκοι/Κούρδοι, κοσμικοί/θρήσκοι, Αλεβίτες/Σουνίτες … και τώρα Σύριοι/ντόπιοι!». Και καταλήγει: «Προβλέπω περισσότερη πολιτική πόλωση και περισσότερο ρατσισμό βραχυπρόθεσμα. Είναι αναγκαίο να βρεθεί μεσοπρόθεσμα μία πολιτική, διπλωματική και κοινωνιολογική λύση για την ταυτόχρονη ικανοποίηση των απαιτήσεων των Σύριων και των Τούρκων».