O κρίσιμος ρόλος των δημόσιων επιχειρήσεων ενέργειας
και η ανάγκη διορατικών πολιτικών που δεν θα μετακυλίουν
απλά το ενεργειακό κόστος αλλά θα το διαμορφώνουν
και θα το συμπιέζουν

Σε προηγούμενο άρθρο μου αναφέρθηκα στις ατελέσφορες διαπραγματεύσεις ΔΕΠΑ-Gazprom για τις τιμές εισαγωγής του ρωσικού φυσικού αερίου, με τη βοήθεια της Πράξης Α΄ του θεατρικού αριστουργήματος του Σάμιουελ Μπέκετ «Περιμένοντας τον Γκοντό»: Ούτε κάτι νέο ακούσαμε, ούτε κάποια εξέλιξη συνέβη, αντίστοιχη της θεατρικής κίνησης, των προσδοκιών των πρωταγωνιστών ή της δραματουργικής προετοιμασίας των θεατών.

Οι θεατρικοί διάλογοι των πρωταγωνιστών στην Πράξη Β΄ του έργου αντανακλούν ακόμη πιο έντονα τα τεκταινόμενα σήμερα, στην κορύφωση της Ρωσο-ουκρανικής κρίσης και την εκτόξευση του πληθωρισμού στο 6,2%.  

Δυο άνδρες (ο ένας ο Βλαντιμίρ) συνεχίζουν να συνομιλούν σε μία αέναη προσμονή: 

-ΑΝΔΡΑΣ: Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι.
-ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Αυτό λένε όλοι…

Ας δούμε τις επιμέρους σκηνές του δράματος: 

α) Η ΔΕΠΑ (όπως αντίστοιχα και η ΔΕΗ) φέρεται σήμερα να καταγράφει ρεκόρ στην κερδοφορία της, με την αύξηση των συγκεκριμένων οικονομικών μεγεθών να αποδίδεται και στην μεγάλη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου.
β) Το φυσικό αέριο αποτελεί βασικό καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας. Ειδικότερα το ρωσικό φυσικό αέριο αποτελεί το 45,5% των συνολικών εισαγωγών. Η δε ηλεκτροπαραγωγή, παρά τις υψηλές τιμές φυσικού αερίου, κάλυψε και το 2021 το μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας ζήτησης, 68,65%, ποσοστό αυξημένο κατά 3,65% σε σχέση με το 2020 (65%). 
γ) Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, η Ελλάδα έχει την υψηλότερη μέση τιμή χονδρικής ηλεκτρισμού το 2022, με 230,45 ευρώ/MWh ανάμεσα σε 28 χώρες στην Ευρώπη. Η αυξημένη κατανάλωση φυσικού αερίου στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό και το γεγονός ότι η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις ακριβότερες χώρες ως προς τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. 
δ) Προ μηνός η ΔΕΠΑ ανακοίνωσε ότι ολοκλήρωσε τις διαπραγματεύσεις της με τη ρωσική Gazprom με πενιχρή συγκομιδή, παρά το εσπευσμένο ταξίδι του Έλληνα Πρωθυπουργού στη Ρωσία το Δεκέμβρη και τη συνάντησή του με τον Ρώσο Πρόεδρο, σε συνέχεια του αδιεξόδου στις εμπορικές συνομιλίες των δύο εταιρειών. 
ε) Τελικά η ΔΕΠΑ προμηθεύτηκε τον Ιανουάριο ρωσικό φυσικό αέριο από τη Gazprom κατά 30% ακριβότερα σε σχέση με τη γειτονική Βουλγαρία. Παρόμοιας τάξης διαφορές αναμένονται και για τους επόμενους μήνες. Η διαρροή ευαίσθητων και εμπιστευτικών πληροφοριών για τις τιμές, και τις ποσότητες στη σύμβαση ΔΕΠΑ – Gazprom που κατέκλεισαν τον τύπο μετά το πέρας των συνομιλιών, μας επιτρέπουν σήμερα να παρακολουθούμε τί γίνεται στη γειτονιά μας και να συγκρίνουμε: Οι Βούλγαροι πέτυχαν πολύ πιο ισορροπημένη αναλογία σύνδεσης χρηματιστηριακών κόμβων/πετρελαίου στην τιμή αερίου αγωγού κατά τις διαπραγματεύσεις τους με την Gazprom, με αποτέλεσμα η βουλγαρική αγορά και τα νοικοκυριά να απολαμβάνουν σήμερα χαμηλότερες και ασφαλώς πιο ανταγωνιστικές τιμές από τις αντίστοιχες ελληνικές.  

-ΑΝΔΡΑΣ: Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι.
-ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ: Αυτό λένε όλοι…

Με τα λόγια των πρωταγωνιστών του Σάμιουελ Μπέκετ: Το ενεργειακό κόστος συνεχίζει να πυροδοτεί την ακρίβεια και τον πληθωρισμό. Πέρα απ’ τις εσωτερικές ρυθμιστικές ατέλειες και τις ενδεχόμενες στρεβλώσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (τις οποίες καλούνται να ελέγξουν Επιτροπή Ανταγωνισμού και Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας), το υψηλό ενεργειακό κόστος οδηγεί σε ασφυξία νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Πάνω απ’ όλα, αναδεικνύει τον κρίσιμο ρόλο των (Δημόσιων;) Επιχειρήσεων Φυσικού Αερίου και Ηλεκτρισμού, επ’ αγαθώ ή επί ζημία. Αναδεικνύει επίσης την ανάγκη πιο διορατικών εμπορικών πρακτικών στο μέλλον καθώς και πολιτικών που δεν θα μετακυλίουν απλά το ενεργειακό κόστος στον καταναλωτή, αλλά θα το διαμορφώνουν και θα το συμπιέζουν. Και επιβεβαιώνει την ανάγκη για μελετημένες ρυθμιστικές παρεμβάσεις που θα «οδηγούν» την καταναλωτική συμπεριφορά, θα προστατεύουν τον καταναλωτή και θα ενισχύουν τη διαφοροποίηση του ενεργειακού μας μίγματος. Ως προς τα συγκαιρινά: 

«Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι».
«Αυτό λένε όλοι…».    

 * O κ. Νικόλαος Φαραντούρης είναι Καθηγητής της Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet στο Δίκαιο Ενέργειας και Ανταγωνισμού και Διευθυντής του διεθνούς Μεταπτυχιακού Προγράμματος MSc in Energy: Strategy, Law & Economics στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Το άρθρο δημοσιεύθηκε πρωτότυπα στο Ινστιτούτο ENA και στην εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής» 20.02.22