Η πρώτη διαδήλωση στην οποία συμμετείχα ως δεκάχρονος μαθητής, το 1960, ήταν για το Κυπριακό. Με την αναζήτηση λύσης στο πρόβλημα αυτό, έχω ταυτιστεί και από τα χρόνια του αντιδικτατορικού αγώνα, αλλά και ως στέλεχος κινημάτων ειρήνης, μεταδικτατορικά. Ζώντας και σπουδάζοντας στο Λονδίνο (1969-79), είχα την τύχη να συνεργαστώ στενά με κύπριους κομμουνιστές, ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους.

Η έναρξη του κυπριακού αγώνα της ανεξαρτησίας, το 1955, είχε την ατυχία να συμπέσει με μία περίοδο που η Ελλάδα ήταν εξαιρετικά αποδυναμωμένη και το αριστερό της κίνημα βαρύτατα ηττημένο στον Εμφύλιο.   Ωστόσο, η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1960, με πρώτο πρόεδρο τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Ανεξαρτησία που σήμαινε και την de facto εγκατάλειψη του στόχου της ένωσης με την Ελλάδα, που άλλωστε δεν ήταν ρεαλιστική με τους τότε διεθνείς συσχετισμούς.   

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το Κυπριακό κατείχε κεντρική θέση στην ανάκαμψη και ανάταση του αριστερού  κινήματος της Ελλάδας, ιδιαίτερα του νεολαιίστικου,  στη διάρκεια της δεκαετίας του ’60.    

Ευτυχώς,  η Κυπριακή Δημοκρατία,   πλήρες μέλος του ΟΗΕ εξαρχής, επέλεξε την ένταξή της και στο Κίνημα  Αδεσμεύτων, από το 1962, ακολουθώντας μια πολυδιάστατη και ενεργητικά φιλειρηνική εξωτερική πολίτική. Σήμερα η Κύπρος ως σύνολο, είναι μέλος και στην ΕΕ, με τη σύμφωνη γνώμη της κυπριακής αριστεράς – ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής –  των κομμουνιστών συμπεριλαμβανομένων.

Ως ανεξάρτητο κράτος, η Κύπρος επιδίωκε πάντοτε τη συνεργασία με την Ελλάδα και τις εκλεγμένες κυβερνήσεις της, ωστόσο στην εξωτερική πολιτική των δύο χωρών υπήρξαν και σημαντικές διαφοροποιήσεις. Στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, π.χ.,  η Κυπριακή Δημοκρατία διαδραμάτισε ενεργό ρόλο υπέρ της ειρήνης και των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων, αρνούμενη να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, του οποίου η Ελλάδα είναι μέλος από το 1952.

Η σταθερά ανεξάρτητη και φιλειρηνική πολιτική του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας αρχιεπισκόπου Μακαρίου, που υποστηριζόταν και από το ΑΚΕΛ και ευρύτερες πολιτικές δυνάμεις του νησιού, δεν άρεσε στις ηγεσίες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, που χαρακτήριζαν τον  επί δύο δεκαετίες δημοκρατικά εκλεγμένο Κύπριο Πρόεδρο «Κάστρο της Μεσογείου».

Τη θέση της μη ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ είχαν ακολουθήσει ακόμα και ο δεξιός πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης, ο οποίος είχε απαντήσει : «εγώ προτείνω την αποστρατιωτικοποίηση της Κύπρου, άρα δεν συζητώ ένταξη στο ΝΑΤΟ», όταν είχε ερωτηθεί αν τον απασχολούσε το ζήτημα.

Η διαφοροποίηση της επίσημης εξωτερικής πολιτικής της Κύπρου έναντι της αντίστοιχης Ελλαδικής, δεν περιοριζόταν μόνο στο ζήτημα του ΝΑΤΟ, αλλά και σε άλλα θέματα διεθνούς ειρήνης, όπως π.χ. των πυρηνικών όπλων.  

Ακόμα και πιο πρόσφατα, το 2011, η Κύπρος με Πρόεδρο τον Δημ. Χριστόφια είχε αρνηθεί την  χρησιμοποίηση του εδάφους, του εναέριου χώρου της και των λιμανιών της για διευκόλυνση του πολέμου του ΝΑΤΟ στη Λιβύη, στον οποίο η κυβέρνηση της Ελλάδας είχε εμπλακεί εξαρχής ενεργητικά.

Με την λογική υπεράσπισης της οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ανεξάρτητου κράτους,  οι αριστερές δυνάμεις του νησιού είχαν σθεναρά αντιταχθεί στις εξ Αθηνών εκπορευόμενες επιλογές, κυρίως ΠΑΣΟΚικές,  περί «Ενιαίου αμυντικού δόγματος Ελλάδας – Κύπρου».   

Πέρα, όμως, από την εξωτερική πολιτική και  τον διεθνή τους ρόλο, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν σημαντικές διαφορές και στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές τους δομές. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει αναμφίβολα πιο αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και αυτός είναι από τους βασικούς λόγους που βγήκε πολύ πιο γρήγορα από το μνημόνιο. Βεβαίως, πρόκειται για δύο καπιταλιστικές χώρες,  διαφορετικά, όμως, έχουν διαχειριστεί την κρίση οι κυβερνήσεις τους.

Επί της ουσίας,  οι Κύπριοι καπιταλιστές δεν διαφέρουν από τους Ελλαδίτες «αδελφούς». Ισχυρά οικονομικά συμφέροντα στους κόλπους της Ελληνοκυπριακής Κοινότητας βολεύονται με την σημερινή de facto διχοτόμηση του νησιού, ενώ αντιθέτως, τα  εργατικά συνδικάτα της Κύπρου –ελληνοκυπριακά και τουρκοκυπριακά– πραγματοποιούν κοινές εκδηλώσεις και συνεργάζονται στενά διεκδικώντας την επανένωση  της κοινής τους πατρίδας. Επίσης, οι Τουρκοκύπριοι εργαζόμενοι διαδηλώνουν στα κατεχόμενα για τα δικαιώματά τους, μεμφόμενοι την κυβέρνηση της Άγκυρας και ανεμίζοντας σημαίες της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Όλα τα προαναφερθέντα μαρτυρούν ότι οι πολιτικές δυνάμεις της Ελλάδας, καλό θα είναι να διδαχθούν από τους Κύπριους, αντί να σπεύδουν να τους υποδείξουν για το πώς θα διαχειριστούν τα «του οίκου» τους. Το λέω αυτό, διότι κάποιοι στην Αθήνα «αντιπολιτεύονται» τον πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, ενώ μέμφονται και το ΑΚΕΛ επειδή τον στηρίζει – πατριωτικά ενεργώντας – στις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για την λύση του Κυπριακού. Έχουν φτάσει μάλιστα στο σημείο κάποιοι στην Ελλάδα να απορρίπτουν την λύση της δικοινοτικής-διζωνικής ομοσπονδίας, την οποία είχε αποδεχτεί ο ίδιος ο Μακάριος και όλοι οι μεταγενέστεροι κύπριοι πρόεδροι, ενώ αποτελεί και αναπόσπαστο συστατικό των περί Κύπρου ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας και της ΓΣ του ΟΗΕ.

Τελικά, κάποιοι θέλουν ή δεν θέλουν την εφαρμογή των αποφάσεων του ΟΗΕ για το Κυπριακό;

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κ.Ε. και συντονιστής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ