Στα μέσα Νοέμβρη του 2017 ένα σοκαριστικό βίντεο από τη Λιβύη διέρρεε. Στα περίχωρα της Τρίπολης άνδρες και γυναίκες, πρόσφυγες από την υποσαχάρια Αφρική, πολλοί και πολλές απαγμένοι βίαια από τα χωριά τους, πουλιούνται σε δημοπρασία, ένα σύγχρονο σκλαβοπάζαρο έναντι της τιμής των 400 δολαρίων ‘το κομμάτι’.

Σε ένα διεθνές κύκλωμα όπου, (παρά επιμέρους ανταγωνισμούς σε σχέση με την απορρόφηση της προσφοράς-ζήτησης που κάνει καραβιές να περνούν αόρατα ή να θαλασσοδέρνονται για μέρες σε αφιλόξενα νερά με αφυδατωμένους, ρημαγμένους, ‘ανεπιθύμητους από παντού κείνες τις μέρες’ ανθρώπους επάνω) η επίσημη οικονομία καλύπτει την αόρατη δουλοκτητική παραοικονομία με το αζημίωτο για ανθρώπους και φορείς κλειδιά.

Χιλιάδες πρόσφυγες και προσφύγισσες, απαγμένοι ή στην προσπάθειά τους να καταφύγουν στην Ευρώπη για να σωθούν από άγριες τοπικές συρράξεις (στις οποίες οι διεθνείς παίκτες βάζουν συνήθως το χέρι τους λόγω των ορυκτών που στηρίζουν την παγκόσμια οικονομία των ισχυρών και την καθημερινότητα των πολλών, βλέπε τα κινητά που κρατάμε τούτη τη στιγμή στο χέρι), βρίσκονται φυλακισμένοι κυρίως στη Λιβύη και σε χώρες όμορες, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης που ελέγχουν με τα πολυβόλα στο χέρι φύλαρχοι κι αντιμαχόμενες φυλές, χρηματοδοτούμενοι από τη Διεθνή δουλοκτητική μαφία που εκτείνεται από τις επαρχίες των χωρών μας έως και τις κρυφές αποθήκες της ‘χρυσής’ Σίλικον Βάλεϊ. Πέρα από το τεράστιο δίκτυο που μεταφέρει παράνομα τους πρόσφυγες, συντηρείται και ένα τεράστιο σκλαβοπάζαρο.

Ο τότε ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Ζέιντ Ράαντ αλ-Χουσέιν δήλωνε ότι η συνεργασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Λιβύη είναι απάνθρωπη, καταγγέλοντας τη βοήθεια που παρέχει η ΕΕ και η Ιταλία κυρίως τότε στους λίβυους ακτοφύλακες για να σταματούν ή να προωθούν στ ανοιχτά, ανάλογα τη ζήτηση και τη ροή σάρκας, με σφαίρες τους πρόσφυγες στη θάλασσα, συχνά σε παστωμένα έως σημείου ασφυξίας σαπιοκάραβα.

Ο αρμοστής δεν είναι πια τη θέση του. Και οι μαρτυρίες των ίδιων των προσφύγων είναι συνταρακτικές. Από την 1η έως την 6η Νοεμβρίου 2017, ανεξάρτητες επιτροπές διαπιστευμένων του ΟΗΕ κατάφεραν να επισκεφθούν τέτοια κέντρα κράτησης.

Οι παρατηρητές «συγκλονίστηκαν απ’ αυτά που είδαν: χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά αδυνατισμένους και τραυματισμένους, στοιβαγμένους τον έναν πάνω στον άλλον, περιορισμένους μέσα σε υπόστεγα (…) απογυμνωμένους από την αξιοπρέπειά τους». Οι πρόσφυγες αναφέρουν ότι κρατούνται σε αυτά τα κέντρα όπου οι φρουροί τους χτυπούν καθημερινά, χρησιμοποιώντας ηλεκτρικά γκλομπ μόνο γιατί ζητούν τροφή ή ιατρική περίθαλψη ή οποιαδήποτε πληροφορία.

Για τις γυναίκες τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα, καθώς βιάζονται όχι μόνο από τους διακινητές, αλλά και από τους φρουρούς των επίσημων κέντρων κράτησης. Είναι αυτές και τα παιδιά άλλωστε, που συνήθως ταξιδεύουν στ’ αμπάρια, ‘όχι ‘για να προφυλαχθούν απ’ τον καιρό’ όπως ειπώθηκε βέβαια, αλλά γιατί σε περίπτωση ‘στραβής’ θα σμπρωχτούν να πηδήξουν στην θάλασσα δούλοι-εργάτες που κοστίζουν, λόγω σωματικής ρώμης και των εργασιών με τις οποίες θ’ ασχοληθούν, πιο πολύ.

Βέβαια, οι επίσημες μιντιακές και ιντρνετικές μας αφηγήσεις προτιμούν να στοχοποιούν ακτιβιστές και διασώστες που θαλασσοδέρνονται (δευτερευόντως από την άλλη μεριά και το κομμάτι εκείνο του λιμενικού που σε αντίθεση με το άλλο κομμάτι, έχει διασώσει επίσης ανθρώπους) κι ας είναι οι μόνοι που έχουν μιλήσει συστηματικά για τέτοια πράγματα, αποκρύβοντας το γεγονός ότι παρά την ανηλεή μαύρη προπαγάνδα ούτε ένας ή μία δεν καταδικάστηκε για δουλεμπορία ποτέ. Και δεν είναι μόνο τα σοβαροφανή αφηγήματα. Είναι κι οι γραφικότητες που μπήγουν την πιο χυδαία συντήρηση βαθιά μέσα στο δομημένο γύρω από το ίντερνετ κοινωνικό σώμα.

Πρόσφατα είδα την ανάρτηση, μιας γυναίκας μάλιστα, που για να την πει στον Αποστολόπουλο τον αποκαλούσε ‘η’ Ιάσωνα, θαρρώντας πως το ίδιο της το φύλο είναι βρισιά…

Έως τώρα υπήρξε μια γνωστή εξέγερση, μπερδεμένη με συγκρούσεις ιδιωτικών στρατών και φύλαρχων για τον έλεγχο της πόλης, αυτή του 2017 πάλι στη Σαμπράτα, μια πόλη της δυτικής Λιβύης, από όπου γινόταν η αναχώρηση των προσφύγων προς τα ευρωπαϊκά σύνορα, εξέγερση κατά την οποία το γάζωμα των εξεγερμένων έσπασε την σιωπή και συνέβαλλε στη διαρροή του βίντεο.

Η Παγκόσμια Οργάνωση για την Μετανάστευση έχει επισημάνει την σοβαρότητα μιας κατάστασης την οποία κανείς σχεδόν δεν αναλύει διεξοδικά: «Τα δίκτυα λαθρεμπόρων γίνονται δυνατότερα, πιο οργανωμένα και με καλύτερο εξοπλισμό», (Νίμα Ελμπαγκίρ, υπεύθυνη για την Λιβύη, 2017). Κι όπως πάντα, κάθε παράνομο εμπόριοο, και κάθε πέρασμα της μαφίας, ανεβάζει τιμές και συντρίβει ζωές. Ακόμα και οι αρχές της Ρουάντα, της πολύπαθης αφρικανικής χώρας που υπέστη το 1994 γενοκτονίες των ιθαγενών φυλών της, δήλωσαν ότι προτίθενται να δεχτούν πρόσφυγες στο έδαφός τους, όταν οι χώρες που οι εταιρείες τους διαλύουν (με την βοήθεια αφρικανών τοπαρχών που αναλαμβάνουν την δουλειά για την εξουσία και το κέρδος), μια ολόκληρη ήπειρο δημιουργώντας προσφυγικές ροές, σφυρίζουν κλέφτικα

Σύμφωνα με Διεθνείς Οργανισμούς πάνω από 45 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως είναι θύματα της σύγχρονης σκλαβιάς.

«71% είναι γυναίκες και 29% άνδρες. Ένας στους τέσσερις είναι παιδιά. 25 εκατομμύρια από αυτά είναι σκλάβοι σε καταναγκαστική εργασία. 15 εκατομμύρια είναι σεξουαλικοί σκλάβοι. Η Μαυριτανία και η Αϊτή είναι παραδείγματα δύο χωρών με υψηλό ποσοστό σκλάβων και όλο και περισσότεροι εμφανίζονται τελευταία και στην Λιβύη και στα ορυχεία του Κογκό. Οι περισσότεροι σκλάβοι εμφανίζονται σε καλλιέργειες και κατασκευές όπως το κακάο, ψάρια, ζάχαρη, σοκολάτα, ρούχα και ηλεκτρονικά».
(Έκθεση της Global Slavery Index, International Labour Organization, 2021)

Δυο από τις ‘κρυφές’ να χαμε να λέγαμε ζώνες του πλανήτη όπου η δουλεία ανθεί, είναι η λεγόμενη «ζώνη του τούβλου» που περιλαμβάνει περιοχές της Βόρειας Ινδίας, του Πακιστάν, του Μπαγκλαντές και του Νεπάλ.

Τα δισεκατομμύρια τούβλα που διανέμονται σε όλον τον κόσμο για την δόμηση, ή μάλλον την υπερδόμηση ενός εξίσου σκλαβωμένου πλανήτη, κατασκευάζονται σε μεγάλον βαθμό από εργάτες-δούλους. Συνήθως συλλαμβάνονται από δουλέμπορους και κρατούνται σκλάβοι ολόκληρες οικογένειες, και πολύ μικρά παιδιά, 4, 5, 6 ετών, εργάζονται για να μεταφέρουν βαριά τούβλα όλη την ημέρα.

Οι γυναίκες γίνονται αντικείμενο σεξουαλικής εκμετάλλευσης από τους δεσμώτες εργολάβους.

Η δεύτερη μεγαλύτερη ζώνη παραγωγής, διατήρησης και διακίνησης σκλάβων στον πλανήτη είναι, όπως σωστά μαντέψατε, η Αφρική. Και «όλως τυχαίως» το πέρασμα μεταξύ Λιβύης και Ιταλίας/Ελλάδας έχει αναδειχθεί στο φονικότερο θαλάσσιο πέρασμα στον πλανήτη.

Ο Kevin Bales, καθηγητής μας στο Κρατικό Πανεπιστημίο του Nottingham στην Αγγλία και ίσως ο πιο ειδικός στον τομέα της Σύγχρονης Δουλείας στον κόσμο (και σας παρακαλώ  βρείτε και διαβάστε τα ακλόνητα στοιχεία που παραθέτει στην βιβλιογραφία του) έχει καταγράψει και επισημάνει την βία που χρησιμοποιείται για τη διατήρηση του ελέγχου στα μέρη αυτά κι έχει με την ερευνητική του ομάδα (που αν ιδιωτικοποιηθεί το Πανεπιστήμιο θα την χαιρετήσουμε αφού θα χρηματοδοτείται μόνο εάν αποστρέψει το βλέμμα) αποδείξει την συνεργασία της με υπεράνω υποψίας κράτη, εταιρείες και ιδιώτες. Συχνά μαικήνες και ‘προστάτες των τεχνών’ εντός της Δύσης (σάρα Κέιν λείπεις).

Βλέπετε οι χιλιάδες, και συχνά ‘δύσκολα εντοπίσιμες’ σύμφωνα με την κυρίαρχη αφήγηση, τοποθεσίες με στρατόπεδα σκλάβων μπορούν πια, εδώ κι αρκετά χρόνια, και καταγράφονται δορυφορικά.

Κι αν η ερευνητική ομάδα του Kevin Bales μπορεί να το κάνει, εσείς τι λέτε; Τα κρ(ε)άτη δεν μπορούν; Εθελοντές, κυρίως μεταπτυχιακοί φοιτητές/τριες, κατεβάζουν από βάσεις διαδικτυακών δεδομένων χιλιάδες δορυφορικές εικόνες σε έναν κεντρικό υπολογιστή με τοποθεσίες πχ γύρω από το κρατίδιο Rajasthan στην Ινδία και οι ίδιοι οι υπολογιστές χρησιμοποιώντας συντεταγμένες, μπορούν να αναγνωρίσουν αυτές τις τοποθεσίες και να ‘παρακολουθούν τις αλλαγές στο ανάγλυφο’, τις νέες κατασκευές και επεκτάσεις.

Βέβαια όσο βομβαρδίστηκαν τα τρίγωνα των ναρκωτικών επί Βιετνάμ άλλο τόσο τα κράτη και υπερεθνικοί οργανισμοί παρεμβαίνουν. Οι ίδιες δορυφορικές φωτογραφίες είναι πανεύκολο, πέρα από τα ραντάρ, να εντοπίσουν τα καράβια της απελπισίας στο θανατηφόρο πέρασμα της Μεσογείου.

Αλλά τα πάντα εξαρτώνται από την προσφορά και την ζήτηση, καθώς τα δουλεμπορικά κυκλώματα σμπρώχνουν για γρήγορο κέρδος και οι παραοικονομίες των κρατικών μαφιών του αναπτυγμένου κόσμου απορροφούν ή τ’ αφήνουν να θαλασσοδέρνονται με σάρκινο εμπόρευμα που δεν χρειάζονται ν απορροφήσουν εκείνη την εποχή, κι αν βουλιάξουν βούλιαξαν.  Κάποια καράβια μέλλονται να μην πιάσουν ποτέ λιμάνι.

«Πάλι τα ίδια και τα ίδια, θα μου πεις, φίλε./Όμως τη σκέψη του πρόσφυγα τη σκέψη του αιχμάλωτου τη σκέψη του ανθρώπου σαν κατάντησε κι αυτός πραμάτεια/δοκίμασε να την αλλάξεις, δεν μπορείς./Ίσως και να ’θελε να μείνει βασιλιάς ανθρωποφάγων/ξοδεύοντας δυνάμεις που κανείς δεν αγοράζει,/να σεργιανά μέσα σε κάμπους αγαπάνθων/ν’ ακούει τα τουμπελέκια κάτω απ’ το δέντρο του μπαμπού,/καθώς χορεύουν οι αυλικοί με τερατώδεις προσωπίδες./Όμως ο τόπος που τον πελεκούν και που τον καίνε σαν το πεύκο, και τον βλέπεις/είτε στο σκοτεινό βαγόνι, χωρίς νερό, σπασμένα τζάμια, νύχτες και νύχτες75είτε στο πυρωμένο πλοίο που θα βουλιάξει καθώς το δείχνουν οι στατιστικές,/ετούτα ρίζωσαν μες στο μυαλό και δεν αλλάζουν/ετούτα φύτεψαν εικόνες ίδιες με τα δέντρα εκείνα/που ρίχνουν τα κλωνάρια τους μες στα παρθένα δάση/κι αυτά καρφώνουνται στο χώμα και ξαναφυτρώνουν·/ρίχνουν κλωνάρια και ξαναφυτρώνουν δρασκελώντας/λεύγες και λεύγες·/ένα παρθένο δάσος σκοτωμένων φίλων το μυαλό μας./Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές/είναι γιατί τ’ ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη/δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή/γιατί είναι αμίλητη και προχωράει·

Γ. Σεφέρης

• Για τους χιλιάδες ανθρώπους που χάθηκαν στα νερά της Μεσογείου όλα αυτά τα χρόνια δίχως καν να μνημονεύονται σε κάποια στατιστική, σε «αόρατες ζώνες απόλυτης ασυδοσίας, βαρβαρότητας και θανατοπολιτικής». (Ιάσων Αποστολόπουλος). Στα εγγόνια μας που πιθανότατα θα γνωρίσουν το ίδιο ‘μοντέλο εργασίας’.