Τι θα συμβεί με τον υπάρχοντα εκλογικό νόμο στις επόμενες εκλογές;

Το βέβαιο είναι ότι αφενός αυτές θα γίνουν το πολύ μέχρι τον Ιούνιο 2023 και αφετέρου θα διεξαχθούν με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής που ψηφίστηκε από την προηγούμενη Βουλή.                                 

Γιατί θα γίνουν με αυτό το σύστημα ;

Επειδή η σημερινή κυβέρνηση προσπάθησε να το αλλάξει, το κατόρθωσε, αλλά όχι με πλειοψηφία δύο τρίτων της Βουλής, κάτι που θα είχε ως αποτέλεσμα ο νέος νόμος που έφερε να ισχύει από τις επόμενες εκλογές. Έτσι, κατά το Σύνταγμα (άρθρο 54 παρ.1)  οι εκλογές θα γίνουν με τον προηγούμενο νόμο (αυτόν που ψήφισε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) και οι μεθεπόμενες με τον νέο νόμο που πέρασε η τωρινή κυβέρνηση.

Σε μια χρονική στιγμή λοιπόν, έως τον Ιούνιο του ΄23 η κυβέρνηση αποφασίζει ή οδηγείται σε εκλογές. Ας πάρουμε το υποθετικό σενάριο ότι τα κόμματα παίρνουν τα ίδια ποσοστά με τις εκλογές του Ιουνίου 2019. Πως θα κατανέμονταν οι έδρες με απλή αναλογική;       

Ο πίνακας που ακολουθεί περιέχει την κατανομή των εδρών έτσι όπως έγινε  τον Ιούλιο 2019 και την κατανομή των εδρών όπως θα συνέβαινε με τις ίδιες ψήφους και τα ίδια ποσοστά αλλά με απλή αναλογική.

Θυμίζουμε ότι και στις δύο περιπτώσεις ισχύει ο περιορισμός του 3% για την είσοδο κόμματος στη Βουλή. Το ίδιο συμβαίνει και με τον νέο εκλογικό νόμο που θα ισχύσει από τις μεθεπόμενες εκλογές. 

Πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι ο υπολογισμός του εκλογικού μέτρου  (που είναι η διαίρεση των εγκύρων ψηφοδελτίων δια του αριθμού των εδρών της Βουλής) γίνεται με βάση όχι το σύνολο των εγκύρων ψηφοδελτίων που είναι 5.649.370, αλλά με βάση το άθροισμα των εγκύρων ψηφοδελτίων όσων κομμάτων πέρασαν το 3% και μπαίνουν στη Βουλή. Και το άθροισμα αυτό είναι 5.192.767. Άρα το εκλογικό μέτρο είναι 5.192.767 : 300 = 17.309. Το εκλογικό μέτρο διαιρείται με τον  αριθμό ψήφων που έλαβε κάθε κόμμα και έτσι προκύπτουν οι έδρες που κάθε κόμμα δικαιούται. Σωστά θα παρατηρήσει κανείς ότι με το όριο του 3% για είσοδο στη Βουλή, δεν προσμετρώνται στο σύνολο 456.603 έγκυρες ψήφοι. Δηλαδή 22-26 έδρες «χάνονται», ή πρακτικά, κατανέμονται στα κόμματα που μπαίνουν στη Βουλή, αφαιρούμενες από αυτά που δεν μπαίνουν.

Αν μέχρι τις επόμενες εκλογές δεν αλλάξει κάτι και τα αποτελέσματα είναι περίπου αυτά των εκλογών του Ιουλίου 2019, το πρώτο κόμμα (ΝΔ) σχηματίζει εύκολα κυβέρνηση με το ΚΙΝ.ΑΛ. Κάτι αντίστοιχο δεν μπορεί να συμβεί ακόμα κι αν υπάρξει πολιτική συμφωνία με τη συνεργασία του δεύτερου κόμματος και του ΚΙΝ.ΑΛ αφού το άθροισμα των εδρών τους απέχει αρκετά από την απόλυτη πλειοψηφία των 151 εδρών. Σε κάθε ανάλυση παίρνουμε ως δεδομένο (με ένα σχετικό ρίσκο) ότι το ΚΚΕ δεν θα επιλέξει να στηρίξει καμιά κυβέρνηση. Όπως επίσης ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σε καμιά περίπτωση δεν θα δεχόταν συνεργασία με την ΕΛ.ΛΥΣΗ.

Αλλά το πιο ενδιαφέρον σημείο είναι η ελευθερία που προσφέρει η απλή αναλογική.  Με την ύπαρξη της στις επόμενες εκλογές, όποτε κι αν γίνουν αυτές, είναι εξαιρετικά πιθανή η ενδυνάμωση μικρών κομμάτων είτε για λόγους συγγενείς με αυτούς της περιόδου 2011-2013, είτε επειδή το επιχείρημα της αποτελεσματικότητας των ισχυρών κυβερνήσεων θα έχει αποδυναμωθεί.  Μην ξεχνάμε ότι σήμερα υπάρχει ισχυρή κυβέρνηση με πλειοψηφία 158 βουλευτών. Αν δεν ανταποκριθεί στις προσδοκίες μεγάλου μέρους όσων την επέλεξαν εύκολα μπορεί να βρεθεί με αριθμό βουλευτών πολύ μικρότερο από τους 130 που θα έπαιρνε με απλή αναλογική, με βάση πάντα τα αποτελέσματα Ιουλίου 2019.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τον ΣΥΡΙΖΑ που δεν διατηρεί παράδοση μεγάλου κόμματος αλλά κατέστη τέτοιο εξ αποτελέσματος και όχι ιστορικά. Αν η εικόνα που θα παρουσιάσει είναι αυτή του «ψηφίστε μας για να ξαναπιάσουμε τα πράγματα από εκεί που τα αφήσαμε» δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα αποτελέσει εναλλακτική κυβερνητική λύση. Άλλωστε προσφάτως απομακρύνθηκε από την εξουσία.

Παράλληλα, οι εκλογείς έχουν απενοχοποιηθεί, ψηφίζοντας ήδη από το 2012 άλλο κόμμα από εκείνο που συνήθιζαν: Η βαθιά κρίση αξιών και αρχών που ξεκίνησε από το 2010 και κορυφώθηκε το 2013-14 (δεν τελείωσε κι ας κάνουν πολλοί ότι αυτό ήταν, βγήκαμε στο ξέφωτο) εξαφάνισε ένα ιστορικό μεταπολιτευτικό κόμμα που κυβέρνησε όχι τέσσερα αλλά είκοσι χρόνια. Το εκλογικό σώμα «κουβάλησε» την εξαφάνιση του ΠΑΣΟΚ και βρήκε τρόπους να το αντικαταστήσει στο πολιτικό σκηνικό. Οι ψηφοφόροι της ΝΔ παραδοσιακοί και μη, πήγαν και ήρθαν, κινήθηκαν, ξαναγύρισαν ψάχνονται. Το εκλογικό σώμα, αν δεν ικανοποιηθεί με το μενού της πόλωσης εύκολα θα μετακινηθεί μέσω απλής αναλογικής σε άλλες λύσεις. Σε αυτή την περίπτωση δεν μπορούν να γίνουν προβλέψεις ούτε ποσοστών ούτε εδρών!

Τι θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε το όριο του 3%;

Εδώ τα πράγματα αλλάζουν. Ο υπολογισμός του εκλογικού μέτρου  γίνεται με βάση όλα τα έγκυρα ψηφοδέλτια αφού το εκλογικό αυτό σύστημα δεν θέτει όριο εισόδου στη Βουλή. Έτσι έχουμε 5.649.370 : 300 = 18.831. Όποιο κόμμα συγκέντρωσε από τον αριθμό αυτό των ψήφων και πάνω,  μετέχει στην κατανομή των εδρών.
Όπως είναι αναμενόμενο, έχουμε πληθώρα κομμάτων, δώδεκα συνολικά που έπιασαν το εκλογικό μέτρο, άρα μπαίνουν στη Βουλή. Στην τελευταία στήλη του πίνακα που ακολουθεί βλέπουμε πως διαμορφώνεται η δύναμη των κομμάτων και κάνουμε τους υπολογισμούς για τις πιθανές κυβερνητικές συμμαχίες. Ο πίνακας αυτός μας δίνει επίσης τη δυνατότητα να δούμε τις κατανομές των εδρών με τρία διαφορετικά συστήματα.

Δώδεκα κόμματα στη Βουλή, πλήρης δημοκρατία, κυριαρχία χάους κατ΄ άλλους. Φαίνεται δύσκολος ο σχηματισμός κυβέρνησης, αν και ΝΔ με ΚΙΝ.ΑΛ. συγκεντρώνουν 144 έδρες. Στην άλλη όχθη, η υποθετική συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με όλες τις αριστερές δυνάμεις αποδίδει 114 έδρες. Με την πρόσθεση του ΚΙΝ.ΑΛ. σε αυτό το σχήμα οι έδρες αγγίζουν τις 138.

Έτσι κι αλλιώς το σενάριο αυτό είναι εντελώς υποθετικό. Σενάριο εργασίας. Το όριο του 3% υπάρχει και δεν είναι πιθανή στο ορατό μέλλον η κατάργησή του, η μείωσή του ίσως.