Το παρόν αδιέξοδο στο προσφυγικό προκύπτει από τέσσερα λάθη που η κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε αποφύγει αν είχε στοιχειώδη πολιτική ωριμότητα. Το πρώτο της λάθος αφορά την αναγωγή όλων των προσφύγων και μεταναστών σε «εθνική απειλή», σε «λαθροεισβολείς». Η εν λόγω ακροδεξιά ρητορική κυριάρχησε προεκλογικά, απέφερε σημαντικά μικροπολιτικά κέρδη και δεν είναι πλέον εύκολο η κυβέρνηση να πείσει τα τοπικά στελέχη της για μια ρεαλιστική μεταβολή της αντιμετώπισης του προσφυγικού. Συνέπεια του πρώτου είναι το δεύτερο λάθος: αντιμέτωπη με την άρνηση των τοπικών κοινωνιών των νησιών του ανατ. Αιγαίου να γίνουν αποθήκες ψυχών, η κυβέρνηση επιχείρησε να επιβάλλει με απίστευτη βία την πολιτική της. Η βεβιασμένη υποχώρηση των ΜΑΤ από τη Μυτιλήνη και τη Χίο δεν ήταν απλά ένα επιχειρησιακό φιάσκο που στοίχισε εκατοντάδες δηλωμένους ή άδηλους τραυματισμούς, 300.000 Ευρώ κόστος και κοινωνικό θυμό. Ήταν και κάτι πολύ πιο σημαντικό: έδειξε στον Ερντογάν την αχίλλειο πτέρνα της εσωτερικής κυβερνητική πολιτικής. Η κυβέρνηση έστειλε ένα μήνυμα στον Ερντογάν δηλώνοντας τι είναι αυτό που την τρομάζει και την παραλύει. Ας αναρωτηθούμε γιατί τα λεωφορεία από την Ανδριανούπολη μεταφέρουν ασυγκρίτως μεγαλύτερους αριθμούς από πρόσφυγες και μετανάστες στα ελληνο-τουρκικά σύνορα παρά στα βουλγαρο-τουρκικά… Το τρίτο λάθος της κυβέρνησης αφορά το μήνυμα που στέλνει σε όσους έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους εξαιτίας πολέμων, αυταρχικών καθεστώτων, παρεμβάσεων των δυτικών χωρών, οικολογικών καταστροφών. Σε όλους αυτούς δηλώνει ότι θα αυξάνει συνεχώς τα μέτρα αποτροπής εισόδου τους στην χώρα. Οι απελπισμένοι για επιβίωση άνθρωποι δεν αποθαρρύνονται ούτε από τα πιο αυστηρά μέτρα περιορισμού της μετακίνησης τους, ούτε από την επιδείνωση των συνθηκών στις κοινωνίες υποδοχής. Απλά και μόνο διότι δεν έχουν εναλλακτική λύση στον τόπο τους. Η πολιτική αποτροπής των προσφυγικών και μεταναστευτικών κινήσεων πουθενά στον κόσμο δεν οδήγησε σε μείωση αυτών των κινήσεων (με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου πραγματοποιήθηκαν μαζικές εκτελέσεις όσων επιχειρούσαν να διασχίσουν τα σύνορα). Απέτυχε παταγωδώς διότι, όσο αυξάνεται η αποτροπή τόσο αυξάνονται και οι μετακινούμενοι φοβούμενοι ότι θα υπάρξει περαιτέρω αύξηση της αποτροπής. Το «σπιράλ» αποτροπής – περαιτέρω αύξησης – περαιτέρω αποτροπής – περαιτέρω αύξησης είναι ατέλειωτο. Το τέταρτο λάθος της κυβέρνησης είναι δομικό: εξαιτίας των κυβερνητικών παλινωδιών στην εξωτερική πολιτική (βλ. «είπα-ξείπα» στη Συμφωνία των Πρεσπών) και της αδυναμίας της προσωπικότητας του πρωθυπουργού, η χώρα έχει απωλέσει το ρόλο της ως παράγοντας σταθερότητας στα Βαλκάνια και έχει αποδυναμωθεί το διεθνές της κύρος.

Το αποτέλεσμα αυτών των τεσσάρων λαθών βιώνουμε σήμερα. Ο πολλαπλασιασμός αφίξεων προσφύγων και μεταναστών στα σύνορά μας προκύπτει (α) λόγω της αδυναμίας διαχείρισης του ζητήματος στην εσωτερική πολιτική που χαρίζει στον Ερντογάν ένα εργαλείο εκβιασμού και (β) ως πράξη απελπισίας όσων προσφύγων φοβούνται ότι θα αυξηθούν παραπάνω τα μέτρα αποτροπής. Η μειωμένη υποστήριξη των εταίρων μας στην ΕΕ και πέρα από αυτήν, προκύπτει λόγω της αναξιοπιστίας της κυβέρνησης στο διεθνή χώρο. Απαιτείται άμεσα αλλαγή της προσφυγικής και μεταναστευτικής πολιτικής ώστε η χώρα να δείξει ότι δεν φοβάται, ενίσχυση των κρατικών μηχανισμών εξέτασης των αιτήσεων ασύλου ώστε να αποσυμφορηθούν τα νησιά, συνεχείς πιέσεις στην ΕΕ για τήρηση συμφωνιών αναλογικής κατανομής των μετακινούμενων. Αν η κυβέρνηση είναι ανίκανη να το πράξει, ας προχωρήσει σε συμβούλιο πολιτικών αρχηγών ώστε να επιστρέψει η χώρα στις πολιτικές κύρους που είχε μέχρι τις 7 Ιουλίου. Το προσφυγικό και μεταναστευτικό φαινόμενο γίνεται πρόβλημα μόνο αν εμείς το κάνουμε. Δεν υπάρχει προσφυγική κρίση, υπάρχει κρίση υποδοχής των προσφύγων ή/και μεταναστών. Η κρίση αυτή δεν απειλεί μόνο τους μετακινούμενους πληθυσμούς. Απειλεί πρωτίστως τους γηγενείς λόγω των εκπτώσεων της δημοκρατίας.