Ακόμα ένα δύσκολο καλοκαίρι -ίσως το δυσκολότερο- διανύει η χώρα μας αναφορικά με την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών. Μόνο τις τελευταίες έξι ημέρες σημειώθηκαν 418 (!) πυρκαγιές κάτω από ένα εκρηκτικό μείγμα θερμοκρασιών καύσωνα, παρατεταμένης ξηρασίας και ισχυρών ανέμων. Αξίζει να αναφερθεί ότι το επίπεδο κινδύνου 5 φέτος έχει χτυπήσει «κόκκινο» επτά φορές. Το 2021, με τις μεγάλες πυρκαγιές στη βόρεια Εύβοια, τη Βαρυμπόμπη και την Ηλεία, το επίπεδο κινδύνου ξεπεράστηκε τέσσερις φορές, δύο φορές το 2019 και μία φορά το 2012. Επιπλέον, ξεσπούν, κατά μέσο όρο, 70 πυρκαγιές την ημέρα σε όλη τη χώρα, με μία mega-fire, μεγάλη πυρκαγιά, όπως ορίζεται, στα σύνορά μας στον Έβρο.

Το ερώτημα που ευλόγως τίθεται στο σημείο αυτό είναι το κατά πόσο η ελληνική κυβέρνηση αντιμετώπισε αποτελεσματικά τη συγκεκριμένη κρίση; Θα ήθελα εξαρχής να τονίσω ότι δε μου αρέσουν και ούτε θα ήθελα να μπω σε μια λογική ανούσιων χαρακτηρισμών ενάντια σε εμπρηστές και σε όσους κατηγορούν την κυβέρνηση της ΝΔ, διότι είναι πραγματικά τραγικό σε μια τόσο δύσκολη περίοδο για τη χώρα μας να προσπαθούμε να κερδίσουμε τις εντυπώσεις. Προτιμώ σε αυτές τις περιπτώσεις να εξετάζω δύο πράγματα: (1) τα αδιάσειστα αριθμητικά δεδομένα που αποτυπώνουν ξεκάθαρα την αλήθεια και (2) αν μπορώ από τη δική μου οπτική και με γνώμονα την επιστημονική μου γνώση να προτείνω κάποια λύση στο πρόβλημα.

Ξεκινώ με το πρώτο. Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι από το 2019 και μετά έχει υπάρξει μεγάλη ενίσχυση και πολύ πιο συγκροτημένη δομή της Πολιτικής Προστασίας και της Πυροσβεστικής. Ειδικότερα, το 2019 η χώρα διέθετε 59 εναέρια μέσα, ενώ φέτος έχουμε 90. Οι πυροσβέστες μας μαζί με τους εποχικούς ξεπερνούν τις 16.000, ενώ το 2019 ήταν 15.158. Οι εθελοντές έχουν υπερδιπλασιαστεί και φθάνουν πλέον τις 5.000. Ακόμη, ο συνολικός στόλος οχημάτων για το 2023 είναι 3.654 οχήματα (το 2022 ο συνολικός στόλος οχημάτων ανερχόταν σε 3.410 οχήματα) και συγκεκριμένα φέτος διαθέτουμε: 2.079 πυροσβεστικά οχήματα, ​1.345 οχήματα υποστήριξης και ​230 οχήματα ειδικού σκοπού. Ωστόσο, παρά τα βελτιωμένα στοιχεία η κατάσταση δε φαίνεται να καλυτερεύει, αφού η κλιματική κρίση παρατείνει τη διάρκεια και αυξάνει την ένταση των καιρικών συνθηκών που ευνοούν την εκδήλωση μεγάλων πυρκαγιών. Ελλάδα, Μεσόγειος, στο σύνολό της η Ευρώπη θα κληθούν να διαχειριστούν τον κίνδυνο των megafires, των ΜΕΓΑ-πυρκαγιών με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, οι δασικές φωτιές θα αυξηθούν κατά 30% σε παγκόσμια κλίμακα έως το 2050.

Μπαίνοντας, λοιπόν, στο δεύτερο θέμα υπάρχει ένα βασικό ερώτημα που εύκολα μπορεί κανείς να σκεφτεί στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης και της τεχνητής νοημοσύνης: Μπορεί η τεχνολογία να σώσει τα δάση; Η απάντηση είναι καταφατική. Η τεχνολογία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προστασία των δασών από τις πυρκαγιές με διάφορους τρόπους. Ορίστε μερικοί: (Α) Δορυφορική επιτήρηση των δασών για την άμεση ανίχνευση ενδείξεων πυρκαγιάς και την έγκαιρη κατάσβεση, (Β) Αισθητήρες και κάμερες που τοποθετούνται σε στρατηγικά σημεία  για την οπτική παρακολούθηση της κατάστασης των δασών, (Γ) Συστήματα ειδοποίησης και επικοινωνίας ώστε να στέλνονται αυτόματες ειδοποιήσεις σε αρμόδιους φορείς (όπως την πυροσβεστική υπηρεσία) και σε κοινό (το 112 έσωσε ζωές), προκειμένου να ενημερωθούν άμεσα για τυχόν πυρκαγιές και να δράσουν ανάλογα, (Δ) Drones που μπορούν να πετούν πάνω από τα δάση και να μεταδίδουν εικόνες και δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, βοηθώντας στον εντοπισμό των πυρκαγιών και στην παρακολούθηση της εξάπλωσής τους, (Ε) Προγνωστικά συστήματα μπορούν να χρησιμοποιούν δεδομένα για τις καιρικές συνθήκες, την υγρασία του εδάφους και άλλους παράγοντες για να προβλέψουν τον κίνδυνο πυρκαγιάς. Αυτό επιτρέπει στις αρχές να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα.

Συνολικά, η συνδυασμένη χρήση αυτών των τεχνολογιών μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη, ανίχνευση και αντιμετώπιση των πυρκαγιών, προστατεύοντας έτσι τα δάση μας από την καταστροφή.

*Ο Νίκος Κανέλλος είναι Διδάκτωρ στο ΕΜΠ και Τομεάρχης Έρευνας & Καινοτομίας της ΝΔ