Η Ανθρωπόκαινος Εποχή είναι μια προτεινόμενη γεωλογική εποχή, ένα νέο στάδιο στην ιστορία της Γης, η οποία ορίζεται από την επίδραση του ανθρώπου στον πλανήτη και τις τεράστιες αλλαγές στο παγκόσμιο περιβάλλον που έχει προκαλέσει η δράση του. Χρονολογείται στην ουσία από την εκκίνηση του καπιταλισμού.

1. Η Φύση ούτε εκδικείται, ούτε καταστρέφει, ούτε τιμωρεί. Η Φύση υπάρχει και λειτουργεί με τους νόμους της. Όταν αυτοί απορρυθμίζονται από συγκεκριμένες αιτίες και επεμβάσεις τότε η λειτουργία αλλάζει. Τα υπόλοιπα είναι δικές μας επινοήσεις και ηθικολογίες

2. Η κλιματική κρίση, ως κορυφαία έκφανση της παγκόσμιας περιβαλλοντικής κρίσης είναι το αποτέλεσμα του μοντέλου ανάπτυξης που συνεχίζει να καταναλώνει τους ήδη εξαντλημένους φυσικούς και ενεργειακούς πόρους του πλανήτη, εκπέμποντας ταυτόχρονα ρύπους και ουσίες που αποδεδειγμένα απορρυθμίζουν τον μηχανισμό του κλίματος -και όχι μόνο. Είναι ο καπιταλισμός (ηλίθιε!) που πλέον δεν έχει αρκετό πλανήτη για να συντηρηθεί και να συνεχίσει το έργο του.

3. Τα νέα για την κλιματική κρίση είναι ήδη χτεσινά. Στην Ελλάδα έχουμε εδώ και χρόνια αύξηση του ρυθμού εμφάνισης «ακραίων» φαινομένων (ξηρασία, καύσωνες, πυρκαγιές, πλημμύρες κλπ). Παλιότερη έρευνα του Εργαστηρίου μου στον Βόλο (Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας), δείχνει ότι τα επεισόδια ξηρασίας και πλημμυρών στην περιοχή στο προσεχές μέλλον θα διπλασιαστούν και θα έχουν μεγαλύτερη δριμύτητα και διάρκεια σε σχέση με σήμερα. Κανείς επομένως δεν μπορεί να πει ότι αιφνιδιάστηκε, κανείς δεν μπορεί επικαλεστεί την πυρκαγιά ή την πλημμύρα ως απρόβλεπτο φαινόμενο, ανεξάρτητα από την έντασή του.

4. Η κλιματική κρίση τα αλλάζει όλα. Από τον τρόπο προσομοίωσης και πρόγνωσης των φυσικών φαινομένων, μέχρι τον τρόπο σχεδιασμού και διαχείρισης. Απαιτείται επειγόντως ένα στρατηγικό σχέδιο μεγάλης πνοής που, έχοντας ενσωματώσει την κλιματική αλλαγή σε όλες της τις εκφάνσεις,  θα αντιμετωπίσει ολιστικά ένα πρόβλημα που άπτεται όλων των τομέων: από την υγεία και την παιδεία, μέχρι την ενέργεια, το περιβάλλον τις κατασκευές, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ένα σχέδιο που θα διέπεται από νέες τεχνογνωσίες αλλά και νέες αντιλήψεις, απαλλαγμένο από τις ιδεοληψίες μιας ανάπτυξης που χρεοκόπησε, ηθικά, πολιτικά και ιδεολογικά. Ένα σχέδιο που, θα μπορεί εν τέλει να λειτουργήσει και ως οδηγός για την ανασυγκρότηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων στην κατεύθυνση ενός ριζικού κοινωνικό-οικολογικού μετασχηματισμού της παραγωγής και της κατανάλωσης. Υπ’ αυτήν την έννοια, η κλιματική κρίση μπορεί να αποδειχτεί μία θαυμάσια ευκαιρία για να επανιδρύσουμε τη δημοκρατία.

5. Η Ιστορία, σε αντίθεση με τη Φύση, μπορεί να εκδικηθεί, να κοροϊδέψει, να γίνει φάρσα ή τραγωδία. Η αναντιστοιχία της σημερινής κυβέρνησης με τη σοβαρότητα της κατάστασης είναι εντυπωσιακή σε όλες της τις μορφές. Από τα περιβαλλοντοκτόνα νομοσχέδια και την ακύρωση των δασικών χαρτών, μέχρι την ανύπαρκτη θωράκιση, μην πω τη διάλυση, του ούτως ή άλλως ισχνού μηχανισμού περιβαλλοντικής προστασίας. Οι δικαιολογίες του πρωθυπουργού είναι αντίστοιχες της παρατεταμένης εφηβείας του. Δεν είχαμε ανθρώπινες απώλειες, όπως μας είπε την ώρα που καιγόταν η μισή Ελλάδα, κλείνοντας στην κάμερα το Μάτι. Ευτυχώς που δεν πάθαμε και τίποτα!

Έτσι καταλήγουμε, την ώρα που η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα συζητάει για την Ανθρωπόκαινο Εποχή, στη χώρα μας να αντιμετωπίζουμε (και) τις πυρκαγιές με αστυνομία και εκκενώσεις. Θα το πω όσο πιο κομψά μπορώ: στο θέμα της κλιματικής αλλαγής, όπως και ευρύτερα στο περιβάλλον, η παρούσα κυβέρνηση δεν είναι απλώς ανίκανη, ή λίγη. Είναι εκτός αντικειμένου!

*Ο Νικήτας Μυλόπουλος είναι Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.