Χιλιάδες πρόσφυγες που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα καταγωγής τους, εγκλωβίζονται στην Ελλάδα στην προσπάθειά τους να εισέλθουν στην Ευρώπη, ερχόμενοι αντιμέτωποι με ρατσιστικές επιθέσεις, παρατεταμένη κράτηση σε άθλιες συνθήκες, χρόνιες ανεπάρκειες του συστήματος ασύλου, αστυνομική αυθαιρεσία και κοινωνικό αποκλεισμό. Η πρωτοφανής υπόθεση απαγωγής του Τούρκου πολιτικού πρόσφυγα από το κέντρο της Αθήνας και η παράδοσή του στις τουρκικές αρχές, προκαλεί έντονες ανησυχίες για την ασφάλεια των προσφύγων, αλλά και για την τύχη της δημοκρατίας στην Ελλάδα.

Ads

Η κλιμακούμενη περιστολή ακόμα και των πιο θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο όνομα της οικονομικής κρίσης θέτει τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο σε ακόμα πιο δεινή θέση. Οι δομές υποδοχής είναι ανεπαρκείς, με αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός αιτούντων άσυλο, ακόμη και οικογένειες με ανήλικα παιδιά να κοιμούνται σε πλατείες και ακατάλληλα καταλύματα. 

Οι μακροχρόνιες δυσλειτουργίες στη διαδικασία ασύλου έχουν ως αποτέλεσμα, άνθρωποι που πληρούν τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση του καθεστώτος του πρόσφυγα, να βρίσκονται χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, έκθετοι σε κίνδυνο κράτησης και απέλασης. Πριν από λίγες ημέρες ξεκίνησε να λειτουργεί το περιφερειακό γραφείο ασύλου Αττικής, το οποίο θα παραλαμβάνει από εδώ και στο εξής τις αιτήσεις ασύλου, χωρίς ωστόσο να είναι ακόμα ξεκάθαρο πως θα διασφαλιστεί η πρόσβαση στη διαδικασία σε όσους βρίσκονται εκτός Αττικής μέχρι να λειτουργήσουν τα περιφερειακά γραφεία στην υπόλοιπη Ελλάδα. 

Τραγική συνέπεια των μακροχρόνιων ανεπαρκειών του συστήματος ασύλου η περίπτωση του Τούρκου πολιτικού πρόσφυγα και θύματος βασανιστηρίων, Yayla Bulut, ο οποίος παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές του δεν μπόρεσε να υποβάλει αίτημα ασύλου και εν τέλει βρέθηκε στα χέρια των τουρκικών αρχών. «Η εξαναγκαστική εξαφάνιση του Yayla Bulut αποτελεί εκδήλωση της πιο σκοτεινής μορφής κρατικού φασισμού. Σαν να μην υπάρχει η έννομη τάξη και ο κάθε άνθρωπος ως υποκείμενο δικαίου, οι συνεργαζόμενες αρχές του ελληνικού και του τουρκικού κράτους λειτούργησαν ως φορείς ωμής και αυθαίρετης εξαναγκαστικής βίας. Η πλήρης απαξίωση των διαδικασιών της κρίσης για το πολιτικό άσυλο, την έκδοση και την απέλαση, το ποδοπάτημα του δικαστικού ελέγχου και η αντιμετώπιση ενός ανθρώπου σαν να ήταν ένα σώμα χωρίς φωνή μπορούν να δημιουργήσουν μόνο τρόμο, ανασφάλεια και οργή σε κάθε πολίτη», τονίζει η Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα των Προσφύγων και Μεταναστών.

Η χρήση ρατσιστικού λόγου και πρακτικών, με χαρακτηρισμό των μεταναστών και προσφύγων ως «υγειονομική βόμβα» από τους υπουργούς Μιχάλη Χρυσοχοΐδη και τον Ανδρέα Λοβέρδο της προηγούμενης κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ , η σύνδεσή των αλλογαπών γενικά με την αύξηση της εγκληματικότητας, οι εκκλήσεις για «ανακατάληψη των πόλεων από τους λαθρομετανάστες», κεντρικό σύνθημα στην προεκλογική εκστρατεία του σημερινού πρωθυπουργού,  οι  επιχειρήσεις σκούπα στο πλαίσιο των οποίων τελούνται πολλαπλές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η είσοδος της Χρυσής Αυγής στη Βουλή, η κατακόρυφη αύξηση των ρατσιστικών επιθέσεων σε καθεστώς ατιμωρησίας διαμορφώνουν μια ζοφερή πραγματικότητα για τους πρόσφυγες.

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ ο αριθμός των προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 18 χρόνων, καθώς η κρίση στη Συρία αναδεικνύεται σε νέο, σημαντικό παράγοντα εκτοπισμού παγκοσμίως. Η έκθεση «Παγκόσμιες τάσεις» σημειώνει ότι μέχρι το τέλος του 2012, πάνω από 45,2 εκατ. άνθρωποι είχαν εκτοπιστεί, με τον πόλεμο να παραμένει η κύρια αιτία εκτοπισμού.

Το Δεκέμβρη του προηγούμενου έτους 21 αφγανοί πρόσφυγες, μεταξύ τους και παιδιά, έχασαν τη ζωή τους σε ναυάγιο στο Αιγαίο. Το Μάρτιο, ανοιχτά της Λέσβου μια μητέρα με δύο μικρά παιδιά, μια 17χρονη έγκυος, ένας ανήλικος και ένας άντρας, όλοι Συριακής καταγωγής πνίγηκαν προσπαθώντας να ξεφύγουν από τον πόλεμο. Η κατασκευή του φράκτη στον Έβρο και η προσπάθεια σφραγίσματος των συνόρων οδηγεί τους πρόσφυγες και τους μετανάστες σε όλο και πιο επικίνδυνες διαδρομές. 

«Καθημερινά οι αρχές εφαρμόζουν πρακτικές «άτυπης» αποτροπής στα θαλάσσια σύνορα, ωθώντας πίσω στις τουρκικές ακτές, φουσκωτά γεμάτα μετανάστες και πρόσφυγες. Αυξάνουν εν γνώσει τους τον κίνδυνο των ναυτικών ναυαγίων για τα μικρά σκάφη που ταξιδεύουν στο σκοτάδι μεταφέροντας απελπισμένους και ταλαιπωρημένους ανθρώπους, ανάμεσα τους παιδιά, εγκυμονούσες γυναίκες που συχνά έχουν αφήσει πίσω τους τον πόλεμο για να πάρουν αυτό τον επικίνδυνο δρόμο», κατήγγειλε η συλλογικότητα Κayiki, σε δελτίο τύπου που εξέδωσε όταν βρέθηκαν οι σoροί τριών ανθρώπων στις παραλίες της Χίου τον Ιανουάριο του 2013.