Στον χώρο των παραστατικών τεχνών, λένε πως έχεις χάσει αν παίξεις με παιδί και με ζώο. Και οι δύο αυτές  κατηγορίες ηθοποιών κλέβουν την παράσταση.

Οι ανάγκες του θεάματος, έθεσαν στις υπηρεσίες τους όχι μόνο μικρά παιδιά, αλλά και τα ζώα. Ζώα – ηθοποιούς. Η καταγωγή αυτού του είδους «ηθοποιών», έρχεται από το τσίρκο. Εκεί, όπου «εκπαιδεύονται» για το «νούμερό» τους με απίστευτη βαναυσότητα. Η εκπαίδευση αυτή  αρχίζει σε μικρή ηλικία και συμπεριλαμβάνει χτυπήματα χωρίς οίκτο με μπαστούνια, μαστίγια, γροθιές, προκειμένου να «εμπεδώσουν τους ρόλους τους».

Κατά τον 19ο όμως αιώνα, η παρουσία ζώων στη σκηνή του θεάτρου που συμμετείχαν με ανθρώπους συναδέλφους τους σε μία θεατρική παράσταση, πήρε διαστάσεις λαοφιλούς μόδας. Αποτέλεσαν μάλιστα ειδική θεατρική κατηγορία, το dog drama. Στην  πρώτη παράσταση του είδους, ένα σκυλί σώζει ένα παιδί από μία πισίνα γεμάτη νερό. Τα θεάματα με ναυμαχίες ήταν άλλωστε εξ ίσου δημοφιλή παλιότερα, απόηχος του ρωμαϊκού θεάτρου κι αυτά. Έτσι λοιπόν, τα ζώα εγκαταλείπουν τον άγριο κόσμο του τσίρκο, αλλάζουν κατηγορία και ανεβαίνουν στην σκηνή του θεάτρου. Βεβαίως με την ίδια βάναυση συμπεριφορά για την εκμάθηση του ρόλου. Κανένας χιμπατζής και κανένας σκύλος δεν έχει την ματαιοδοξία να εμφανισθεί επί σκηνής και να εισπράξει χειροκρότημα. Καταναγκαστικό έργο επιτελούν με φόβο και αντοχή στα μαρτύρια.

Η μόδα του dog theater μεταδίδεται από την Αγγλία στη Γαλλία και επιτυχημένα έργα του είδους όπως το «La Forêt de Bondy»  του Πιξερεκούρ, που πρωτοπαίχθηκε στο Παρίσι το 1814, μεταφέρεται την ίδια χρονιά στο Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου, σε αγγλική διασκευή του Γουίλιαμ Μπάριμορ.

Οι παραστάσεις με άλογα είχαν μεγάλη επίσης επιτυχία στο Λονδίνο. Τον δρόμο για τη σκηνή για τα άλογα, άνοιξε ο Τζ. Άμερστ, γράφοντας τον «Αιματοβαμμένο Ιππότη». Ο ίδιος, έκανε και μία διασκευή του  σαιξπηρικού «Ριχάρδου του Γ΄», όπου πρωταγωνιστεί το άλογο  του Ριχάρδου. Παρότι η μόδα εγκαταλείφθηκε, υπάρχουν πάντα θεατρικές παραστάσεις όπου εμφανίζονται ζώα. Το 1985  στο Bobigny του Παρισιού, ο André Engel  είχε ανεβάσει τον «Μισάνθρωπο» του Μολιέρου, με τη συμμετοχή αρκετών αλόγων.

Τα ζώα μπορεί να αποσύρθηκαν από την σκηνή του θεάτρου, δεν γλύτωσαν όμως από τον κόσμο του θεάματος, γιατί τα παρέλαβε ο κινηματογράφος, η τηλεόραση και η διαφήμιση. Στην αρχή ως διακοσμητικό συμπλήρωμα και σε ρόλο κομπάρσου. Στη συνέχεια σε ρόλους σημαντικούς, για να φτάσουν να είναι σε πολλές ταινίες οι απόλυτοι πρωταγωνιστές. Με τα ίδια βάσανα. Την ίδια βάναυση εκπαίδευση παρ όλες τις διαμαρτυρίες των φιλόζωων, παρ όλες τις νομοθετικές ρυθμίσεις. Η αθωότητά τους, η ειλικρίνεια της συμπεριφοράς τους, γιατί δεν υποδύονται αλλά είναι ή γίνονται αυτό που τους επιβάλουν, κερδίζουν τον θεατή. Η βιομηχανία του θεάματος όμως δεν αξιοποιεί την συμπαθητική πλευρά τους μόνον. Αξιοποιεί και την αρχέγονη φύση τους, στοχεύοντας στον αρχέγονο επίσης ανθρώπινο φόβο για το ζώο. Δημιουργείται  στον χώρο των ταινιών τρόμου, η κατηγορία Animal Horror  ή Natural Horror. Εδώ στον ρόλο του θύτη βρίσκεται ένα πλάσμα του ζωικού βασιλείου, πραγματικό θύμα όμως των γυρισμάτων της ταινίας.

Ως εγωιστικό πλάσμα ο άνθρωπος, θέλει να χωρέσει τα πάντα στα δικά του όρια. Να κορέσει τις δικές του επιθυμίες. Να αλλάξει την φύση των πραγμάτων σύμφωνα με το δικό του όφελος, την δική του βολή, την δική του διασκέδαση, απέναντι τον άλλο άνθρωπο, στο  περιβάλλον, στα ζώα. Και το πληρώνει. Αλήθεια, θα είμαστε οι αδικημένοι αυτής της ζωής αν δεν πάμε στο τσίρκο με ζώα, αν δεν δούμε μια ταινία με ζώα, αν δεν συμβάλουμε με τον οβολό μας στην κακοποίησή τους;
Το Θέατρο, ο Κινηματογράφος και οι άνθρωποί τους, έχουν χρέος να σταθούν απέναντι σε αυτή την βαρβαρότητα.

Βιβλιογραφία: « Λεξικό Θεάτρου Παν/μίου της Οξφόρδης» εκδ. «Νεφέλη».
 
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής.