Η 9η Μαΐου είναι διπλή γιορτή, αλλά και κρίσιμη μέρα φέτος για την Ελλάδα. Γιορτάζουμε την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που επιτεύχθηκε με την μεγάλη αντιφασιστική νίκη, καθώς και την έναρξη της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ενοποίησης, που οδήγησε στην ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ), το 1957, που μετά το 1992 μετεξελίχθηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Επίκαιρη, λοιπόν, η εκδήλωση που πραγματοποιείται σήμερα, ώρα 6 μ.μ. στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, με θέμα «Ευρώπη – Ελλάδα – Ρωσία: αναζήτηση νέων δρόμων συνεργασίας». Εκδήλωση που συνδιοργανώνουν το Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών και Σπουδών «Ιωάννης Καποδίστριας» και ο Σύνδεσμος «Μπάϊρον» για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό. Όσοι πιστοί προσέλθετε!

Από τη Συνθήκη της Ρώμης μεσολάβησαν πολλές δεκαετίες για να γίνει η ΕΟΚ των έξι κρατών – μελών, διαδοχικά «Ευρώπη των 10» (με την Ελλάδα πλήρες μέλος), «Ευρώπη των 12», «Ευρώπη των 15» και το 2004 «Ευρώπη των 25», με τη μεγάλη διεύρυνση που συμπεριέλαβε και την Κύπρο ως σύνολο.

Σήμερα στην ΕΕ συμμετέχουν ως πλήρη μέλη 28 χώρες, πολλές εκ των οποίων ανήκαν μέχρι το 1989 στο υπό την ΕΣΣΔ ανατολικό ή σοσιαλιστικό μπλοκ. Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την λήξη του ψυχρού πολέμου, οι χώρες αυτές αποφάσισαν, μέσω δημοψηφισμάτων (κατά κανόνα), να ενταχθούν στην ΕΕ.

Επωφελήθηκαν των πλεονεκτημάτων της ένταξης, αλλά υπέστησαν και «θεραπείες – σοκ» στην οικονομία για το πέρασμα στην ελεύθερη αγορά. Ίσως εκεί να βρίσκεται η εξήγηση για το γεγονός ότι οι περισσότερες των χωρών αυτών λειτουργούν σήμερα διά των κυβερνήσεών τους σαν «Δούρειος Ίππος» της πραγματικής ενοποίησης της Ευρώπης, είτε διασπώντας το κοινό ευρωπαϊκό μέτωπο στο προσφυγικό, είτε αναπαράγοντας ψυχροπολεμικές ψυχώσεις εναντίον της Ρωσίας. Παραγνωρίζουν, όμως, κάποιοι ότι και η Ρωσία είναι Ευρώπη γεωγραφικά, ιστορικά και πολιτισμικά και δεν υπάρχει ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς τη Ρωσία και πολύ περισσότερο εναντίον της. Επομένως, άμεσο ζητούμενο είναι η οικοδόμηση μιας νέας σχέσης πολυδιάστατης συνεργασίας ΕΕ – Ρωσίας και η Ελλάδα καλείται να συμβάλει στην κατεύθυνση αυτή.

Κατά τη γνώμη μου, απαιτείται κατανόηση της συμπεριφοράς λαών και χωρών του πρώην σοσιαλιστικού στρατοπέδου, αφού ήταν μάλλον αναπόφευκτο το πολιτικό εκκρεμές εντός αυτών να κινηθεί από τα αριστερά στα πολύ δεξιά, όπως συμβαίνει σήμερα στην Πολωνία, την Ουγγαρία, την Σλοβακία και στις Βαλτικές Δημοκρατίες.

Μην ξεχνούμε, όμως, ότι κατά τα πρώτα μετασοβιετικά χρόνια, οι χώρες αυτές κυβερνήθηκαν από τα μετεξελιγμένα πρώην κομμουνιστικά κόμματα. Άρα, για τις σημερινές δεξιόστροφες πολιτικές ανακατατάξεις στο εσωτερικό τους, πρέπει να συνυπολογίζεται και η τρέχουσα ευρωπαϊκή και διεθνής κρίση, που δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και κρίση αξιών. Αντί, λοιπόν, να εξαπολύουμε μύδρους εναντίον των χωρών αυτών, όπως κάνουν εκ του ασφαλούς πολλοί στη Δύση και στην Ελλάδα, ας θυμηθούμε τη χριστιανική ρήση – μέρες που είναι – «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω».

Επειδή στην Ελλάδα έχουμε την τάση να μοιράζουμε χαρακτηρισμούς τύπου «φιλοναζί οι Εσθονοί, Λετονοί και Λιθουανοί», «φιλοαμερικανοί οι Πολωνοί», καλό είναι να θυμόμαστε ότι η «ρωσοφοβία» – όσο κι αν την απορρίπτουμε, όπως κάθε φοβία, της ισλαμοφοβίας συμπεριλαμβανομένης – δεν ισοδυναμεί με φιλοναζισμό και αντικομμουνισμό. Σε ό,τι δε αφορά τις σχέσεις της χώρας μας, μην ξεχνούμε π.χ. ότι στην Πολωνία υπήρξε μεγάλο κίνημα φιλελλήνων στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, με τουλάχιστον οκτώ Πολωνούς πεσόντες στη Μάχη του Πέτα, όπου οι περισσότεροι πεσόντες φιλέλληνες ήταν Γερμανοί.  Μήπως, λοιπόν, οι αξίες του φιλελληνισμού μπορούν να αποτελέσουν το κοινό υπόβαθρο για μια νέα σχέση ΕΕ – Ρωσίας;

Να τιμήσουμε, λοιπόν, τη σημερινή Ημέρα της Ευρώπης, που είναι και Ημέρα της Αντιφασιστικής Νίκης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενθυμούμενοι τι τροφοδοτεί τον φασισμό, την εχθρότητα και το μίσος μέσα στις ίδιες τις κοινωνίες, όποιες κι αν είναι αυτές, ανατολικές, δυτικές, βόρειες και νότιες.
 
 *Ο Πάνος Τριγάζης, οικονομολόγος-διεθνολόγος, είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ