Φυσικά, τα Δικαστήρια της πρώην Σχολής Ευελπίδων δεν είναι χώρος για κοινωνικές και πολύ περισσότερο για δημόσιες σχέσεις. Οι άνθρωποι που συνωστίζονται εκεί είτε προσέρχονται ενώπιον της ελληνικής Δικαιοσύνης ως κάθε λογής διάδικοι, είτε ανήκουν σε κάποια από τις επαγγελματικές κατηγορίες που δραστηριοποιούνται στους χώρους των Δικαστηρίων, από δικηγόρους και δικαστικούς λειτουργούς έως χειριστές φωτοτυπικών μηχανημάτων και γκαρσόνια κυλικείων.

Μια ατυχής συγκυρία με υποχρέωσε να βρεθώ σε μια αίθουσα του κτιρίου 7, όπου εκδικάζονταν ποινικές υποθέσεις οφειλετών προς το Δημόσιο, εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία. Από νωρίς το πρωί, η αίθουσα ήταν ασφυκτικά γεμάτη, ενώ μπροστά στο δικαστικό έδρανο διαγκωνίζονταν δικηγόροι διεκδικώντας λίγο πρόσφορο χώρο για ν’ αποθέσουν τα χαρτιά τους.

Όταν πια η διαδικασία ξεκίνησε, γρήγορα έγινε κατανοητό ότι δεν επρόκειτο για συνήθεις ποινικές δίκες, όπου δικαστές, εισαγγελείς συνήγοροι, μάρτυρες και κατηγορούμενοι προσπαθούν να βρούν την αλήθεια. Εδώ τα πράγματα ήταν απολύτως ξεκάθαρα. Χρωστάς είσαι ένοχος. Πληρώνεις παίρνεις αναβολή. Ξόφλησες κηρύσσεσαι αθώος.

Ούτε λόγος γιατί κάποιος χρωστά, αν υπήρξε κάποια ανάγκη, ένα σοβαρό πρόβλημα, μια ατυχία της ζωής βρε αδελφέ. Έτσι είναι εκ προοιμίου ένοχοι, όχι μόνον οι σκόπιμα φοροφυγάδες, αλλά και άνθρωποι που λύγισαν από τα προβλήματα μιας χώρας, η οποία δεν περνά και τις καλύτερες μέρες της. Αναμφίβολα πρόκειται για μια «τυφλή» ποινικοποίηση, η οποία κατά περίπτωση αγγίζει τα όρια του παραλόγου. Άνθρωποι που υποχρεώθηκαν να κλείσουν το μαγαζάκι τους εξαιτίας ενός σοβαρού προβλήματος υγείας.

Εταιρείες και νομικά πρόσωπα που έχουν από χρόνια κλείσει ή εκκαθαριστεί και άρα έχουν ξεφορτωθεί τα χρέη τους, εξακολουθούν να ταλαιπωρούν φυσικά πρόσωπα που χωρίς να είναι ιδιοκτήτες βρέθηκαν να είναι κάποτε μέλη ενός διοικητικού συμβουλίου. Άνθρωποι που έπρεπε να πληρώνουν και να πληρώνουν για οφειλές προηγουμένων, χωρίς ποτέ να εξοφλούν, γιατί ήταν αδύνατον να ξοφλήσουν. Μάλιστα έγκριτοι και με διεθνή εμπειρία νομικοί μιλούν για μοναδικό παγκοσμίως φαινόμενο.

Και τέλος, η απόλυτη ξεφτίλα. Σε μια χώρα που η Δικαιοσύνη καρκινοβατεί στα όρια της αρνησιδικίας, δικαστικοί λειτουργοί και μέσα δεσμεύονται αναγκαστικά ως φοροεισπρακτικός μηχανισμός σ’ ένα χρεωκοπημένο κράτος. Η ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπεια υποβαθμίζεται σε εκβιαστικό μέσο για τις ακόρεστες εισπρακτικές ανάγκες του κράτους.

Μήπως είναι καιρός να εισακούσουμε ως κοινωνία τη γνώμη των παλιών εκείνων δασκάλων της νομικής επιστήμης που μιλούσαν για αντισυνταγματικά αδικήματα; Μήπως είναι καιρός να αποποινικοποιήσουμε τα αδικήματα των οφειλών προς το Δημόσιο;

*Ο Βασίλης Γκίκας είναι νομικός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου