Είναι ένα μαύρο κουτί; Είναι ένας απρόβλεπτος ηγέτης; Ή μήπως είναι ένας καθαρά καιροσκόπος ηγέτης, εξαιρετικά ευέλικτος όταν πρόκειται να διατηρήσει την εξουσία του, ειδικά σε μια εποχή που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας;

Οι παρατηρητές και οι πολιτικοί επιστήμονες δεν μπορούν να βρουν μια καλή απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα. Αλλά οι Τούρκοι και οι Κούρδοι δημοσιογράφοι και ακαδημαϊκοί της αντιπολίτευσης, που τον γνωρίζουν εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια, δεν εκπλήσσονται καθόλου από τις παλινωδίες του Μοναδικού Ανθρώπου. Πρέπει να ειπωθεί ότι είναι μάστορας σε αυτόν τον τομέα. Και δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ερντογάν διαψεύδει πλήρως αυτό που ανακοίνωσε μόλις πριν από 3 ώρες.

Στις 10 Ιουλίου, στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, την παραμονή της αναχώρησής του για τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, δήλωσε:

«Θέλουμε να τηρηθούν οι υποσχέσεις που μας δόθηκαν. Πρώτα πρέπει να ανοίξουν το δρόμο προς την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και μετά θα ανοίξουμε εμείς το δρόμο προς το ΝΑΤΟ για τη Σουηδία».

Πρόκειται για μια παράξενη και ακόμη και ακατανόητη δήλωση, καθώς δεν υπάρχει καμία οργανική σχέση μεταξύ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Επιπλέον, δεν είναι το ΝΑΤΟ που μπορεί να ανοίξει το δρόμο στην Τουρκία για να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ.

Οι περισσότεροι ειδικοί πίστευαν ότι ο Ερντογάν θα εξακολουθούσε να επιμένει στο βέτο του κατά της Σουηδίας, η οποία επιθυμεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ εδώ και τουλάχιστον ένα χρόνο.

Ίσως μόλις πέντε ώρες μετά τη δήλωση αυτή, μετά την τριμερή σύνοδο κορυφής Άγκυρας-ΝΑΤΟ-Στοκχόλμης στο Βίλνιους, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ ανακοίνωσε ότι ο Ερντογάν αποδέχθηκε την ένταξη της Σουηδίας στον οργανισμό.

Τι συνέβη λοιπόν μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Βίλνιους και σε αυτή την τριμερή συνάντηση;

Ο Ερντογάν, ο οποίος περιγράφεται από τους υποστηρικτές του ως «πολύ επιδέξιος διαπραγματευτής», αλλά από τους αντιπάλους του ως «χαλκομανής», αναγκάστηκε να υποχωρήσει, πιθανώς για διάφορους λόγους:

• Η Ουάσιγκτον, εν ριπή οφθαλμού, θα μπορούσε να υποσχεθεί να διευκολύνει την πώληση των F-16 στην Άγκυρα, η οποία θα αποφασιστεί από το αμερικανικό Κογκρέσο.
• Η Στοκχόλμη θα μπορούσε να είχε αποδεχθεί ορισμένους όρους που είχε θέσει η Άγκυρα σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
• Η Ουάσιγκτον και το ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να είχαν απειλήσει τον Ερντογάν με την αποκάλυψη μιας σειράς υποθέσεων πολιτικοοικονομικής διαφθοράς στις οποίες εμπλέκεται ο πρόεδρος, η οικογένειά του και ο περίγυρός του (οι υποθέσεις της Halk Bank, του Ρεζα Ζαραμπ, της SBK σε δικαστική διαδικασία στη Νέα Υόρκη κ.λπ.)

Όποιο και αν ήταν το κίνητρο, το ΝΑΤΟ και η Ουάσιγκτον υποστήριξαν τελικά τον Ερντογάν. Τα μέσα ενημέρωσης του Ερντογάν, λίγο μπερδεμένα στην αρχή, χαιρέτισαν αργότερα «τη μεγάλη διπλωματική νίκη του Προέδρου».

«Η Τουρκία είναι αυτή που κέρδισε» έγραφε ο τίτλος της Sabah, μιας καθημερινής εφημερίδας που διευθύνεται από έναν άνθρωπο που βρίσκεται κοντά στον Ερντογάν.

Η ΕΕ δεν βρίσκεται πλέον στην ατζέντα της Άγκυρας. Η Γερμανίδα καγκελάριος, ο ειδικός εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Τουρκία και ο Ιταλός πρωθυπουργός έχουν αντιταχθεί κατηγορηματικά και δημόσια στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Οι αντίπαλοι στην Τουρκία επεσήμαναν ότι η Άγκυρα μπορεί να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ μόνο εάν ο Ερντογάν σέβεται τις αρχές και τις αξίες της ΕΕ, κάτι που δεν συμβαίνει καθόλου προς το παρόν. Αρκετές χιλιάδες αντιπολιτευόμενοι, αρχής γενομένης από τον πρώην πρόεδρο του κουρδικού αριστερού κόμματος Σελαχαντίν Ντεμιρτάς και τον επιχειρηματία Οσμάν Καβάλα, εξακολουθούν να βρίσκονται στη φυλακή παρά τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ακόμη και τις αποφάσεις του τουρκικού Συνταγματικού Δικαστηρίου.

Ο Ερντογάν κινδυνεύει να βρεθεί σε αδιέξοδο μέχρι τις 31 Μαρτίου 2024, ημερομηνία διεξαγωγής των τοπικών εκλογών. Η οικονομία πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, οπότε πρέπει να βρει μια καλή ιστορία για να κερδίσει τις εκλογές. Θεωρεί την ελεύθερη μετακίνηση των Τούρκων πολιτών στις χώρες Σένγκεν και την πιθανή λήψη νέων επενδύσεων από χώρες της ΕΕ ως καλούς λόγους για να πείσει τους ψηφοφόρους. Ανέφικτα όνειρα, σύμφωνα με την αντιπολίτευση. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η κοινοβουλευτική αντιπολίτευση, η οποία έχει χάσει πολύ κύρος και αξιοπιστία μετά την αποτυχία των τελευταίων εκλογών, παραμένει παθητικός θεατής στις υπεκφυγές του Προέδρου.

«Η επίσημη τουρκική αντιπολίτευση είναι πράγματι μια αντανάκλαση της εξουσίας», λέει ο Τσελαλ Μπασλανγκιτς, αρθρογράφος του Artı Gercek, ενός ανεξάρτητου ειδησεογραφικού ιστότοπου.

*O Ραγκίπ Ντουράν είναι τούρκος δημοσιογράφος