Από τις εκλογές για την ανάδειξη των εσωτερικών μελών για το Συμβούλιο Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Πατρών, καθώς και από το Πρακτικό καταμέτρησης ψήφων της εκλογικής διαδικασίας ανάδειξης των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης αναδεικνύονται προβλήματα

(α) στο λογισμικό ΖΕΥΣ, αφού υλοποιεί διαδικασίες που δεν προβλέπονται στο νομικό πλαίσιο, και

(β) στο επίπεδο έκφρασης της βούλησης των ψηφοφόρων, αφού εγείρονται επιφυλάξεις στο κατά πόσο ο αλγόριθμος που εφαρμόζεται στο ΖΕΥΣ καταφέρνει να εκφράσει αυτή τη βούληση.

Η δημοκρατία και το δημόσιο αίσθημα

Μία εκλογική διαδικασία σκοπό έχει να αποτυπώσει όσο το δυνατόν δικαιότερα τη βούληση όσων συμμετέχουν και ψήφισαν σε αυτήν και σε καμία περίπτωση να αναδείξει την “επιδεξιότητα” ενός εκλογικού συστήματος ή/και να αντιστρέφει όψεις της πραγματικότητας.

Στις εκλογές για τα Συμβούλια Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Πατρών, η εκλογική διαδικασία υλοποιήθηκε με το ηλεκτρονικό σύστημα ΖΕΥΣ εφαρμόζοντας ταξινομική ψήφο. Ψήφισαν 677 μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Πατρών.

Οι ψηφοφόροι συμμετείχαν σε μία διαδικασία που έχει ως στόχο να αναδείξει τα έξι (6) εσωτερικά μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης.

Όπως είναι λογικό, είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν μεταξύ των 14 υποψηφίων τους 6 από αυτούς ιεραρχικά, δηλαδή να εκφράσουν την 1η, τη 2η, την 3η έως και την 6η προτίμησή τους αλλά και την επιθυμία τους για το ποια έξι άτομα θα ήθελαν να εκλεγούν στο Συμβούλιο Διοίκησης.

Επομένως, αθροίζοντας το πόσες 1ες, 2ες, …, 6ες προτιμήσεις συγκέντρωσε ο κάθε υποψήφιος μπορούμε να λάβουμε μία ασφαλή εκτίμηση για το πόσοι ψηφοφόροι επιθυμούν είτε ως πρώτη είτε ως και τελευταία επιλογή τη συμμετοχή συγκεκριμένων υποψηφίων στο 6-μελές όργανο των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης.

Τα αποτελέσματα των εκλογών έχουν αναρτηθεί στον ιστότοπο του Πανεπιστημίου Πατρών.

Στον συγκεντρωτικό πίνακα της σελίδας 5 του Πρακτικού, με τις συνολικές ψήφους κατά σειρά προτίμησης (1η έως 6η) έχουν προστεθεί κάποιες πληροφορίες επιπλέον:

• η Σχολή από την οποία προέρχεται ο κάθε υποψήφιος και το πλήθος των μελών ΔΕΠ κάθε σχολής (το εκλογικό σύστημα επιτρέπει να εκλεγεί το πολύ ένας υποψήφιος από κάθε Σχολή)
• το άθροισμα των ψήφων που έλαβε ο κάθε υποψήφιος σε όλες τις σειρές προτίμησης (εκφράζει τοι πλήθος των ψηφοφόρων που επιθυμούν ο υποψήφιος να συμμετέχει στο 6μελές όργανο ανεξάρτητα από τη σειρά προτίμησης), καθώς και το αντίστοιχο ποσοστό που έχει αυτό το άθροισμα στο σύνολο των 677 έγκυρων ψηφοδελτίων των εκλογών.
• γύρος εκλογής: η ανάδειξη των εκλεγόμενων προκύπτει με βάση διαδοχικών γύρων καταμέτρησης όπου σε κάθε γύρο είτε εκλέγεται είτε αποκλείεται ένας υποψήφιος κάνοντας χρήση ενός σύνθετου συστήματος το οποίο ευνοεί τις πρώτες προτιμήσεις και επομένως δίνει προβάδισμα σε υποψήφιους που προέρχονται από μεγάλες σχολές αφού έχουν μεγαλύτερο πλήθος ανθρώπων που θα εκφράσουν την 1η τους προτίμηση σε υποψήφιο της σχολής.
• την κατάταξη των υποψηφίωνμε βάση το πλήθος ψήφων σε όλες τις προτιμήσεις

Από τον πίνακα αυτόν παρατηρούμε ότι ο 1ος υποψήφιους που εκλέχτηκε είναι ο κ. Μπούρας, που προέρχεται από την πολυπληθέστερη σχολή, ο οποίος συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό 1ης προτίμησης (130 ψήφους). Φαίνεται όμως ότι με βάση το σύνολο των προτιμήσεων είναι 8ος αφού συγκέντρωσε 267 συνολικά προτιμήσεις. Αντίθετα, ο κ. Βαγενάς δεν καταφέρνει να εκλεγεί αν και είναι ο 3ος στο σύνολο των προτιμήσεων έχοντας άθροισμα 285 ψήφων.

Ο 2ος υποψήφιος που εκλέχτηκε προέρχεται από τη 2η σε δυναμικότητα σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών είναι ο κ. Καραμάνος ο οποίος είναι επίσης 2ος και στο σύνολο των ψήφων.

Η 3η υποψήφια που εκλέχτηκε, η κα Καλογεροπούλου, προέρχεται από την 3η πολυπληθέστερη σχολή και έχει συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους στο σύνολο των προτιμήσεων.

Ο 4ος υποψήφιος που εκλέχτηκε, είναι ο κ. Βουτσινάς, προέρχεται από την 5η σε δυναμικότητα σχολή, είναι 5ος στην κατάταξη στο σύνολο των ψήφων και ο αλγόριθμος των εξέλεξε στο 10ο γύρο!

Ο 5ος υποψήφιος που εκλέχτηκε, εκλέγεται στο 15ο γύρο με βάση μία διαδικασία που δεν περιγράφεται στο νομικό πλαίσιο αλλά ο αλγόριθμος την υλοποιεί, γεγονός που η ίδια η Εφορευτική Επιτροπή το ομολογεί στο Πρακτικό εκλογής.

Ο κ. Κόμης που εκλέγεται έχει προβάδισμα στις πρώτες προτιμήσεις και υστερεί σημαντικότερα στις χαμηλότερες προτιμήσεις έναντι του κ. Νικολάου ο οποίος όμως είναι 3ος στο σύνολο των προτιμήσεων ενώ ο κ. Κόμης είναι 9ος.

Ο 6ος υποψήφιος που εκλέγεται στον 16ο και τελευταίο γύρο, εκλέγεται και αυτός με τη διαδικασία που δεν περιγράφεται στο νομικό πλαίσιο αλλά ο αλγόριθμος την υλοποιεί, έχει μόνο 7 πρώτες προτιμήσεις έναντι 21 του αντιπάλου του ενώ και στο σύνολο των προτιμήσεων είναι 12ος ενώ ο αντίπαλός του 6ος!

Εδώ λοιπόν, υπάρχει μία αντιστροφή της βούλησης των ψηφοφόρων, η οποία προκαλείται από μία διαδικασία που υλοποιεί το λογισμικό, η οποία δεν περιγράφεται στο νομικό πλαίσιο όπως προκύπτει από το Πρακτικό της Εφορευτικής Επιτροπής (τελευταία πρόταση, προτελευταίας σελίδας του πρακτικού).

Ο αλγόριθμος και η τήρηση των διαδικασιών

Στο 15ο και 16ο γύρο της διαδικασίας εφαρμόζεται μία διαδικασία η οποία δεν περιγράφεται στο νομικό πλαίσιο. Η Εφορευτική Επιτροπή, το διαπιστώνει και το αναγράφει στο Πρακτικό “Η Κ.Ε.Ε. διαπιστώνει ότι η ως άνω διαδικασία δεν περιγράφεται στην παρ. 6 του άρθρου 7 του ΦΕΚ B 4211 – 09.08.2022”.

Μόλις το θέμα αυτό έγινε γνωστό στου κόλπους της ακαδημαϊκής κοινότητας, συνεπικουρούμενο με το γεγονός της αντιστροφής της βούλησης των ψηφοφόρων, προκάλεσε δυσφορία και αντιδράσεις στις τάξεις των πανεπιστημιακών, οι οποίες εκφράστηκαν τόσο στο δημόσιο διάλογο των μελών του Πανεπιστημίου Πατρών, ενώ έφτασε μέχρι την ΠΟΣΔΕΠ και θα αποτελεί θέμα στην επόμενη συνεδρίαση της Εκτελεστικής Γραμματείας της.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι η ίδια διαδικασία του αλγορίθμου του ηλεκτρονικού συστήματος ΖΕΥΣ έχει ενεργοποιηθεί και στις εκλογές άλλων πανεπιστημίων, αλλά δεν είχε προκαλέσει αντιστροφή της βούλησης των ψηφοφόρων, όπως παρατηρήθηκε στις εκλογές στο Πανεπιστήμιο Πατρών

Η μυστικότητα της ψήφου

Για πολλοστή φορά, σε ηλεκτρονική διαδικασία εκλογών, εφαρμόζεται μία μη ασφαλής διαδικασία για την ψηφοφορία. Συγκεκριμένα, κάθε ψηφοφόρος λαμβάνει με ηλεκτρονική αλληλογραφία έναν σύνδεσμο. Πατώντας πάνω στο σύνδεσμο εισέρχεται απευθείας μέσα στο ηλεκτρονικό παραβάν της ψηφοφορίας χωρίς να παρεμβάλλεται καμία δικλείδα ασφαλείας. Δε ζητάει κανένα password, δε αποστέλλει κανένα κωδικό ασφαλείας σε άλλο μέσο (πχ. στο κινητό) προκειμένου να διασφαλιστεί το στοιχειώδες, η ταυτοπροσωπία του ατόμου που ψηφίζει, και κατά συνέπεια τη μυστικότητα της ψήφου.

*Ο Γιώργος Ανδρουλάκης είναι Καθηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πατρών, Μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της ΠΟΣΔΕΠ