Ο Χριστός γεννήθηκε σε φάτνη, για ζώα. Ως νήπιο έφυγε πρόσφυγας στην Αίγυπτο (μέσω Γάζας, καθώς ο μόνος δρόμος περνούσε από εκεί), ως ενήλικας καταδικάστηκε από ισχυρές εξουσίες σε αργό, οδυνηρό δημόσιο θάνατο. Για τη θανάτωση, απαιτήθηκε και η «συνδρομή» της ισχυρότερης τότε υπερδύναμης.

Ads

Συμβολικά και πολιτικά, όλα αυτά παραπέμπουν σήμερα στους Παλαιστινίους και εμπνέουν την αλληλεγγύη μας. Από την άλλη, η ισραηλινή και φιλοϊσραηλινή αφήγηση επιμένει στην εβραϊκή ταυτότητα του Ιησού. Αξίζει να δούμε, τι από αυτά είναι βάσιμο. Το άρθρο αυτό δεν έχει πάντως ιστορικές και θεολογικές φιλοδοξίες.

Ο Ιησούς, ως Εβραίος…

Τα Ευαγγέλια παρουσιάζουν ένα πρόσωπο που εκπλήρωνε τις κεντρικότερες προφητείες των ιερών κειμένων της εβραϊκής θρησκείας:

Ads

  • Το όνομα Ιησούς παραπέμπει στον Ιησού του Ναυή, διάδοχο του Μωϋσή στη ηγεσία του αρχαίου εβραϊκού λαού.

  • Στη Σταύρωση, η επίσημη κατηγορία ήταν ότι είχε αυτοανακηρυχθεί «Βασιλεύς των Ιουδαίων»: η γνωστή επιγραφή Ι.Ν.Β.Ι.

  • Στο κήρυγμα των Ευαγγελίων, οι αναφορές στον εβραϊκό Νόμο (Τορά για τους Εβραίους, Παλαιά Διαθήκη για τους Χριστιανούς) είναι πυκνές. Μια από τις πιο εντυπωσιακές ιστορίες, παρουσιάζει τον 12χρονο Ιησού να συζητά θεολογικά θέματα στον Ναό της Ιερουσαλήμ με τους κορυφαίους σοφούς του Εβραϊσμού. Στον ίδιο Ναό της Ιερουσαλήμ, το ιερότερο σημείο για τους τότε Εβραίους, θεωρεί η χριστιανική παράδοση των Εισοδίων ότι είχε ανατραφεί και η μητέρα του Ιησού.

Η Παλαιστίνη των χρόνων του Χριστού ήταν πραγματικά πολυεθνική, με τους Εβραίους να συνυπάρχουν με σειρά άλλων αυτόχθονων λαών, που πλειοψηφούσαν σε μεγάλο μέρος της. Η Ιουδαία, με τη Βηθλεέμ ως τόπο γέννησης αλλά και καταγωγής του Ιησού, ήταν η περιοχή με τη συμπαγέστερη και αρχαιότερη εβραϊκή παρουσία στην τότε Παλαιστίνη. Αντίθετα, στη Ναζαρέτ και τη Γαλιλαία η εβραϊκή παρουσία ήταν πιο πρόσφατη, και οι μη εβραϊκοί πληθυσμοί αρκετά περισσότεροι: γι’ αυτό και ο χαρακτηρισμός «Ναζωραίος», ήταν υποτιμητικός για ένα θρησκευτικό δάσκαλο.

…. και ως γέφυρα για την Παλαιστινιακή ταυτότητα

Αξίζει όμως να δούμε και τη συνέχεια. Όπως οι μαθητές και το ακροατήριο του Ιησού, οι πρώτοι Χριστιανοί ήταν και αυτοί κυρίως Εβραίοι. Δεκαετίες μετά συνέχιζαν να υπάρχουν Χριστιανοί Εβραίοι, σε βαθμό που ο Παύλος έγραψε γι’ αυτούς ειδική επιστολή, την προς Εβραίους. Παράλληλα όμως ο Χριστιανισμός διαδιδόταν ευρύτερα σε όλη τη Μεσόγειο, ενώ οι Χριστιανοί Εβραίοι αποκλείονταν από την εβραϊκή θρησκευτική (και κοινωνική) ζωή ως «αποσυνάγωγοι».

Ο διαχωρισμός αυτός πήρε εύκολα και εθνική διάσταση, καθώς οι γλωσσικοί δεσμοί είχαν ήδη εξασθενήσει: κυρίαρχη προφορική γλώσσα των Εβραίων, όπως και των γειτονικών τους λαών, ήταν πια τα Αραμαϊκά. Οι Χριστιανοί Εβραίοι δεν ακολούθησαν τις εβραϊκές εξεγέρσεις κατά των Ρωμαίων, ούτε το 70 μ.Χ. με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ ούτε το 132-5 μ.Χ., όταν απέρριψαν τον Μεσσία που είχε ανακηρύξει η επίσημη εβραϊκή ηγεσία. Παραμένοντας και μετά την εκδίωξη των ομοεθνών τους, σταδιακά αφομοιώθηκαν με τους υπόλοιπους, μη εβραϊκούς, πληθυσμούς της Παλαιστίνης: με αυτούς μοιράζονταν ήδη την αραμαϊκή γλώσσα, ενώ σταδιακά μοιράστηκαν και τη χριστιανική πίστη, καθώς και τη σύνδεση με την ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το πρώιμο Βυζάντιο. Από τη συγχώνευση αυτή προήλθαν οι σημερινοί Παλαιστίνιοι, Χριστιανοί αλλά και Μουσουλμάνοι.

Οι Παλαιστίνιοι έχουν λοιπόν ισχυρούς λόγους να θεωρούν τον Χριστό, και «δικό τους»: σε τελική ανάλυση λειτούργησε ως γέφυρα συμμετοχής των (Εβραίων) πρώτων Χριστιανών, στη σταδιακή εθνογένεση των Παλαιστινίων. Ίσως αυτό μας δίνει ένα πρόσθετο λόγο, να συνεχίσουμε να «είμαστε όλοι Παλαιστίνιοι» με ζητούμενο την Ειρήνη, με Δικαιοσύνη.

*Γιάννης Παρασκευόπουλος, Νομικός, στέλεχος του Πράσινου χώρου