«Η πολιτική δεν είναι επιστήμη αλλά τέχνη», δηλώνει στο TVXS ο καθηγητής Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών Ναπολέων Μαραβέγιας, ο οποίος κληθείς να σχολιάσει το κλίμα των ημερών εκφράζει την εκτίμηση ότι οι τεχνοκράτες «είναι πάρα πολύ χρήσιμοι σε ορισμένες στιγμές της ζωής ενός έθνους, αλλά δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τους πολιτικούς». Ο ίδιος δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι ΠΑΣΟΚ και ΝΔ έχουν «τελειώσει», θεωρεί όμως πάρα πολύ πιθανή τη δημιουργία νέων κομματικών σχηματισμών και χαρακτηρίζει λαϊκίστικη προσέγγιση την άποψη ότι προσωπικότητες όπως ο Λουκάς Παπαδήμος συνδέονται με σκοπιμότητες των τραπεζών που τοποθετούνται απέναντι στο κοινωνικό συμφέρον.

Ads

 
Ιδίως μετά τις παλινωδίες των τελευταίων ημερών, έχουν «τελειώσει» τα δύο παραδοσιακά κόμματα εξουσίας, τουλάχιστον, όπως τα γνωρίζαμε έως σήμερα;
 
Δεν είναι εύκολο να το πει κανείς, διότι στο παρελθόν πολλές φορές θεωρήθηκε ότι αυτά τα δύο κόμματα «τελείωσαν», ωστόσο, ξαναγεννήθηκαν. Ιδίως το ΠΑΣΟΚ, το 1989, αντιμετώπισε μια πολύ μεγάλη κρίση, την οποία ξεπέρασε. Σήμερα, η κρίση είναι ανάλογων διαστάσεων, ίσως και μεγαλύτερη, αλλά μην ξεχνάμε ότι υπάρχει εδραιωμένος ένας κομματικός πατριωτισμός στο μεγαλύτερο μέρος των ψηφοφόρων. Είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς με βεβαιότητα ότι «τελείωσαν» τα δύο κόμματα εξουσίας. Ενδεχομένως, θα μπορούσε να πει κανείς ότι στο ΠΑΣΟΚ η κατάσταση είναι περισσότερο κρίσιμη, σε σχέση με τη ΝΔ. Αλλά προσωπικά δεν είμαι βέβαιος ότι θα έχουμε εντελώς νέα σχήματα και πως θα αναδιαμορφωθεί πλήρως το πολιτικό σκηνικό, πράγμα το οποίο θα μπορούσε να είναι ευκταίο. Θα πρέπει να δούμε τους επόμενους μήνες πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα.
 
Κατά την εκτίμησή σας, υπάρχουν περιθώρια για το Γιώργο Παπανδρέου στην επόμενη ημέρα; Ή αποτελεί παρελθόν για την πρώτη γραμμή της πολιτικής σκηνής;
 
Η πείρα έχει δείξει ότι στη πολιτική ποτέ δεν πρέπει να λες ποτέ. Κανείς δεν μπορεί να προδιαγράψει το μέλλον ενός πολιτικού, πόσο μάλλον όταν αυτός έχει υπάρξει για μεγάλο χρονικό διάστημα αρχηγός κόμματος και πρωθυπουργός της χώρας.
 
Βλέπετε να δημιουργούνται νέοι πόλοι στην ελληνική πολιτική σκηνή;
 
Έχω την εντύπωση πως ιδιαίτερα μετά το τελευταίο 10ήμερο, κατά το οποίο και τα δύο κόμματα εξουσίας αποκάλυψαν τις χειρότερες πλευρές της πολιτικής τους δράσης, είναι πάρα πολύ πιθανό να έχουμε καινούριους κομματικούς σχηματισμούς.
 
Μπορεί να συναντηθούν και ομάδες βουλευτών και στελεχών από διάφορα κόμματα;
 
Παρθενογενέσεις όπως ξέρουμε στην πολιτική δεν γίνονται, οπότε το πιο πιθανό θα ήταν ότι νέα πολιτικά σχήματα μπορεί να προκύψουν από τους υπάρχοντες πολιτικούς σχηματισμούς, χωρίς οι τελευταίοι να καταργηθούν -αυτή είναι η αίσθησή μου. Βεβαίως, φαντάζομαι ότι θα προκύψουν και νέα πρόσωπα, που είναι και το ζητούμενο, διότι πέραν των μηχανισμών και των υποτιθέμενων ιδεολογιών έχουν πολύ μεγάλη σημασία σήμερα, στην εποχή της επικοινωνίας, τα πρόσωπα. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος.
 
Θεωρείτε ότι οι μηχανισμοί των δύο κομμάτων εξουσίας αισθάνονται να απειλούνται από μία επιλογή όπως ο κ. Παπαδήμος; Ο οποίος έχει ένα προφίλ πιο τεχνοκρατικό, υπερκομματικό, κ.ο.κ.
 
Δεν θα το έλεγα. Δεν νομίζω ότι οι τεχνοκράτες, οι οποίοι είναι πάρα πολύ χρήσιμοι ιδιαίτερα σε ορισμένες στιγμές της ζωής ενός έθνους, είναι σε θέση να υποκαταστήσουν τους πολιτικούς. Η πολιτική δεν είναι επιστήμη, είναι τέχνη, η οποία απαιτεί χάρισμα και ταλέντο. Θυμηθείτε κάποιους που δεν ήταν καθόλου ιδιαίτερα σημαντικοί επιστήμονες, όπως ο Κων/νος Καραμανλής, και άλλους που ήταν κορυφαίοι επιστήμονες, όπως ο Κων/νος Τσάτσος. Και στη διεθνή πραγματικότητα είναι ακόμη περισσότερα τα παραδείγματα προς αυτή την κατεύθυνση. Νομίζω ότι οι τεχνοκράτες χρειάζονται σε κάποιες στιγμές, όταν τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα και καθίσταται δύσκολη η συνεννόηση ανάμεσα στους πολιτικούς. Κυρίως χρειάζονται για να συμβουλεύουν τους πολιτικούς, χωρίς οι τελευταίοι να ακολουθούν πάντοτε απολύτως αυτά που τους υπαγορεύουν.
 
Ωστόσο, μετά τις αλλεπάλληλες αποτυχίες του υφιστάμενου πολιτικού συστήματος, είναι τέτοιες οι συνθήκες που θα μπορούσε μία κυβέρνηση τεχνοκρατών να αποκτήσει έρεισμα στην ελληνική κοινωνία;
 
Πράγματι, θα μπορούσε. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, οι τεχνοκράτες μετατρέπονται σε πολιτικούς. Όταν αποκτήσουν λαϊκό έρεισμα, είτε εικαζόμενο είτε δια της ψήφου, τότε γίνονται πολιτικοί και άρα παύουν να είναι τεχνοκράτες.
 
Πολλοί συνδέουν προσωπικότητες όπως ο κ. Παπαδήμος με τα τραπεζικά συμφέροντα τα οποία οι ίδιοι τα τοποθετούν απέναντι στο λαϊκό συμφέρον. Πώς βλέπετε αυτή την απήχηση στην κοινωνία;
 
Θεωρώ ότι εντάσσεται στο πλαίσιο ενός είδους λαϊκισμού. Οι τράπεζες, κι εδώ μιλάω και ως οικονομολόγος, παρότι στο λαϊκό αίσθημα εμφανίζονται σαν αδηφάγα θηρία, προφανώς εξυπηρετούν την οικονομία σε κάθε χώρα, είναι ο αιμοδότης μιας οικονομίας, η «καρδιά» του συστήματος. Συνεπώς να κατηγορούμε την «καρδιά» του συστήματος, η οποία αν πάψει να δουλεύει, παύει να υπάρχει και η οικονομία; Νομίζω ότι αυτή είναι μία υπερβολική προσέγγιση.