Ο καθηγητής ιστορίας και συγγραφέας Γιουβάλ Νώε Χαράρι θεωρείται οπλέον δημοφιλής ιδεολογικός ταγός της σύγχρονης Δύσης.

Έχει σε σημαντικό βαθμό επιτύχει, ιδίως μέσα από τις σελίδες των ανάρπαστων (best sellers) βιβλίων του “Sapiens” (2014) και “Homo Deus” (2016), την αποτύπωση της κυριαρχίας της Δύσης σαν μια επιτυχημένη εξελικτική του ανθρώπινου είδους που συνάντησε  τον κολοφώνα της δόξας του στην αγκαλιά του δυτικού (υπερ-καταναλωτικού) τρόπου ζωής. Μετά από ανάλογου περιεχομένου άρθρου του στον “Economist” ενόψει του πολέμου, επανήλθε μετά το ξεκίνημά και την εξέλιξή του, μέσα από την πλατφόρμα “TED”, επιχειρώντας  σε αυτή τη φάση να εκλαϊκεύσει τη μακροχρόνια νατοϊκή οπτική  για το ρωσο-ουκρανικό ζήτημα.

Σερβίροντας στη διεθνή κοινή γνώμη, η οποία αναπαράγεται πανηγυρικά από πλήθος ελληνικών ΜΜΕ, μια μανιχαϊστική ανάλυση (συνοπτικά) 11 σημείων, μέσω της οποίας φιλοτεχνείται η αφηγηματική εικόνα μιας παραδείσιων μέσων και σκοπών Δύσης και ενός απόλυτου τέρατος, του Πούτιν.

Είναι όμως η απολύτως καταδικαστέα επιθετικότητα του προέδρου της Ρωσίας, με όρους Διεθνούς Δικαίου αλλά και στοιχειώδους ανθρωπιάς, παράγοντας απαλλαγής των ΗΠΑ-Αγγλία-ΕΕ από τις επίσης εγκληματικές ευθύνες τους στην πρόκληση του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, όπως διαρρηγνύει τα ιμάτιά του ο Χαράρι; Ή το γλαφυρό αφήγημα του, που είναι κατάλληλα φτιαγμένο για να εντυπωσιάζει και να αθωώνει τον μέσο δυτικό ανθρωπο-καταναλωτή / Homo Consumericus (Saad G. 2007 “The evolutionary bases of consumption”), πάσχει σκοπίμως από προφανή και βαθιά ελλείμματα ιστορικής τεκμηρίωσης;

Μήπως συνιστά έναν εύπεπτο ανορθολογισμό και μια αυτό-επιβεβαιούμενη προφητεία για την επικράτηση της Δύσης σε έναν πόλεμο που υποτίθεται ότι η ίδια δεν συνέβαλλε και δεν συμμετέχει;

Και πού μας οδηγεί αυτό;

Ορισμένες απαντήσεις στις (11) «μπαρούφες» (ψευδοβεβαιότητες) του διάσημου διανοούμενου που μας εκτοξεύθηκαν μέσω της πλατφόρμας “TED”, κι οποίες μας κάνουν να αισθανόμαστε καλύτερα για τον πόλεμο, αν και ουδόλως το δικαιούμαστε:

1. «Ο αυτοκράτορας (Πούτιν) απλώς θέλει να αυξήσει τα πλούτη για τον ίδιον και τους ανθρώπους του»… Εάν ήταν τόσο απλό, ο Ρώσος Πρόεδρος, πατώντας τα 70 του και μετά από 22 χρόνια εξουσίας, θα ήταν προτιμότερο να αποδεχτεί την σταδιακή πορεία της Ουκρανίας στους κόλπους του ΝΑΤΟ και το μπλοκάρισμα του νέου ρωσο-γερμανικού αγωγού φυσικού αερίου (NORD STREAM II), μέχρι την ολοκλήρωση του πολιτικού κύκλου του ίδιου και των βασικών στελεχών της ελίτ εξουσίας του, με αντάλλαγμα σημαντικά προσωπικά οικονομικά οφέλη από τον ενεργειακό, βιομηχανικό και αγροτικό τομέα, στα πρότυπα αρκετών καθεστωτικών ελίτ της Mέσης Aνατολής και του Μαγκρέμπ. Τα αποδιδόμενα ταπεινά ελατήρια στον Ρώσο «αυτοκράτορα» και την παρέα του, τα διαθέτουν με το παραπάνω, ως γνωστών, και ουκ ολίγες φιλοδυτικές – κρατικές και μη – συμμορίες ελέγχου πλουτοπαραγωγικών πηγών ανά τον κόσμο.
2. «Ο μεγάλος σκοπός του Πούτιν είναι να αρνηθεί την ύπαρξη του ίδιου του ουκρανικού έθνους και να το απορροφήσει μαζί με το κράτος»… Δεν είναι εύκολο να πιστέψει κάποιος στα σοβαρά ότι εάν οι διαπραγματεύσεις Πούτιν – Μπάιντεν, με τη διαμεσολάβηση του Γερμανού Καγκελάριου Σολτς και του Γάλλου Προέδρου Μακρόν, πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, είχαν ως αποτέλεσμα την αποδοχή από τις ΗΠΑ και τη Δύση της απόρριψης της μεσοπρόθεσμης προοπτικής ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και της έναρξης λειτουργίας του NORD STREAM II, για την κατασκευή του οποίου πληρώθηκαν σε συμφωνία με τη Γερμανία πολλά τσουβάλια ρούβλια (5,5 εκ των συνολικών 11 δισ. σε ευρώ) από την κρατική Gasprom, θα είχαμε σήμερα πόλεμο στην Ευρώπη. Και από την άλλη πλευρά, η δυτική και νατοϊκή υπερ-εξάρτηση της Ουκρανίας δεν αποτελεί αναγκαστικά και ρεαλιστική προοπτική «ανεξαρτησίας» της.
3. «Οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι δεν μισούνταν πριν τον Πούτιν. Ήταν αδέρφια. Και τώρα εξαιτίας του είναι εχθροί». Εάν τα νεοναζιστικά τάγματα που έγιναν στην πορεία τμήμα του Ουκρανικού στρατού δεν είχαν μετακομίσει από τη δυτική στην ανατολική Ουκρανία και στις περιοχές του Ντονπάς για να ακυρώσουν το περιεχόμενο των Συμφωνιών του Μινσκ (2014), παροχής δικαιωμάτων αυτονομίας σε Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ, ίσως η αναφορά αυτή να είχε κάποια τύχη.
4. «Τις τελευταίες δεκαετίες ζούσαμε σε μια πρωτοφανή περίοδο ειρήνης και αυτό φαίνεται και από εκείνο το κομμάτι του προϋπολογισμού των ευρωπαϊκών κρατών»… Όπως λέμε «Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα», έτσι και «Κόσμος δεν είναι μόνο η Ευρώπη». Ας απευθυνθούμε στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένων των Κυπρίων και των Παλαιστηνίων, να μας το επιβεβαιώσουν χωρίς την παραμικρή αμφιταλάντευση. Κι επίσης, η παράνομη και εγκληματική επίθεση του ΝΑΤΟ στην Γιουγκοσλαβία τις τελευταίες δεκαετίες δεν συνέβη;
5. «Δεξιοί και αριστεροί στη Δύση ξαφνικά συνειδητοποιούν ότι είναι όλοι μαζί μπροστά σε κάτι τόσο συντριπτικό, ότι υπάρχουν πολύ μεγαλύτερα θέματα στον κόσμο από αυτές τις αντιπαλότητες στο εσωτερικό των δυτικών δημοκρατιών»… Χορτάσαμε από τον Φουκογιάμα «τέλος της ιστορίας» μετά την πτώση του ανατολικού μπλοκ τη δεκαετία του ’90, καθώς και από την θατσερική TINA (There Is Not Alternative) λίγο νωρίτερα. Ας κυρήξουμε το τέλος της πολιτικής και των όψεων των ανισοτήτων που αντανακλώνται σε αυτήν εντός των δυτικών δημοκρατιών λόγω… Πούτιν και ρωσο-ουκρανικού πολέμου.
6. «Εάν οι άνθρωποι αρχίσουν να σκέφτονται ότι “να, αυτό που κάνει ο Πούτιν είναι το φυσιολογικό”, τότε θα χάσουμε ό,τι έχουμε κερδίσει τόσα χρόνια». Εάν οι άνθρωποι βλέπουν το ίδιο αφύσικο, άδικο και καταδικαστέο την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία όσο και τους πολέμους των ΗΠΑ και χωρών της Δύσης χωρίς την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, τότε σίγουρα θα έχουμε κερδίσει έστω κάτι, αλλιώς είναι εντελώς άδηλο τι έχουμε κερδίσει τόσα χρόνια ή εάν πηγαίνουμε και προς τα πίσω ακόμα. Και, δυστυχώς, υπέρογκα κέρδη και μεγάλες αυξήσεις ΑΕΠ επιτυγχάνονται από την παραγωγή και από την εμπορία όπλων και από τις κατά διαστήματα αυξημένες τιμές ενέργειας, λόγω των αλλεπάλληλων μικρών ή μεγαλύτερων πολέμων ή την απειλή εκδήλωσής τους σε διάφορες εντέχνως διατηρούμενες εστίες έντασης σε όλο τον κόσμο.
7. «Τη δεκαετία του ‘50 ή του ‘60 θα γινόταν Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης αν δεν υπήρχαν πυρηνικά όπλα»… Γ’ Παγκόσμιος θα γινόταν την εποχή εκείνη, εάν ο υπόλοιπος κόσμους αναμεταξύ και πέραν των δυο τότε υπερδυνάμεων δεν είχε υψώσει τοίχος εναντίον της «μαύρης» αυτής προοπτικής. Αλήθεια,  υπάρχει ο ίδιος βαθμός ευαισθησίας αποτροπής του στις μέρες μας στα μήκη και πλάτη του σύγχρονου αδηφάγου κόσμου μας;
8. «Πληροφόρηση δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και “αλήθεια”»… Στον πόλεμο ανθεί η παραπληροφόρηση. Έννοιες όπως πληροφόρηση και αλήθεια, μάλλον είναι είδος υπό εξαφάνιση στη διάρκεια των εχθροπραξιών μεταξύ των εμπολέμων. Στην εποχή δε του νέου «διαίρει και βασίλευε» της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και της τεχνητής νοημοσύνης, της βασιλείας των “fake news” και της τεχνητής πόλωσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έχουν καταλήξει ακόμα πιο δυσεύρετες η “πληροφόρηση” και η “αλήθεια”.
9. «Οι Διεθνείς Ταξιαρχίες (άνθρωποι του σύγχρονου  κόσμου) κάθονται στο σπίτι τους και κατά κάποιον τρόπο παίρνουν μέρος στον πόλεμο από εκεί (μέσω χρήσης ίντερνετ)»… Οι Διεθνείς Ταξιαρχίες της απάθειας που βολεύονται με τη «συμμετοχή» τους στα τοπικά και παγκόσμια κοινά από τον καναπέ τους, με ένα τηλεκοντρόλ ή με το πληκτρολόγιο στο χέρι, είναι καταδικασμένες  να βλέπουν να υποβαθμίζεται έτι περαιτέρω και με αυξανόμενη ταχύτητα η ζωή τους και, όλο και περισσότερο, άλλοι «να αποφασίζουν για αυτούς χωρίς αυτούς».  Όσο και εάν εξυψώνεται ο ρόλος της (οπαδικής) διαδικτυακής (μη) συμμετοχής των καταναλωτικών μαζών στις κοινωνικές εξελίξεις, το σίγουρο είναι ότι ο μοναδικός τρόπος πραγματικής συμμετοχής σε πραγματικές συνθήκες πολέμου συντελείται είτε με φυσική παρουσία στο πεδίο της εκάστοτε πολεμικής φρίκης, είτε με αντίστοιχη παρουσία σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις και θαλάμους επιχειρήσεων των ενόπλων δυνάμεων, επιφέροντας τα γνωστά αποτρόπαια και απάνθρωπα αποτελέσματα. Μην ξεχνάμε και από τη μεριά των αμυνόμενων, τις σύγχρονες νεοναζιστικές λεγεώνες εντός Ουκρανίας που καταπολέμησαν την εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ τα τελευταία 8 χρόνια, αλλά και τις τωρινές εισαγόμενες προς συνδρομή και ενσωμάτωση στις πρώτες, εκτός των αναφερόμενων απομακρυσμένων διαδικτυακών οπαδών τους…
10. «Φαίνεται πώς ό,τι προτάσεις και να έκαναν στον Πούτιν, όποια και να ήταν η διπλωματική προσέγγιση του ζητήματος, εκείνος είχε πάρει την απόφαση να εισβάλει στην Ουκρανία»… Αντίθετα, φάνηκε ξεκάθαρα, στο διάστημα προ της έναρξης του πολέμου, ότι ιδιαίτερα οι ΗΠΑ δεν ήταν διατεθειμένες να συζητήσουν με τη Ρωσία σοβαρά την απόρριψη της εισόδου της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ για χάρη της διεθνούς σταθερότητας και ασφάλειας (για να αφήσουμε την Ειρήνη στην ησυχία της που αποτελεί πολύ υψηλότερη υπόθεση) και την αποδοχή λειτουργίας του ρωσογερμανικού αγωγού αερίου. Δεν είναι φανερό, δηλαδή, ότι οι ΗΠΑ αποδείχθηκαν το ίδιο άκαμπτες με τον Πούτιν και έτοιμες από καιρό να προσποριστούν μεγάλα οφέλη και να αυξήσουν τη δυναμική τους στις σφαίρες επιρροής τους σε όλο τον κόσμο, από τις διαφαινόμενες κινήσεις του πολεμοχαρούς Ρώσου ανταγωνιστή τους και από τις αποτρόπαιες συνέπειες της αιματοβαμμένης επιθετικότητάς του;
11. «Η Ρωσία του Πούτιν δεν είναι η Σοβιετική Ένωση. Είναι μία πολύ μικρότερη και πιο αδύναμη χώρα, την οποία η Δύση είναι σε θέση να τη “χτυπήσει” με κυρώσεις πολύ πιο εύκολα και δυνατά από ό, τι στο παρελθόν»… Αυτό ακριβώς φαίνεται, δυστυχώς, να σκέφθηκαν ΗΠΑ-ΝΑΤΟ και συντέλεσαν τα μέγιστα στον εκτροχιασμό Πούτιν-Ρωσίας. Μάλιστα, παρότι η Ρωσία δεν έχει καμία σχέση με ό,τι στο παρελθόν συνιστούσε την Σοβιετική Ένωση, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ενεργούν σαν μην έχει αλλάξει τελικά τίποτα σε αυτά τα 30 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, και σαν να έχουν απέναντί τους, αντί την περιφερειακής γεω-οικονομικής εμβέλειας Ρωσία, την ΕΣΣΔ και το μπλοκ του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Επιλέγοντας, εμμέσως αλλά σαφώς, την επί της ουσίας σύμπλευση τους με το σύστημα Πούτιν-Ρωσική Ολιγαρχία, για την επιστροφή της Ρωσίας πίσω από την ήδη κατασκευαζόμενη νέου τύπου «σιδερένια κουρτίνα» της και για την επανάκαμψη συνολικά της παγκόσμιας κοινωνίας σε μια νέα, και πλέον καταστροφική, περίοδο «ψυχρού πολέμου».  

Η απελευθέρωση του ανθρώπου από τις κυρίαρχες δοξασίες συμπυκνώνονται στις μέρες μας (και) στον αγώνα για  την ανατροπή των κενόδοξων στρατευμένων ιδεολογημάτων των λογής διαμορφωτών «κοινής» γνώμης (οpinion makers),  που έντεχνα την αλλαγή του κόσμου εις βάρος των ήδη φτωχωποιούμενων μαζών, την υποβαθμίζουν σε μια απλοϊκή διαχείριση ηθικοθρησκευτικού πλαισίου. Εξαφανίζοντας ή έστω καμουφλάροντας όσο απαιτείται, και ομολογουμένως συχνά με επιτυχία, τις πραγματικές αιτίες των δυσμενών μετασχηματισμών για τους αδύναμους, που δεν είναι άλλες, από τη συνεχώς αυξανόμενη (υπερ)συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια όλο και λιγότερων ισχυρών και από τη διαρκώς διερευνώμενη ανισότητα.

*Ο Αλέξης Μαυραγάνης είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος & Αντιδήμαρχος Βριλησσίων – Μέλος Δ.Σ. ΚΕΔΕ