Την 8η ημέρα απεργίας πείνας και τη 2η ημέρα απεργίας δίψας διανύει ο ποινικός κρατούμενος και υπότροφος του ΙΚΥ, ως άριστος φοιτητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου της Αθήνας, Βασίλης Δημάκης. 

Ο οποίος με την ακραία αυτή διαμαρτυρία του ζητά να επιστρέψει στις φυλακές Κορυδαλλού, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. Διαμαρτυρόμενος για τη μεταγωγή του στις φυλακές Γρεβενών για «πειθαρχικούς λόγους» και χαρακτηρίζοντας τη μεταγωγή του εκεί ως πράξη εκδικητική.

Αδυνατώ να αντιληφθώ τι μπορεί να ωθεί την πολιτεία να εμποδίσει έναν κρατούμενο, ο οποίος εκτίει την ποινή του στις φυλακές Κορυδαλλού, να συνεχίσει να εκτίει την ποινή του, σπουδάζοντας σε γειτονικό πανεπιστήμιο. Κέρδος για όλους θα είναι ένας ακόμη κρατούμενος να ωφεληθεί από τα αγαθά της γνώσης. 

Αφενός γιατί θα μπορέσει να αξιοποιηθεί καλύτερα όσο παραμένει στη φυλακή, αναλαμβάνοντας ανάλογες με τις σπουδές του εργασίες που κάποιος άλλος θα έπρεπε να κάνει. 

Και αφετέρου γιατί όταν με το καλό εκτίσει την ποινή του και προσπαθήσει ελεύθερος πια να επανενταχθεί, θα έχει περισσότερα εφόδια για να προσαρμοστεί και να επιβιώσει στη νέα ζωή του. Θα έχει όμως την παιδεία που θα έχει λάβει και ως καταφυγή, για να αντιμετωπίσει πιο ισορροπημένα τις ενδεχόμενες πικρίες και τις όποιες αντιρρήσεις του για το κοινωνικό σύστημα που τον οδήγησε σε έκνομες πράξεις που του στέρησαν για χρόνια την ελευθερία του.

Η Παιδεία, η μόρφωση και η εκπαίδευση, εκτός από μέσον επιβίωσης, καλλιεργεί το μυαλό των ανθρώπων, διευρύνει τη σκέψη τους και βαθαίνει τα αποθέματα της ψυχής τους, συμβάλλοντας έτσι καθοριστικά στην ελάφρυνση των βαρών της ζωής τους.

Φοβάμαι όμως ότι ο τρόπος που το σωφρονιστικό σύστημα δείχνει, με τη στάση του, ότι αντιμετωπίζει έναν κρατούμενο που θέλει να σπουδάσει, είναι ότι βλέπει σε αυτόν ένα μελλοντικό «μορφωμένο» και γι’ αυτό και έναν πιο επικίνδυνο εγκληματία.

Θωρεί δηλαδή ότι ένας άνθρωπος γεννιέται εγκληματίας και παραμένει τέτοιος σε όλη του τη ζωή, ανεξάρτητα από τις οικονομικές, κοινωνικές ή άλλες συνθήκες που μπορεί, αν είναι σκληρές να τον κάνουν χειρότερο, αν είναι όμως ευνοϊκές, να τον κάνουν καλύτερο άνθρωπο.

Ασφαλώς θα δικαιολογούσαμε σε έναν βαθμό τη σκληρή στάση της πολιτείας, εάν είχαμε να κάνουμε με έναν ειδεχθή δολοφόνο, με έναν αμετανόητο serial killer, ή με έναν διεστραμμένο βιαστή ή παιδόφιλο. Οπότε σε αυτήν την περίπτωση, θα συζητούσαμε για άλλους τρόπους, ψυχολογικής πια και όχι μόνο εκπαιδευτικής στήριξης ενός διαταραγμένου ψυχικά ανθρώπου. Αν και σε αυτές ακόμη τις ακραίες περιπτώσεις, η δυνατότητα της εκπαίδευσης και πάλι θα βοηθούσε. 

Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι δημοσιογραφικές πληροφορίες για τον συγκεκριμένο κρατούμενο διαβεβαιώνουν ότι δεν πρόκειται περί αυτού. Αλλά για κάποιον που 22 χρόνια πριν, καταδικάστηκε σε φυλάκιση για έγκλημα τιμής που διέπραξε για την αδερφή του. Και ο οποίος όταν αποφυλακίστηκε, έχοντας εκτίσει την πρώτη ποινή του, ακολούθησε τον δρόμο της ανομίας, επιδιδόμενος σε ληστείες τραπεζών προκειμένου να επιβιώσει. Μέχρι που ως ποινικός κρατούμενος για δεύτερη φορά, γνώρισε στις φυλακές την ευκαιρία της εκπαίδευσης. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του σε νυκτερινό σχολείο με άριστα και πέρασε δεύτερος στις εισαγωγικές εξετάσεις του ΕΚΠΑ, αποσπώντας μάλιστα και βραβείο από την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων.

Φοβάμαι λοιπόν, ότι οι εκπρόσωποι της πολιτείας που βρίσκονται πίσω από την απόφαση να στερηθεί από τον συγκεκριμένο διακριθέντα στις σπουδές του κρατούμενο η δυνατότητά του να συνεχίσει να σπουδάζει, βλέπουν τη φυλάκιση σαν τιμωρία και τη στέρηση των σπουδών του σαν εκδίκηση για όσα έχει διαπράξει. 

Ενώ θα έπρεπε να αντιμετωπίζουν την κράτησή του σαν μια αφορμή για μεταμέλεια και τις σπουδές του σαν μια ευκαιρία για επανένταξή στην κανονική ζωή.

Η πολιτεία δεν πρέπει να δίνει το παράδειγμα της εκδίκησης. Γιατί εκδικούμενη όσους παρανόμησαν, προκαλεί συνειρμούς αδικίας. Επιβεβαιώνοντας έτσι την ανομία ως στάση δήθεν αντίστασης απέναντι στην κοινωνική αδικία.

Η πολιτεία αντίθετα πρέπει να δίνει το κορυφαίο παράδειγμα της ανθρωπιάς, της συγχώρεσης και της δεύτερης ευκαιρίας σε ανθρώπους που, λόγω ειδικών κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών, στερήθηκαν τη δυνατότητα της Παιδείας, ακολουθώντας τον κατηφορικό δρόμο της παρανομίας.

Τα ίδια είχαν συμβεί πριν χρόνια με τον μαθητή τότε και κρατούμενο Νίκο Ρωμανό, φίλο του αδικοχαμένου, από σφαίρες αστυνομικού, Αλέξη Γρηγορόπουλου. Τον οποίο η εμπειρία της απώλειας του φίλου του ενώ περπατούσαν μαζί, του άλλαξε τη ζωή, ωθώντας τον να επιδοθεί τότε σε έκνομες πράξεις. 

Η πολιτεία τότε είχε υποχωρήσει και είχε δείξει ανωτερότητα και πνεύμα ανθρωπιάς, επιτρέποντάς του να συνεχίσει τις σπουδές του ως ποινικός κρατούμενος, μετά από διαμεσολάβηση και πάλι πολλών διανοούμενων και ανθρώπων της Παιδείας.

Η επιλογή αυτή της πολιτείας να δείξει ανθρωπιά τελικά δικαιώθηκε, καθώς ο Νίκος Ρωμανός αποφυλακίστηκε, λόγω καλής συμπεριφοράς στις φυλακές, το 2019.

Το παράδειγμα του Ρωμανού ας φωτίσει τους εκπροσώπους της πολιτείας και ας γίνει οδηγός και για το αίτημα του Βασίλη Δημάκη. 

Αντί να ωθήσουν έναν άνθρωπο πιο βαθιά στα σκοτάδια της τιμωρίας, ας του επιτρέψουν να ζήσει στο φως της παιδείας και ας του δώσουν μια ακόμη ευκαιρία επανένταξης στη ζωή.

Και είναι μόλις 41 ετών…

* Ο Γιάννης Μυλόπουλος είναι καθηγητής ΑΠΘ