Κάμψη της χρήσης της ηρωίνης, αύξηση των χρηστών που ζητούν να ενταχθούν σε προγράμματα απεξάρτησης από την κάνναβη, την κοκαΐνη και τις μεθαμφεταμίνες. Αυτά είναι μερικά από τα βασικά συμπεράσματα των τάσεων “για τα ναρκωτικά” όπως αυτά αποτυπώνονται και στη φετινή Ετήσια Έκθεση  του EMCDDA, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και  Τοξικομανίας (European Monitoring Center for Drugs and Drug Addiction). Είναι όμως πράγματι έτσι;

Απεξάρτηση απ’ την κάνναβη ή φυλακή;

Μιλώντας βέβαια για πολίτες που προσέρχονται σε κέντρα απεξάρτησης αιτούμενοι βοήθεια, θα πρέπει κανείς να συνυπολογίσει και την ιδιομορφία του ελληνικού νόμου και τα όσα αυτός προβλέπει σε περίπτωση σύλληψης για κάνναβη.

Εάν αυτός που συλλαμβάνεται στην Ελλάδα έχοντας κάνναβη στην κατοχή του δεν αναγνωριστεί ως «χρήστης κάνναβης», τότε οποιαδήποτε ποσότητα κι αν κατέχει θεωρείται ότι έχει ως στόχο της την εμπορία. Και ο πολίτης καταδικάζεται για κακούργημα με την ποινή του να ξεκινάει από τα 5 χρόνια κάθειρξης.

Όμως οι συλληφθέντες που θα δηλώσουν «χρήστες εξαρτημένοι από την κάνναβη» μπορούν να αξιοποιήσουν τις ευεργετικές διατάξεις του νόμου που αφορούν στους εξαρτημένους. Σε αυτήν όμως την περίπτωση θα πρέπει, πιθανά και με εντολή του δικαστηρίου, να προσφύγουν σε ένα κέντρο απεξάρτησης.

Έτσι όμως ανεβαίνει αισθητά ο αριθμός εκείνων που αναφέρονται στην έκθεση του EMCDDA ως «χρήστες που ξεκινούν θεραπεία σε εξειδικευμένα θεραπευτικά κέντρα» και «αναφέρουν ως κύρια ουσία χρήσης την κάνναβη». Και όπως αναφέρει η έκθεση «οι περισσότεροι χρήστες που ξεκινούν θεραπεία σε εξειδικευμένα θεραπευτικά κέντρα» ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία, στην κατηγορία δηλαδή όσων «αναφέρουν ως κύρια ουσία χρήσης την κάνναβη».

Στον μαγικό κόσμο όμως των κέντρων απεξάρτησης και των φορέων που τα διοικούν, υπάρχουν και οι σχετικές αντιλήψεις και κουλτούρες. Συχνά μάλιστα και οι ανάλογες πολιτικές-κομματικές τοποθετήσεις κάτω από το πρίσμα των οποίων γίνεται και η προσέγγιση των σχετικών στοιχείων. Εάν για παράδειγμα έχουμε έναν επιστήμονα που βρίσκεται κοντά στην άποψη του ΚΚΕ και της στάσης του απέναντι στην κάνναβη, στάση που υπεραμύνεται της άποψης “όλες οι ουσίες είναι ίδιες, δεν υπάρχουν σκληρά ή μαλακά ναρκωτικά”, τότε η προσέγγιση των στοιχείων, ίσως γίνει κάτω από αυτό το πρίσμα.

Έτσι πιθανότατα δε θα δοθεί η δέουσα σημασία στο ότι σύμφωνα με τα στοιχεία «αναφέρεται ως κύρια ουσία χρήσης η κάνναβη», πράγμα που σημαίνει ότι ο πολίτης που προσφεύγει στο Κέντρο απεξάρτησης είναι χρήστης και άλλων, εξαρτησιογόνων, ουσιών…
Και θα βρεθούμε τελικά σε μια συνέντευξη Τύπου όπου η κάνναβη θα εμφανιστεί σχεδόν ως το μέγιστο πρόβλημα εξάρτησης επί των ημερών μας. Ενώ είναι λυμένο εδώ και δεκαετίες από την επιστημονική κοινότητα ότι το μόνο είδος εξάρτησης που μπορεί να προκαλέσει το φυτό αυτό είναι ψυχικής και όχι σωματικής φύσης.

Στοιχεία του 2015 ανακυκλώνονται μέχρι σήμερα

Επίσης τα ίδια τα στοιχεία είναι πολλές φορές ελλειπή και παρωχημένα. Δεν προτάσσεται όμως από τους Ελληνικούς φορείς απεξάρτησης η αναγκαιότητα σοβαρών ερευνών και αντίστοιχων στοιχείων ως αίτημα, προτιμάται η ανάδειξη της επικινδυνότητας της κάνναβης ως μέγιστο θέμα. Η Ελλάδα όμως έχει να κάνει σοβαρές μετρήσεις από το 2015. Και τα στοιχεία της μέτρησης του 2015 ανακυκλώνονται εδώ και 4 χρόνια. Και κάθε χρόνο έχουμε μια νέα συνέντευξη Τύπου με τα ίδια στοιχεία…

«Το προσχέδιο της εθνικής στρατηγικής προβλέπει μια συγκεκριμένη προσέγγιση στο πρόβλημα των ναρκωτικών μέσα από την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και την έρευνα. Επειδή όμως η εθνική στρατηγική και το σχέδιο δράσης δεν εγκρίθηκαν ποτέ επίσημα, δεν υλοποιήθηκε αυτός ο προγραμματισμός» αναφερόταν πριν από δύο χρόνια στην έκθεση του 2017 για τα ναρκωτικά στη χώρα μας. Δύο χρόνια μετά, στην έκθεση που δημοσιεύθηκε στις αρχές Ιουνίου 2019, υπάρχει ακριβώς η ίδια διατύπωση. Τα ίδια και για τα ερευνητικά κονδύλια: «Η εθνική χρηματοδότηση για την έρευνα υπήρξε σπάνια στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια» επαναλαμβάνεται καρμπόν και στην έκθεση του 2017 και του 2018 και του 2019. «Τα αποτελέσματα δύο μεγάλων ερευνητικών έργων σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών δημοσιεύθηκαν το 2015» αναφέρεται.

Κι άλλα νούμερα που μπλέκουν την εικόνα

Αν δει κανείς καλύτερα τις έρευνες των διεθνών οργανισμών με λίγο μεγαλύτερη προσοχή θα παρατηρήσει ότι πολλά από από τα στοιχεία που φτάνουν τελικά να παρουσιάζουν ως εντυπωσιακά μεγάλη την κατανάλωση της κάνναβης στη χώρα μας, δεν έχουν να κάνουν με τη χρήση της, αλλά με τις ποσότητές της που κατασχέθηκαν. Οι αστυνομικές αρχές όμως της κάθε χώρας μπορεί να επιδεικνύουν μια λατρεία προς τους εμπλεκόμενους με τη μαύρη αγορά της κάνναβης ή απλά να δυσκολεύονται να συλλάβουν τους εμπόρους ηρωίνης και να έχουν πιο εύκολους τους εμπόρους κάνναβης…

Αν μάλιστα σκεφτούμε ότι η Ελλάδα αποτελεί κέντρο διακίνησης της κάνναβης προς την Ευρώπη κι ότι από εδώ περνούν οι ποσότητες που προέρχονται από την Αλβανία, τα Σκόπια ή τη Ρουμανία, δείχνει λογικό οι ποσότητες κάνναβης που κατάσχουν οι Ελληνικές Αρχές να μην προορίζονται για εγχώρια κατανάλωση, αλλά να περνάνε τράνσιτ από τη χώρα μας και να έχουν τελικό προορισμό άλλη χώρα.

Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και  Τοξικομανίας, μεταξύ 2016 και 2017 καταγράφηκε σημαντική αύξηση των ποσοτήτων κατασχεθείσας κάνναβης στην Ελλάδα. Το 2017 οι ευρωπαϊκές χώρες ανέφεραν 490 κατασχέσεις κανναβινέλαιου, με τις μεγαλύτερες κατασχεθείσες ποσότητες να αναφέρονται σε Τουρκία (50 λίτρα σε 3 κατασχέσεις) και στην Ελλάδα (12 κιλά σε 37 κατασχέσεις).

Η αλήθεια κρύβεται στα λήμματα

Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την ομάδα του καθηγητή Νίκου Θωμαΐδη του τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, την περιόδο 2015-2017, στην Αθήνα, κάθε εβδομάδα, καταναλώνονταν 380-400 κιλά κάνναβη. Με άλλα λόγια το 12% του πληθυσμού των Αθηναίων κάνει χρήση κάνναβης, σύμφωνα με τις αναγωγές που προκύπτουν από τη νέα περισυλλογή και ανάλυση των λυμάτων στη Ψυττάλεια.

Η πιο δημοφιλής ουσία στην Ελλάδα είναι η κάνναβη σύμφωνα και με την πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών, καθώς (με στοιχεία του 2015 πάντα) το 11% των ενηλίκων (15-64) έχουν κάνει χρήση έστω μία φορά σε όλη τη ζωή τους, το 4,5% των νεαρών ενηλίκων (15-34) έστω μία φορά τον τελευταίο χρόνο και το 9% των μαθητών (15-16) μία φορά σε όλη τη διάρκεια ζωής, ενώ “σε θεραπεία υποβλήθηκαν” 1.148 άτομα.

Δεν είναι λοιπόν ότι η κατανάλωση κάνναβης στη χώρα μας είναι χαμηλή. Εάν όμως πράγματι θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα κατάχρησης και εξάρτησης από οποιαδήποτε ουσία, ουσία που δημιουργεί σωματική εξάρτηση ή ουσία που δε δημιουργεί σωματική εξάρτηση όπως είναι η κάνναβη, θα πρέπει να ξεκινήσουμε λέγοντας την αλήθεια και όχι αυτό που βολεύει την πολιτική μας ένταξη ή τη διαιώνιση της γραφειοκρατίας μας. Οι πηχυαίοι τίτλοι του τύπου “ΚΕΘΕΑ: Αυξήθηκαν οι νέοι ενήλικες χρήστες κάνναβης” μεταφέρει το πρόβλημα αλλού κι όχι εκεί που θα έπρεπε, εάν στόχος μας είναι η μείωση της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών.

Παραμένουμε αιχμάλωτοι ενός πολέμου που τελείωσε εδώ και χρόνια

Ο “Πόλεμος κατά των Ναρκωτικών”, το συνώνυμο της αμερικανικής ιμπεριαλιστικής πολιτικής επί δεκαετίες, εγκαταλείφθηκε ως δόγμα εδώ και χρόνια κι από τους ίδιους τους εμπνευστές του. Είναι κρίμα να κάνουμε ότι δεν το πήραμε χαμπάρι επειδή δε μας βολεύει. Τα πρώτα δείγματα από τις χώρες όπου εγκαταλείφθηκε η κατασταλτική πολιτική, είναι ενθαρρυντικά. Υπάρχει το παράδειγμα της Πορτογαλίας που πέτυχε εντυπωσιακή μείωση των χρηστών ηρωίνης. Υπάρχει και το παράδειγμα του Καναδά που πρωτοπορεί στις μέρες μας στη νομιμοποίηση της χρήσης κάνναβης από ενήλικες και βλέπει ήδη τη μαύρη αγορά κάνναβης να μειώνεται. Και μαζί της να μειώνονται και τα κοινωνικά προβλήματα που δημιθουργούνται από τα κυκλώματα μαύρης αγοράς του φυτού.

Διαλέγουμε και παίρνουμε.