Το κεφάλαιο της πολιτικής ιστορίας της χώρας με τον γενικό τίτλο «Μνημόνια» τυπικά έληξε το καλοκαίρι του 2018. Ασφαλώς, οι κοινωνικές αλλαγές που επέφερε η μνημονιακή περίοδος έχουν προσλάβει πλέον δομικό χαρακτήρα και οι συνέπειες τους θα ταλαιπωρούν την ελληνική οικονομία για δεκαετίες. Εντούτοις, στο πολιτικό επίπεδο βρισκόμαστε ήδη στην μεταμνημονιακή εποχή και, κατά την άποψη του γράφοντος, η σημαντικότερη πολιτική αλλαγή που άφησε πίσω της η μνημονιακή δεκαετία είναι η διάσπαση και αποδυνάμωση της λεγόμενης «Δημοκρατικής Παράταξης».  Έτσι, από το πάλαι ποτέ ΠΑΣΟΚ της προηγούμενης εποχής, του οποίου οι εκλογικές επιδόσεις κυμαίνονταν σταθερά γύρω στο 40%, σήμερα τον ίδιο χώρο της Κεντροαριστεράς – Σοσιαλδημοκρατίας καταλαμβάνουν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΙΝΑΛ, με το ΜΕΡΑ 25 να έχει υποκαταστήσει τον παλαιό ΣΥΡΙΖΑ στον πολιτικό χάρτη. Αντιθέτως, η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ επέστρεψε στα προ-μνημονιακά εκλογικά επίπεδα, με το κόμμα Βελόπουλου απλά να διαδέχεται το παλαιό ΛΑ.Ο.Σ. 

Ιστορικά, τον κοινωνικό και πολιτικό χώρο της Δημοκρατικής Παράταξης έχουν εκφράσει διάφοροι πολιτικοκοινωνικοί σχηματισμοί, δεξιότεροι ή αριστερότεροι: από την Βενιζελική παράταξη στο πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα στο ΕΑΜ της Κατοχής και από την Ένωση Κέντρου και την ΕΔΑ της μετεμφυλιακής περιόδου στο ΠΑΣΟΚ της Μεταπολίτευσης. Τελευταίος «ένοικος» του χώρου είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος οφείλει την μεν άνοδό του στην εξουσία στα Μνημόνια, την δε διατήρηση των εκλογικών του δυνάμεων ακριβώς στο γεγονός ότι πλέον αποτελεί την ηγεμονική δύναμη της Δημοκρατικής Παράταξης. Σε καμία των περιπτώσεων η άνοδος και διατήρηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν οφείλονται στην ριζοσπαστικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, η οποία ως ένα βαθμό συνέβη αλλά όχι προς όφελος της εξωκοινοβουλετικής Αριστεράς και του σκληρού πυρήνα των ιδεών της, ούτε στο δεδομένο ηγετικό χάρισμα του Α. Τσίπρα, το οποίο, πάντως, δεν τον έσωσε από τις κατά καιρούς κολοσσιαίες «αυταπάτες» του, με πλέον πρόσφατη την ανεκδιήγητη δημοσκοπική- επικοινωνιακή προσέγγιση των Ευρωεκλογών.

Ο παλαιός ΣΥΡΙΖΑ της ριζοσπαστικής Αριστεράς δεν υφίσταται πλέον ως τέτοιος από την άποψη του ιστορικού ρόλου που κλήθηκε να αναλάβει και επιπλέον, από την ίδια άποψη, δείχνει να είναι ξεπερασμένος. Η μετεξέλιξή του σε κόμμα της κυβερνώσας Αριστεράς, η οποία μάλιστα έφτασε στο σημείο να υπηρετεί μνημονιακές πολιτικές, σηματοδοτεί μια αλλαγή που δεν μπορεί να αναστραφεί.  Η συζήτηση για το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ, επομένως, θα πρέπει να ξεκινήσει από αυτό το σημείο μηδέν. Οι έχοντες την πρωτοβουλία των κινήσεων θα πρέπει να σκεφτούν σοβαρά την οριστική εγκατάλειψη του παλαιού κομματικού οχήματος προς όφελος μιας νέας αρχής. Προφανώς, το νέο κόμμα-κίνημα-παράταξη κλπ, για να μην είναι επανάληψη του παλιού με άλλο όνομα και εμβλήματα, θα πρέπει να στηριχθεί στο άνοιγμα στην κοινωνία με μαζικές δημοκρατικές διαδικασίες που θα περιλαμβάνουν την εκλογή Προέδρου (ή κάτι άλλο, π.χ. την κατάργηση της θέσης προς όφελος μιας συλλογικής, εναλλασσόμενης ηγεσίας), την ψήφιση του καταστατικού, των ιδρυτικών κειμένων, των θεσμικών οργάνων κλπ.

Μέχρι στιγμής, η σχετική συζήτηση που διεξάγεται μαρτυρά αναποφασιστικότητα και δισταγμούς. Πρόσφατα, κύκλοι της Κουμουνδούρου διέδιδαν ότι ο Α. Τσίπρας δήλωσε ότι «αισθάνεται» αρκούντως νομιμοποιημένος από τις εκλογικές επιτυχίες του παρελθόντος και δεν «νιώθει την ανάγκη» να ζητήσει εκ νέου λαϊκή νομιμοποίηση από ανοικτές εκλογικές διαδικασίες. Προτού η δυσπεψία ή οι ημικρανίες του Αρχηγού εισαχθούν στο καταστατικό του κόμματος (το οποίο, κατά τ’ άλλα, δεν είναι αρχηγικό..) ως ρυθμιστικοί παράγοντες αποφάσεων, όλοι όσοι αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί και κεντροαριστεροί θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά αν θέλουμε τα επόμενα χρόνια οι εξελίξεις στον χώρο τους να κριθούν από την ετοιμότητα του Α. Τσίπρα να εγκαταλείψει την πεπατημένη, αυτήν που τον οδήγησε την πρώτη φορά μέχρι την πρωθυπουργία. Ασφαλώς, η πολιτική “κόπωση” του Α. Τσίπρα θα ήταν απολύτως φυσιολογική και ανθρώπινη εξέλιξη. Ασφαλέστερα, οι κομματικοί μηχανισμοί παλαιού τύπου, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, αποτελούν συντηρητικούς οργανισμούς. Δεν θα ήταν παράξενο αν τόσο ο μεν όσο και οι δε βολευτούν μια χαρά στην παρούσα κατάσταση. Μοιραία ο Κ. Μητσοτάκης θα κυβερνήσει άνετα για δύο τετραετίες, την ώρα που οι Συριζαίοι θα αρκούνται στην διατήρηση, πάνω κάτω, των δυνάμεων τους. Δεν θα είναι άλλωστε η πρώτη φορά που ένα κόμμα της Αριστεράς θα «βγαίνει στην σύνταξη», προτιμώντας τον παραθερισμό στα ορεινά έδρανα της Βουλής αντί στα λουτρά της Αιδηψού.

Μιλάμε, λοιπόν, για νέο κόμμα, με μαζικές ιδρυτικές («φυσικές» και διαδικτυακές) διαδικασίες, νέο όνομα, νέο καταστατικό, με νέα (ή εκ νέου εγκεκριμένη) πολιτική ηγεσία. Η ακριβής πολιτική ταυτότητα και η θέση στον πολιτικό χάρτη που θα καταλάβει ο νέος σχηματισμός είναι στοιχεία που θα αναδειχθούν από την ίδια την διαδικασία. Η ίδια η ιδρυτική διαδικασία, στον βαθμό που θα είναι αμεσσοδημοκρατική, ελεύθερη και σε ένα βαθμό απρόβλεπτη θα είναι εξορισμού «αριστερή», σύμφωνα με το πως, εγώ τουλάχιστον, καταλαβαίνω την Αριστερά.  Όσον αφορά τον φόβο της λεγόμενης ΠΑΣΟΚΟΠΟΙΗΣΗΣ, ως δήθεν πιθανή συνέπεια του ανοίγματος, αυτή έχει ήδη συμβεί από το 2014-15, όταν το «Με έναν νόμο, ένα άρθρο..» διαδέχθηκε επάξια το «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» του πρώτου και ανεπανάληπτου διδάξαντος. Καλώς ή κακώς, η ΠΑΣΟΚΟΠΟΙΗΣΗ ήρθε νωρίς για τον κυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ. Μπορούμε, επομένως, ακόμα να ελπίζουμε σε μια διαδικασία κάθαρσης και επανεκκίνησης.

Ήρθε η ώρα του ανοίγματος και της νέας αρχής. Μια τέτοια δημιουργική, αλλά και απρόβλεπτη, διαδικασία είναι η μόνη που καθιστά τις αυταπάτες όχι μόνο αναπόφευκτες, αλλά και τις επιτρέπει: η αναγκαία υπέρβασή τους μπορεί να τις καταστήσει ακόμα και ωφέλιμες. Χρόνος υπάρχει, το 32% της Δημοκρατικής Παράταξης (και όχι του ΣΥΡΙΖΑ, επαναλαμβάνω) είναι καλή μαγιά για τις νέες ζυμώσεις, η απουσία ηγετικού ανταγωνιστή επιτρέπει στον Α. Τσίπρα να αναλάβει ρίσκα, μάλλον λελογισμένα. Απαιτείται τόλμη και ένα, κάποιο, όραμα για το μέλλον της Χώρας. Και της Αριστεράς.

To Tvxs.gr ανοίγει το διάλογο για την επανίδρυση του ΣΥΡΙΖΑ. Στο δρόμο προς το συνέδριο για τον μετασχηματισμό του κόμματος, δίνουμε το βήμα, φιλοξενώντας συνεντεύξεις κι άρθρα στελεχών, μελών και αναγνωστών για το αύριο του προοδευτικού μετώπου. Μπορείτε να στείλετε το δικό σας άρθρο γνώμης στο tvxspolitiki@gmail.com.