Σχεδόν 30 χρόνια πριν, η τότε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με το νόμο 1268/82 ξεθεμελίωνε από τα πανεπιστήμια τον δεσποτισμό και την αυθαιρεσία της έδρας και του καθηγητικού κατεστημένου που πορεύθηκαν χέρι-χέρι με την χούντα, εισάγοντας πέρα από την αναμετάδοση της γνώσης και την αναζήτηση της γνώσης, την έρευνα, και την διαπανεπιστημιακή συνεργασία μέσα και έξω από την χώρα. Απελευθέρωσε δυνάμεις που συνέβαλλαν στην άνοιξη του ελληνικού πανεπιστημίου και στις αλλαγές στην ελληνική κοινωνία.

Ads

Tων Α.Ελευθεριάδη, Δ.Σακελλάρη, Θ.Τζήμα και Γ.Χατζηδάκη
Μέλη Εθνικού Συμβουλίου ΠΑΣΟΚ

Τριάντα χρόνια μετά, μια κυβέρνηση που εξελέγη με τη σημαία του ΠΑΣΟΚ ξεθεμελιώνει, με συναίνεση προς τη δεξιά και την ακροδεξιά, το δημόσιο, δωρεάν και δημοκρατικό πανεπιστήμιο.

Κυβέρνηση, αντιπολίτευση και κατεστημένα ΜΜΕ πανηγυρίζουν για την επίτευξη της πολυπόθητης «ιστορικής συναίνεσης» πάνω στα ερείπια της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η συναίνεση της κυβέρνησης με τη δεξιά και την ακροδεξιά όμως δεν τυγχάνει της λαϊκής συναίνεσης. Διχάζει τον ελληνικό λαό και συναντά την εχθρότητα των πιο πρωτοπόρων τμημάτων του και δη της νέας γενιάς. Ο νέος νόμος προωθήθηκε μέσω ενός κατ’ επίφαση εθνικού διαλόγου, με απώτερο στόχο την υπαγωγή του δημόσιου ελληνικού πανεπιστημίου στην παραπαίουσα στρατηγική του νεοφιλελευθερισμού.

Πρώτον, ακούμε μετ’ επιτάσεως ότι επιτέλους τώρα που καταργήθηκε το πανεπιστημιακό άσυλο, η «τάξη» και η «νομιμότητα» θα αποκατασταθούν στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Ψεύδονται καθώς το άσυλο ρυθμιζόταν με τρόπο σαφή και αποτελεσματικό. Λες και στις γειτονιές ή στα «καλά» σαλόνια της μεγαλοαστικής τάξης δεν υπάρχει ευρεία διακίνηση ναρκωτικών και παραβατικότητα…

Στην πραγματικότητα η κατάργηση του ασύλου συνιστά αντιμεταρρύθμιση με στόχο την προληπτική διάλυση κάθε εστίας κοινωνικής, λαϊκής αντίστασης. Στόχος τους είναι να στείλουν το μήνυμα ότι κάθε λαϊκή κινητοποίηση θα αντιμετωπιστεί με βία και καταστολή και επιπλέον να ξηλώσουν όλες τις προοδευτικές, μεταπολιτευτικές κατακτήσεις. Η δεξιά επιχείρησε από το 1976 να καταργήσει το πανεπιστημιακό άσυλο. Και ο τότε πρόεδρος της δημοκρατίας το υπερασπίστηκε με την ιστορική δήλωση ότι το άσυλό αποτελεί κρατούσα αρχή και ιστορική δημοκρατική κατάκτηση. Πολιτική βάση που αποτέλεσε μια από τις βασικές αρχές της φοιτητικής ένωσης Ελλάδας. Η σημερινή κατάργηση του ασύλου θα αποτελέσει στίγμα για τη δημοκρατική παράταξη, δεδομένου ότι το καταργεί μια κυβέρνηση που εξελέγη με τη σημαία του ΠΑΣΟΚ.

Δεύτερον, η νέα πραγματικότητα που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση με το νόμο για τα ΑΕΙ είναι η πραγματικότητα ενός ταξικού πανεπιστημίου με κατακερματισμένη παρεχόμενη γνώση και ελαστικά έως ανύπαρκτα επαγγελματικά δικαιώματα. Η κατάτμηση των σπουδών σε δύο κύκλους δημιουργεί φοιτητές και πτυχία-πιστοποιητικά δύο ταχυτήτων, ενώ ανοίγει το δρόμο για την επιβολή διδάκτρων ακόμα και στο προπτυχιακό επίπεδο. Υποβαθμίζεται η αξία του πρώτου πτυχίου, καθώς τα όποια επαγγελματικά δικαιώματα θα κατοχυρώνονται στα επί πληρωμή μεταπτυχιακά. Επιπρόσθετα, μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες δεν κατοχυρώνονται ως προς το δικαίωμα αμοιβής και αυτόνομης πρόσβασης στην έρευνα και στην εργασία. Ακόμα και τέως μέλη ΔΕΠ, οι λέκτορες, αποστερούνται στην πράξη κάθε προοπτικής επαγγελματικής ανέλιξης και έρχονται ξαφνικά αντιμέτωποι με τους εφιάλτες της υποαπασχόλησης, της άμισθης εργασίας και της ανεργίας. Έτσι, το πανεπιστήμιο από παράγοντας ενίσχυσης της εθνικής οικονομίας και κοινωνικής ανέλιξης των χαμηλότερων και μεσαίων στρωμάτων μετατρέπεται σε προθάλαμο της κακοπληρωμένης, επισφαλούς εργασίας και της κοινωνικής καταπίεσης. Μετατρέπεται σε παράγοντα εγκλωβισμού και όχι απελευθέρωσης νέων παραγωγικών και κοινωνικών δυνάμεων.

Τρίτον, το νέο πανεπιστήμιο είναι το πανεπιστήμιο της αυταρχικής, αδιαφανούς διοίκησης και διαχείρισης. Με πρόσχημα την διάρρηξη του πλέγματος των πελατειακών σχέσεων οι φοιτητές αποκλείονται από τις πρυτανικές εκλογές, από τη διοίκηση των πανεπιστημίων ευρύτερα και χάνουν κάθε δυνατότητα άσκησης ελέγχου επί των πεπραγμένων των πανεπιστημιακών διοικήσεων. Ως τελικό πλήγμα στα όποια υπολείμματα αξιοκρατίας και δημοκρατικότητας, η κυβέρνηση καταφέρεται εναντίον του φοιτητικού κινήματος και του δικαιώματος των φοιτητών στη συμμετοχή στα τεκταινόμενα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Προφανώς υπήρξε διαπλοκή, αλλά ποιος ήταν ο κύριος υπεύθυνος για αυτήν; Οι φοιτητές ή οι μεγάλο- καθηγητές που ενισχύονται ακόμα περισσότερο; Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί το ακραίο αντιδραστικό επιχείρημα ότι η «πολλή δημοκρατία βλάπτει» και επιλέγει τον αυταρχισμό ως δήθεν πιο διαφανές μοντέλο. Μας λέει ότι ένας φοιτητής μπορεί να εκλέγει πρωθυπουργό αλλά όχι πρύτανη ή κοσμήτορα. Ο αποκλεισμός των φοιτητών από τη συνδιοίκηση θα οδηγήσει στην πόλωση, την διχοστασία και στις αναμετρήσεις στο πανεπιστήμιο αντί για την συνεργασία στο πανεπιστημιακό έργο. Επιπλέον, να μην ξεχνούμε «το παζάρι της τελευταίας στιγμής»: μόλις ικανοποιήθηκαν τα αιτήματα Σαμαρά για το καθηγητικό κατεστημένο πήγε περίπατο η πολιτική αρχών που μέχρι τότε διατυμπάνιζε η αρμόδια υπουργός.

Ταυτόχρονα θεσμοθετείται η συμμετοχή εξωθεσμικών, «εξωτερικών» όπως ονομάζονται, παραγόντων στα υπό συγκρότηση συμβούλια των ΑΕΙ, αλλαγή που στην πράξη απλώς δημιουργεί ένα ακόμα πιο εκτεταμένο και ανεξέλεγκτο δίκτυο πελατειακών εξαρτήσεων, πλήττοντας το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο του ελληνικού πανεπιστημίου. Το παζάρι της τελευταίας στιγμής μεταξύ υπουργείου και Πρυτάνεων για τον καθορισμό του αριθμού των εσωτερικών και εξωτερικών μελών των συμβουλίων μας έδωσε ήδη την πρώτη γεύση για το τι πρόκειται να επακολουθήσει κατά την εφαρμογή ενός νόμου που υποτίθεται ότι διαλύει τις πελατειακές σχέσεις και εξαρτήσεις στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Το πανεπιστήμιο όντως αντιμετωπίζει προβλήματα αναξιοκρατίας και διαπλοκής. Ωστόσο, ο μοναδικός θεσμός που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τέτοια φαινόμενα, η ανεξάρτητη αξιολόγηση από εγνωσμένου κύρους προσωπικότητες της ακαδημαϊκής ζωής, στη βάση αμιγώς εκπαιδευτικών κριτηρίων, υποβαθμίζεται. Αντί τα ελληνικά πανεπιστήμια να εναρμονιστούν με τα διεθνή πρότυπα αξιολόγησης, όπου συνήθως τον έλεγχο ασκούν επιτροπές σχεδόν αποκλειστικά εξωτερικής και ανεξάρτητης σύνθεσης, εδώ καθιερώνεται ένα μικτό σύστημα που για μια ακόμη φορά ευνοεί τις εξαρτήσεις και τις συναλλαγές. Ταυτόχρονα τα κριτήρια της αξιολόγησης και το μείζον θέμα της κατανομής των χρηματοδοτήσεων παραμένουν ασαφή, με απώτερο στόχο να αναγκαστεί το δημόσιο πανεπιστήμιο να αναζητήσει ιδιωτική χρηματοδότηση και να μετατραπεί και το ίδιο σε επιχείρηση.

Σε μία περίοδο που ο λαός δέχεται τη σφοδρότερη στη μεταπολιτευτική ιστορία επίθεση στα όποια εργασιακά του δικαιώματα, το κοινωνικό κράτος καταρρέει, τα επαγγελματικά δικαιώματα καταργούνται, η ανεργία αλλά και η ύφεση αγγίζουν ιστορικά υψηλά, η διάλυση κάθε μορφής συλλογικής συνείδησης και δράσης προβάλλεται ως μονόδρομος απ τους εκπροσώπους του συστήματος! Η άποψη από την οποία εμφορείται ο εν λόγω νόμος είναι σαφής: η ασκούμενη νεοφιλελεύθερη στρατηγική περνάει μέσα από τον περιορισμό της δημοκρατίας σε κάθε κοινωνικό χώρο και πεδίο. Άλλωστε, αυτή η πολιτική ουδέποτε υπερψηφίστηκε από το λαό και ποτέ δεν εγκρίθηκε από το ΠΑΣΟΚ. Συνολικά, η οικονομική κρίση μετατρέπεται όχι μόνο σε κρίση κοινωνική αλλά και σε κρίση δημοκρατίας.

Μπροστά σ’ αυτή τη συντονισμένη επίθεση στην καρδιά του δημοκρατικού, δημοσίου πανεπιστημίου, στην ουσία και την ίδια την ύπαρξη των εκπαιδευτικών, συνδικαλιστικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων, το φοιτητικό και λαϊκό κίνημα, η πανεπιστημιακή κοινότητα, οι νέοι, οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι δεν μπορούν και δεν πρόκειται να παραμείνουν αδρανείς.

Οφείλουμε να αγωνιστούμε για την ανατροπή των νεοφιλελεύθερων μονόδρομων και να προωθήσουμε εναλλακτική προοδευτική, αριστερή και δημοκρατικά νομιμοποιημένη στρατηγική!

Οφείλουμε να αγωνιστούμε για τη μη εφαρμογή και για την ανατροπή του νόμου για τα ΑΕΙ διότι είναι αντί- ακαδημαϊκός, αντί- δημοκρατικός και μέσο- μακροπρόθεσμα επιβλαβής για την εθνική οικονομία και για την ελληνική κοινωνία.

Ο αγώνας για δημόσιο και δημοκρατικό πανεπιστήμιο και για μη εφαρμογή του νόμου για τα ΑΕΙ οφείλει να είναι άρρηκτα δεμένος με τον αγώνα για ανατροπή συνολικά της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής που εφαρμόζεται στη χώρα.