Σύμφωνα με τους προοδευτικά σκεπτόμενους, η αύξηση του πληθυσμού είναι καλοδεχούμενη· οι άνθρωποι είναι ο πολυτιμότερος πόρος για μια ευημερούσα οικονομία. Μόνο οι μισάνθρωποι διαφωνούν με αυτό, ή οι κολλημένοι μαλθουσιανοί που στέλνουν πικρόχολα «τιτιβίσματα» για να καταγγείλουν κάθε κρατική ενίσχυση στην ανατροφή των παιδιών. Από την άποψη αυτή, τα δημογραφικά στοιχεία που ανακοινώθηκαν την Πέμπτη (8/8) από το «γραφείο εθνικών στατιστικών» (ONS) είναι θετικά για όλους. Για νέους και γέρους· για την οικονομία και την ευημερία μας. Μόνο όμως αν αξιοποιήσουμε αυτήν την ευκαιρία, με άρτιο σχεδιασμό. Της Πόλι Τόινμπι

Ads

Πέρσι ο πληθυσμός του Ηνωμένου Βασιλείου (UK) αυξήθηκε κατά 0.7% κι έφτασε στα 63.7 εκατομμύρια. Αυτό σημαίνει ακόμα 419,000 ολοζώντανοι και ζωηροί άνθρωποι. Αυτή είναι η μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Στη Γερμανία ο πληθυσμός μειώνεται γρήγορα, προς μεγάλη ανησυχία των Γερμανών. Η Ιταλία αδειάζει. Η Γαλλία τα πάει καλύτερα, καθώς διαθέτει μακρά παράδοση σε πολιτικές υπέρ της γεννητικότητας, που ευνοεί τις familles nombreuses (πολύτεκνες οικογένειες).Αλλά σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην ΕΕ, το ONS αποκαλεί το Ηνωμένο Βασίλειο «χώρα νέων».

Ο δείκτης γεννητικότητάς μας είναι ο ψηλότερος εδώ και σαράντα χρόνια. Αυτό είναι εν πολλοίς αναμενόμενο, καθώς η μεταπολεμική γενιά, που έκανε τα παιδιά της τη δεκαετία του 1970 και στις αρχές εκείνης του 1980, αποκτά πλέον εγγόνια (έχω πέντε και μια καλή μου φίλη ετοιμάζεται να αποκτήσει το δέκατο, όλα κάτω των 5 ετών). Αυτό είναι θετικό από πάσης απόψεως: νέα ζωή, νέοι εργαζόμενοι, νέοι καταναλωτές· διάψευση των δυσοίωνων προβλέψεων για το πώς η μείωση στη σχέση εργαζόμενων προς συνταξιούχους πρόκειται να συνθλίψει τους νέους υπό το βάρος του κόστους της υγείας και των συντάξεων.

Το ένα τέταρτο των παιδιών που γεννήθηκαν πέρσι έχουν μητέρες που γεννήθηκαν εκτός Βρετανίας· πολύ παραπάνω από το 6% εδώ και μια δεκαετία. Αλλά το ONS μας θυμίζει πως εκεί ακριβώς οφείλεται κατά κύριο λόγο η αύξηση στους δείκτες γεννητικότητας.

Ένας άλλος λόγος που αυξάνει ο πληθυσμός είναι η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης. Ιδίως αυξήθηκε εκείνο των ανδρών: μέσα σε 11 χρόνια, το ποσοστό όσων υπερβαίνουν το 75ο έτος αυξήθηκε κατά 26% στους άνδρες, έναντι 6% στις γυναίκες. Αυτό οφείλεται στη μείωση του καπνίσματος και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των παροχών του «εθνικού συστήματος υγείας» (NHS) όσον αφορά την αντιμετώπιση του καρκίνου, των εγκεφαλικών και των καρδιοπαθειών. Η αύξηση των ηλικιωμένων και η μείωση των χηρών είναι επίσης καλά νέα, πόσο μάλλον που ελάχιστα επηρέασαν τη σχέση εργαζομένων προς συνταξιούχους.

Αυτό που κυρίως απασχολεί τα πρωτοσέλιδα -και αγχώνει την κυβέρνηση- είναι η μετανάστευση. Δύο μόλις χρόνια απομένουν πριν τη λήξη του χρονοδιαγράμματος στο οποίο αυτοπαγιδεύτηκε ο ο Κάμερον (Cameron) για να πετύχει τον -εντελώς εξωπραγματικό- στόχο να περιορίσει το πλεόνασμα στο ισοζύγιο της μετανάστευσης σε μερικές «δεκάδες χιλιάδες». Πέρσι ήρθαν στο UK 165 χιλιάδες περισσότεροι από όσους έφυγαν. Τι άλλο μπορεί να κάνει η κυβέρνηση; Να ενθαρρύνει μαζικές μεταναστεύσεις Βρετανών στο Γιβραλτάρ ή στην ισπανική costa del συνταξιοδότησης;

Η ίδια η αρχική ιδέα, πως η μείωση της μετανάστευσης δεν εξαρτάται μόνο από όσους έρχονται στη Βρετανία αλλά και από όσους την εγκαταλείπουν, ήταν μια από τις πιο μνημειώδεις παραδοξολογίες αυτής της κυβέρνησης.

Οι πάντες δεχόμαστε πως τα σύνορα της χώρας πρέπει να ελέγχονται αυστηρά, αλλά όσον αφορά τον περιορισμό της μετανάστευσης, η κυβέρνηση επιλέγει να πλήξει τον ευκολότερο στόχο -τους ξένους φοιτητές! Αδιαφορώντας για τις διαμαρτυρίες όλων των πανεπιστημίων, συνεχίζει να συρρικνώνει μια πλουτοπαραγωγική πηγή 8 δις λιρών. Παρά την επίσκεψη του Κάμερον στην Ινδία για να προωθήσει τις διμερείς μας συναλλαγές, φέτος ήρθαν στα βρετανικά πανεπιστήμια 24% λιγότεροι προπτυχιακοί και 28% λιγότεροι μεταπτυχιακοί Ινδοί φοιτητές, αποθαρρυμένοι από τα ακραία εμπόδια στην έκδοση βίζας και άδειας παραμονής τους σε σχέση που ό,τι τους ζητούν στις ΗΠΑ ή τη Γερμανία.

Όσον αφορά το αν μετά τις σπουδές τους φεύγουν από τη χώρα ή παραμένουν εδώ, ποιο είναι το πρόβλημα να καλοδεχτούμε στη χώρα μας μερικούς έξυπνους και εύπορους πτυχιούχους πανεπιστημίων; Ο Γκάβιν Μπάρουελ (Gavin Barwell), ο θαρραλέος Συντηρητικός βουλευτής που ίδρυσε μαζί με άλλους την οργάνωση «η μετανάστευση είναι σημαντική» η οποία προωθεί την παραγωγική μετανάστευση, λέει επίσης πως πολλοί πολύτιμοι φοιτητές αποστρέφονται τη Βρετανία λόγω του τόνου που έχει λάβει εδώ η συζήτηση για τη μετανάστευση. Αυτό δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη: αρκεί ένα «κλικ» στο ποντίκι τους για να δούνε τις χώρες τους να αποκαλούνται «μάο μάο» και κανέναν ενθαρρυντικό ή φιλόξενο λόγο, από ολόκληρο σχεδόν το πολιτικό φάσμα.

Κατά πόσο θα συνεχίζαμε να θέλουμε να περιορίσουμε τη μετανάστευση αν μαθαίναμε πως το «γραφείο δημοσιονομικής υπευθυνότητας» (OBR) προειδοποιεί πως αν η μετανάστευση σταματούσε εντελώς, το δημόσιο χρέος του Ηνωμένου Βασιλείου θα αύξαινε ως τα μέσα του τρέχοντος αιώνα στο 187%, από 74% που είναι σήμερα;

Αλλά φυσικά η αξία της μετανάστευσης εξαρτάται από το ποιος ωφελείται από αυτήν. Ως σήμερα αξιοποιήθηκε υπερβολικά συχνά για να συγκρατεί τους μισθούς και να αποτρέψει τις δαπάνες για κατάρτιση του εργατικού δυναμικού.

Αν κοιτάξει κανείς λεπτομερώς τα δημογραφικά στοιχεία, υπάρχουν κρυμμένα κι άλλα καλά νέα: έχουμε λιγότερους θανάτους εμβρύων -και οι γέννες από κορίτσια κάτω των 16 ετών έχουν μειωθεί κατά 34% σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία. Οφείλεται άραγε αυτό στο πρόγραμμα αποτροπής της εφηβικής εγκυμοσύνης που εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις των Εγρατικών; Κι αν ναι, γιατί τώρα το καταργούν; Ή μήπως εντάσσονται στην ίδια τάση που μειώνει την εγκληματικότητα στα αγόρια και οδηγεί όλα τα παιδιά -αγόρια και κορίτσια- να παραμένουν πιο πολύ καιρό στο σχολείο;

Οι οικογένειες δεν γίνονται πολυπληθέστερες, αλλά πιο ολιγομελείς. Σήμερα έχουμε περισσότερες οικογένειες με ένα παιδί από ότι πριν δέκα χρόνια, λιγότερες με δύο παιδιά, ακόμα λιγότερες με τρία κ.ο.κ. Ελάχιστες είναι οι πολυμελείς οικογένειες που είναι συγκεντρωμένες σε συγκεκριμένες γειτονιές. Στο Τάουερ Χάμλετς έχουμε μεγάλη συγκέντρωση νοτιοασιατών, αλλά οι μητέρες που έχουν γεννηθεί εκτός Ηνωμένου Βασιλείου πλέον γεννούν μόλις 0.4 παιδιά περισσότερα από ότι όσες γεννήθηκαν εδώ -κι η διαφορά διαρκώς μικραίνει.

Όλα τα παραπάνω είναι χωρίς εξαίρεση θετικά για το μέλλον. Ακούω ήδη ορισμένους ανησυχούντες περιβαλλοντιστές· φυσικά έχουν δίκιο: η ύπαρξη περισσότερων ανθρώπων κάνει πιο επιτακτική την ανάγκη να περιοριστεί το ανθρακικό αποτυύπωμα του καθενός μας.

Αλλά για να αποδειχθούν πραγματικά καλά νέα όλα αυτά τα στοιχεία, η χώρα θα χρειαστεί να κάνει τις σωστές επιλογές. Η πρώην επικεφαλής της στατιστικής υπηρεσίας εξέφρασε δημοσίως την απογοήτευσή της από την ανικανότητα των πολιτικών να συμπεριλάβουν τα δημογραφικά στοιχεία στους σχεδιασμούς τους. Γιατί να έχουμε τόσο λίγα νηπιαγωγεία, όταν ξέρουμε πόσα παιδιά έχουν γεννηθεί εδώ και τέσσερα χρόνια; Γιατί να σπαταλάμε πολύτιμους πόρους στα εταιρικά «ελεύθερα» σχολεία αντί να αυξάνουμε τις θέσεις στα κρατικά σχολεία; Γιατί να περιορίζουμε τις δαπάνες για σχολικά κτίρια, και να κλείνουμε βρεφονηπιακούς σταθμούς (έχουν απομείνει μόνο 500 περιοχές «ασφαλούς εκκίνησης» με δομές προνηπιακής εκπαίδευσης!);

Το «ινστιτούτο έρευνας δημοσίων πολιτικών» (IPPR) μόλις εξέδωσε μια έκθεση που αποκαλύπτει την ακαταλληλότητα των πινάκων αξιολόγησης των νηπιαγωγείων και των βρεφονηπιακών σταθμών που εκπονεί το «γραφείο για τις εκπαιδευτικές προδιαγραφές, τις υπηρεσίες για τα παιδιά και τις δεξιότητες» (OFSTED) και δεν βρίσκει «καμία στατιστική σχέση» μεταξύ της βαθμολογίας του OFSTED και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών στα νηπιαγωγεία. Αν θέλουμε να διορθώσουμε μια κατάσταση στην οποία τα τρίχρονα με γονείς ελεύθερους επαγγελματίες κατέχουν διπλάσιο λεξιλόγιο από τους συνομηλίκους τους που προέρχονται από φτωχότερες κοινωνικές ομάδες, το IPPR ζητάει το διορισμό 12,000 επιπλέον πτυχιούχων νηπιαγωγών.

Αλλά πού θα ζήσουν όλοι αυτοί οι νέοι άνθρωποι; Τα δημογραφικά στοιχεία θα έπρεπε να οδηγήσουν σε ένα μαζικό στεγαστικό πρόγραμμα. Τα ευρήματα του ONS δείχνουν πως ο πληθυσμός αυξάνεται κατά κύριο λόγο στα νοτιοανατολικά, αλλά ελάχιστα στα βορειοανατολικά. Ως πότε θα οδηγούνται οι πάντες νότια για να βρίσκουν δουλειά και βόρεια για να βρουν σπίτι -αλλά χωρίς δουλειά; Η μετανάστευση είναι καλή για το ΑΕΠ, αλλά ως πότε η το ΑΕΠ θα κατευθύνεται στους ελάχιστους πλουσιότερους, ενώ όλο το κόστος της ανατροφής των παιδιών θα επιβαρύνει τους φτωχότερους; Μόνο η καθιέρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος μπορεί να σπάσει τη σύνδεση μετανάστευσης-μείωσης μισθών. Οι καλά καταρτισμένοι μετανάστες δεν προσφέρουν όσα θα μπορούσαν αν γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τσιφούτηδες εργοδότες που τους αξιοποιούν για να παρακάμπτουν την υποχρέωσή τους να προσφέρουν γερμανικού τύπου κατάρτιση και επιμόρφωση στους νέους Βρετανούς.

Σήμερα συρρικνώνουμε το κράτος και τις κοινωνικές υπηρεσίες (το NHS, το σιδηρόδρομο, τα πανεπιστήμια, τις δημόσιες βιβλιοθήκες, τις πισίνες και τα μουσεία) ενώ χρειάζονται επέκταση προκειμένου να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση. Όλα αυτά τα καινούργια μωρά θα συνεισφέρουν στα κρατικά ταμεία. Αρκεί οι φορολογικές τους εισφορές να μην μετατραπούν σε ιδιωτικό πλούτο -και δημόσια φτώχεια. Αν τα έσοδα που φέρνουν δεν μοιρασθούν δικαιότερα μέσω της ανάπτυξης των δημοσίων αγαθών, τότε μπορεί να χάσουμε την ευκαιρία που αντιπροσωπεύει η αύξηση του πληθυσμού -που θα γίνει τότε πράγματικά από ευλογία, κατάρα.

H Polly Toynbee είναι σχολιογράφος στον «Γκάρντιαν».

Πηγή: Προοδευτική Πολιτική