Το γεγονός ότι η Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα, το COP29, διεξάγεται φέτος στην πρωτεύουσα μιας από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες, στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, δεν είναι απλώς ένα σχήμα οξύμωρο. Όπως δεν είναι απλώς σχήμα οξύμωρο η είδηση ότι στο COP29 συμμετείχαν περισσότεροι λομπίστες πετρελαϊκών εταιρειών και εταιρειών ορυκτών καυσίμων, από ό,τι εκπρόσωποι των κρατών που πλήττονται ή που κινδυνεύουν από τα ακραία φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής.

Αυτά τα οξύμωρα δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου των μεγάλων αδιεξόδων μπροστά στα οποία βρίσκεται σήμερα η υπόθεση της καταπολέμησης της Κλιματικής Αλλαγής.

Τα αδιέξοδα επιβεβαιώνονται και από τους δυο πολέμους που συντηρούνται από τους μεγάλους του πλανήτη τα τελευταία χρόνια. Μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας ο ένας και μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης, αλλά και Λιβάνου και Ιράν και ποιος ξέρει και πόσων ακόμη κρατών στη Μέση Ανατολή, ο άλλος.

Διαβάστε επίσης: «Anti-COP» / Μια διαφορετική σύνοδος κορυφής ακτιβιστών «για τη ζωή, τη γη, τη δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια»

Πως να πείσουν οι μεγάλοι και ισχυροί ότι ενδιαφέρονται για το μέλλον του πλανήτη όταν, οι ίδιοι που επαγγέλλονται την καταπολέμηση της Κλιματικής Αλλαγής, στέλνουν όπλα και συντηρούν πολέμους στους οποίους σκοτώνονται χιλιάδες άνθρωποι και βομβαρδίζονται νοσοκομεία, εκκλησίες, σχολεία και σπίτια αμάχων;

Τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα, άλλωστε, της καταπολέμησης της Κλιματικής Αλλαγής είναι ιδιαίτερα φτωχά.

Αντί να μειωθούν οι εκπομπές των αερίων της καύσης κατά 9% τον χρόνο, όπως ήταν ο στόχος της Διάσκεψης στο Παρίσι, αυξήθηκαν κατά 1,3% την τελευταία χρονιά.

Και ενώ ο στόχος για την αύξηση της θερμοκρασίας ήταν να μην υπερβεί τους 1,5 βαθμούς μέχρι το 2030, φέτος, που ήταν η θερμότερη χρονιά των τελευταίων πολλών δεκαετιών, η θερμοκρασία αυξήθηκε κατά 1,6 βαθμούς, περισσότερο δηλαδή και από το όριο συναγερμού.

Είναι σαφές, λοιπόν, ότι τα πράγματα δεν πηγαίνουν καθόλου καλά.

Η εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ, μιας χώρας που είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και καταναλωτές ενέργειας στον πλανήτη, προκαλεί δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον. Αφού ο νέος Αμερικανός πρόεδρος είναι αμφισβητίας της Κλιματικής Αλλαγής και υπέρμαχος των ορυκτών καυσίμων.

Αλλά και οι άλλοι μεγάλοι της γης, η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία, δεν δείχνουν να συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου της μείωσης των εκπομπών των θερμοκηπικών αερίων. Αφού δεν δείχνουν να συνεισφέρουν στο «Κοινό μας μέλλον», μειώνοντας τα επίπεδα της οικονομικής ανάπτυξης την οποία έχουν αποφασίσει να επιτύχουν.

Αν, όμως, η εικόνα σε αυτούς που συμβάλλουν περισσότερο στην αύξηση της θερμοκρασίας της γης είναι απογοητευτική, τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλύτερα ούτε και σε εκείνους που κομπάζουν ότι καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για την επίτευξη μιας κοινωνίας μηδενικού άνθρακα.

Καθώς αυτοί που προσπαθούν να μειώσουν τις εκπομπές των αερίων της καύσης, επενδύοντας σε πράσινη ενέργεια, το κάνουν με τέτοιον τρόπο, που τελικά δυσφημούν και υπονομεύουν τη μεγάλη προσπάθεια της ανθρωπότητας να επιβιώσει.

Κορυφαίο παράδειγμα η Ελλάδα.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, όπου βρεθεί και όπου σταθεί, διαφημίζει το έργο του να απεξαρτηθεί η χώρα από τον λιγνίτη και να ενσωματώσει σύγχρονα συστήματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Και πράγματι, σε αυτή την κατεύθυνση έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες.

Με έναν τρόπο όμως που, όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο, τελικά ζημιώνει την «πράσινη» μετάβαση. Καθώς στα μάτια του κόσμου την κάνει να φαίνεται αντικοινωνική και αντιπεριβαλλοντική.

Η βίαιη απολιγνιτοποίηση της Ελλάδας, η οποία αντί να έχει στόχο, όπως οι υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες, την απολιγνιτοποίηση το 2040, έβαλε στόχο να την επιτύχει 10 χρόνια νωρίτερα και συγκεκριμένα το 2030, έβλαψε πολλαπλώς τη χώρα.

Πρώτα, γιατί χάσαμε απότομα και μάλιστα σε περίοδο ενεργειακής κρίσης, το πλεονέκτημα μιας φτηνής και εγχώριας ενεργειακής πηγής.

Με αποτέλεσμα να ζημιώσει η εθνική οικονομία, μια και ξαφνικά αυξήθηκαν οι εισαγωγές ενέργειας, ενώ ταυτόχρονα μηδενίστηκε η εγχώρια ενεργειακή παραγωγή.

Και επιπλέον, δημιουργήθηκαν μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα στις περιφέρειες παραγωγής λιγνίτη.

Και δεύτερον γιατί η βίαιη απολιγνιτοποίηση είχε ως αποτέλεσμα να εξαρτηθούμε απόλυτα από έναν άλλο, ορυκτό και πάλι πόρο, αν και σε καθαρότερη μορφή από τον λιγνίτη, το φυσικό αέριο.

Μια κίνηση που, χωρίς να συμβάλει στον στόχο της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, μας έριξε στα νύχια των διεθνών καρτέλ του φυσικού αερίου. Και μάλιστα σε εποχή πολέμου στην Ουκρανία, που είναι χώρα παραγωγής του.

Με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση της τιμής της ενέργειας στην Ελλάδα.

Για να βιαστούμε, δηλαδή, να επιτύχουμε έναν στόχο που οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες θα τον επιτύχουν αργότερα από εμάς κατά μια δεκαετία, καταφέραμε να εξαρτηθούμε απόλυτα από το φυσικό αέριο. Εξασφαλίζοντας πολύ ακριβότερο ρεύμα για τους καταναλωτές, λόγω παγίδευσης της χώρας στα διεθνή καρτέλ.

Εντωμεταξύ, μεγάλη ζημιά όσον αφορά στην αξιοπιστία της «πράσινης» μετάβασης, έκανε και ο ολιγοπωλιακός και εκτός βιώσιμου χωρικού σχεδιασμού τρόπος με τον οποίο αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα τα συστήματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Ανατέθηκαν αποκλειστικά σε μια μικρή ομάδα μεγάλων ενεργειακών επιχειρήσεων, στις οποίες παραχωρήθηκε με ευνοϊκούς όρους δημόσια γη. Με αποτέλεσμα, αυτές οι λίγες επιχειρήσεις να ρυθμίζουν την ενεργειακή αγορά, κερδοσκοπώντας σε βάρος των τοπικών κοινωνιών Οι οποίες, τελικά, δεν έχουν κανένα όφελος από το εγχείρημα.

Κι ακόμη, η χωρίς βιώσιμο σχεδιασμό χωροθέτηση των ΑΠΕ σε βουνοκορφές, σε καμένες δασικές εκτάσεις και σε γη υψηλής παραγωγικής αξίας, κινδυνεύει να ερημοποιήσει περιβαλλοντικά την ύπαιθρο και να καταστρέψει κάθε παραγωγική δραστηριότητα του πρωτογενούς τομέα σε αυτήν.

Ο συνδυασμός της ενεργειακής ακρίβειας αφενός και του κινδύνου ερημοποίησης της υπαίθρου και καταστροφής κάθε αναπτυξιακής δραστηριότητας σε αυτήν αφετέρου, έχει ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες εναντίον του στόχου της «πράσινης» μετάβασης.

Σήμερα η κοινωνία στην Ελλάδα δυσφορεί, γιατί διαπιστώνει ότι η ακολουθούμενη πολιτική οδηγεί σε μια πολύ ακριβή και καθόλου πράσινη, με την έννοια του αυθεντικού πράσινου που καταστρέφεται, ενέργεια.

Γίνεται, λοιπόν, φανερό, ότι δεν είναι μόνο οι αρνητές της Κλιματικής Αλλαγής που υπονομεύουν την «πράσινη» μετάβαση.

Εξ ίσου μεγάλη ζημιά κάνουν και οι υποστηρικτές της.

Υπάρχει διέξοδος στο αδιέξοδο;

Υπάρχει, αλλά δεν συμφέρει κανέναν στον σημερινό κόσμο να μιλήσει γι’ αυτό.

Σε έναν πλανήτη μονότονα προσανατολισμένο στο κέρδος, με μια ανάπτυξη ολιγοπωλιακή που αφενός φέρνει κέρδος σε λίγους και αφετέρου ιδιωτικοποιεί τα Κοινά Αγαθά, στα οποία, όμως, στηρίζεται η παραδοχή της Βιώσιμης Ανάπτυξης, οι πιθανότητες ομαλής μετάβασης σε μια οικονομία μηδενικού άνθρακα λιγοστεύουν.

Γιατί το πραγματικό πρόβλημα της ανθρωπότητας δεν είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το οποίο είναι και αυτό, άλλη μια συνέπεια μιας βαθύτερης παθογένειας.

Που έχει να κάνει με τις αιτίες που οδήγησαν σε όλα τα δεινά του πλανήτη, μεταξύ των οποίων και στις ανισότητες και στη φτώχεια και στους πολέμους, αλλά και στην Κλιματική Αλλαγή.

Πρόκειται για την κερδοσκοπική ανάπτυξη του Νεοφιλελευθερισμού.

Μια ανάπτυξη αδηφάγο, χωρίς όρια και χωρίς φραγμούς, που ξεπέρασε τη φέρουσα ικανότητα του πλανήτη, οδηγώντας σε μεγάλα περιβαλλοντικά αδιέξοδα.

Μια ανάπτυξη ολιγοπωλιακή, που αδιαφορεί για τις ίσες ευκαιρίες πρόσβασης όλων σε αυτήν και που γι’ αυτό έχει οδηγήσει σε μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Προκαλώντας εύλογες κοινωνικές αντιδράσεις απέναντι στο έλλειμμα δημοκρατίας στο οποίο στηρίζεται.

Μια ανάπτυξη χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη, που προκαλεί φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό για τους πολλούς.

Η Βιώσιμη Ανάπτυξη, εξέλιξη της οποίας είναι η Πράσινη Μετάβαση, είναι μια Ανάπτυξη που έχει ως βασικές προϋποθέσεις:

• Την ύπαρξη Κοινών Αγαθών

• Την έννοια του αρχαιοελληνικού μέτρου, ως προς τη φέρουσα ικανότητα της φύσης,

• Την Κοινωνική Δικαιοσύνη και εντέλει

• Τη Δημοκρατία.

Όταν αυτές οι προϋποθέσεις χάνονται, ως αποτέλεσμα του κερδοσκοπικού προσανατολισμού του Νεοφιλελεύθερου μοντέλου Ανάπτυξης, το μέλλον είναι δυσοίωνο.

Και τότε, λίγη σημασία έχει για το μέλλον του πλανήτη, αν τα ορυκτά καύσιμα θα αντικατασταθούν από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας…

Αφού, έτσι κι αλλιώς, καμία ανάπτυξη δεν είναι «πράσινη», όταν λείπει το αυθεντικό πράσινο της φύσης…

*Του Γιάννη Α. Μυλόπουλου, Καθηγητή, πρώην Πρύτανη ΑΠΘ, Επικεφαλής παράταξης «ΑΛΛΑΓΗ στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας»