Το ερώτημα που κυριαρχεί στη διαμάχη μεταξύ των δύο εκδοχών του μέχρι πρότινος ενιαίου ΠΑΣΟΚ είναι το ποιος – Βενιζέλος ή Παπανδρέου – μπορεί σήμερα να εκφράσει και να  εκπροσωπήσει καλύτερα το συγκεκριμένο χώρο.

Πρόκειται, με άλλα λόγια, για μία αντιπαράθεση των θεωρούμενων ως βασικών συστατικών στοιχείων της ιστορικής φυσιογνωμίας και της πολιτικής ταυτότητας του συγκεκριμένου χώρου : “ΠΑΣΟΚ ή Παπανδρέου”. Η πρώτη πτυχή, την οποία διεκδικεί ο Ευ. Βενιζέλος, αφορά την κατεστημένη και νομιμοποιημένη κομματική δομή, τα σύμβολα, τον τίτλο του ΠΑΣΟΚ. Η δεύτερη πτυχή, την οποία διεκδικεί «βιολογικώ δικαιώματι» ο Γιώργος Παπανδρέου, αφορά τις προσωπικές παρακαταθήκες του ιδρυτή του κόμματος, την υποτιθέμενη συνέχεια της «χαρισματικής» ηγεσίας του.

Ωστόσο, από τη διαμάχη αυτή απουσιάζει τελείως η τρίτη και καθοριστική διάσταση, το στοιχείο που προσέδωσε και στα σύμβολα και στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ την ουσιαστική τους υπόσταση και το πολιτικό τους φορτίο : Πρόκειται για τις αρχές της διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη, για τα προτάγματα που άρθρωσε το ΠΑΣΟΚ, απαντώντας στα αιτήματα της Μεταπολίτευσης και καταφέρνοντας να συσπειρώσει γύρω από αυτά το μεγαλύτερο, δυναμικότερο και ριζοσπαστικότερο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας.
Το τετράπτυχο εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία, κοινωνική απελευθέρωση και δημοκρατία ήταν και παραμένει μέχρι σήμερα το διαρκές ζητούμενο. Όπως και η άρση των ανισοτήτων, η κατοχύρωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η ισότητα, η άμεση και ενεργός συμμετοχή όλων στην πολιτική ζωή του τόπου.

Το ΠΑΣΟΚ λοιπόν δεν βρίσκεται ούτε στη μία, ούτε στην άλλη εκδοχή. Η πραγματική “κληρονομιά” και του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου βρίσκεται ακριβώς μέσα στις αρχές και στα προτάγματα αυτά, τα οποία και οι κομματικοί και οι βιολογικοί του επίγονοι υπονόμευσαν και πολέμησαν ανοιχτά.

Τα τελευταία πέντε τουλάχιστον χρόνια, η ταύτιση με την ακροδεξιά ΝΔ και η προώθηση των νεοφιλελεύθερων μνημονιακών πολιτικών που έπληξαν ανεπανόρθωτα την ανεξαρτησία της χώρας, διέλυσαν την παραγωγή, κατέστρεψαν τον κοινωνικό ιστό και κατέστησαν τη δημοκρατία «κενό γράμμα», υπήρξαν το αποκορύφωμα της σταδιακής πορείας απομάκρυνσης του ΠΑΣΟΚ από τις πολιτικές του αφετηρίες και από την κοινωνική του βάση.

Άλλωστε, η ραγδαία κατακρήμνιση των εισοδημάτων και συνολικά του βιοτικού επιπέδου της μεγάλης μάζας των εργαζομένων, και κυρίως της μεσαίας τάξης, που αποτέλεσε παραδοσιακά προνομιακό εκλογικό χώρο για το ΠΑΣΟΚ, την έχει πλέον οδηγήσει σε μία τέτοια ριζοσπαστικοποίηση που δεν αφήνει περιθώρια να εκφραστεί πολιτικά μέσα από – αναγκαστικά θνησιγενή – σχήματα του επονομαζόμενου “κέντρου”.
Για την ακρίβεια, λοιπόν, το ΠΑΣΟΚ δεν βρίσκεται πλέον ούτε στην εκδοχή Βενιζέλου ούτε στην εκδοχή Παπανδρέου. Βρίσκεται όμως στη συνείδηση των πολιτών που εκφράστηκαν κάποτε από τις αξίες του.

Οι ανάγκες, τα αιτήματα και τα όνειρα των πολιτών που αποτέλεσαν επί δεκαετίες την εκλογική βάση του κάθε άλλο παρά «πάλιωσαν» ή χάθηκαν. Η αξιοπρέπεια, η κοινωνική συνοχή, η δημοκρατία και η πρόοδος δεν πρόκειται ποτέ να χάσουν την επικαιρότητά τους. Ειδικά δε στη σημερινή, “σκοτεινή” εποχή, αποκτούν νέο, αναβαθμισμένο περιεχόμενο.

Σήμερα, τα σύγχρονα κοινωνικά και δημοκρατικά αιτήματα παραμένουν πλειοψηφικά και εκφράζονται μέσα από το πλατύ μέτωπο δυνάμεων και προσωπικοτήτων που συσπειρώνονται στον ΣΥΡΙΖΑ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ βέβαια ούτε είναι, ούτε επιδίωξε, ούτε θα μπορούσε να γίνει ΠΑΣΟΚ, για λόγους που ανάγονται στη δική του διακριτή πολιτική αφετηρία, διαδρομή, ιδεολογία και κουλτούρα. Ούτε άλλωστε και οι ίδιοι πολίτες που κάποτε αναγνώρισαν τον εαυτό τους στο ΠΑΣΟΚ θα ήθελαν σήμερα “μία από τα ίδια”.

Ωστόσο, σήμερα – με ευθύνη ακριβώς εκείνων που ερείζουν για την “κληρονομιά” του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου – η κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας ξαναγύρισε στο μηδέν.

Η αποκατάσταση των τεράστιων εισοδηματικών διαφορών, η καταπολέμηση της φτώχειας, η ανάκτηση της εργασίας, η ασφάλιση, η περίθαλψη, η στέγη, η προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας είναι τα επείγοντα αιτήματα που θέτει η ανθρωπιστική κρίση.

Η παραγωγική ανασυγκρότηση και η επανεκκίνηση της οικονομίας με βάση ένα εναλλακτικό, κοινωνικά δίκαιο και περιβαλλοντικά βιώσιμο μοντέλο είναι η αυτονόητη προϋπόθεση εξόδου από την κρίση.

Η εμβάθυνση της δημοκρατίας, η υπεράσπιση του κύρους των δημοκρατικών θεσμών, η ρήξη με το φαύλο και διεφθαρμένο καθεστώς των τελευταίων χρόνων, η εισαγωγή νέων, ρηξικέλευθων μορφών κοινωνικού ελέγχου και λαϊκής συμμετοχής σε όλα τα επίπεδα του κράτους είναι η απαίτηση όλων των προοδευτικών πολιτών.

Όλα αυτά τα στοιχεία αποτελούν σήμερα τους βασικούς πυλώνες της κυβερνητικής πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ και τον καθιστούν τη μόνη πολιτική δύναμη που μπορεί να αποτελέσει τη μεγάλη δημοκρατική, προοδευτική, αριστερή παράταξη του σήμερα. Η μόνη πολιτική δύναμη που μπορεί να φέρει το λαό ξανά στο προσκήνιο, που μπορεί να ξαναδώσει στις Ελληνίδες και τους Έλληνες ελπίδα και, πάνω απ’ όλα, αξιοπρέπεια.

* Μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ/ Υπεύθυνος για τις Δημοσκοπήσεις & την Αυτοδιοίκηση