Η πρεμιέρα του Καλαθιού του Νοικοκυριού συνοδεύτηκε με την αναμενόμενη πολιτική κόντρα ανάμεσα σε Κυβέρνηση και αντιπολίτευση σχετικά με τα αποτελέσματα που θα φέρει στις τιμές των προϊόντων. Εξάλλου, πριν ακόμα μπει σε λειτουργία το καλάθι των 51 προϊόντων, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που προεξόφλησαν την αποτυχία του και ότι γίνεται για καθαρά επικοινωνιακούς λόγους. Είναι πραγματικά οξύμωρο να κρίνεις μια προσπάθεια 1 ή 2 εβδομάδες προτού ακόμα ξεκινήσει. Ας δούμε, όμως, για ποιο λόγο η Κυβέρνηση αποφάσισε να πάρει αυτήν τη πρωτοβουλία.

Ο υψηλός πληθωρισμός που, μάλιστα, έχει τα χαρακτηριστικά του πληθωρισμού κόστους, δηλαδή ένας επαγγελματίας ακόμα κι αν είναι διατεθειμένος να ρίξει τις τιμές δυσκολεύεται να το κάνει εξαιτίας των υπέρογκων εξόδων που έχει (ενέργεια, πρώτες ύλες κ.λπ.), έκανε την εμφάνιση του τον Σεπτέμβριο του 2021. Και φυσικά ο πόλεμος επιδείνωσε πολύ περισσότερο την κατάσταση τόσο στην ελληνική όσο και στην παγκόσμια αγορά, καθώς το ενεργειακό κόστος διαχέεται σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα με αποτέλεσμα όλες οι τιμές να παίρνουν την ανιούσα.

Η ακρίβεια παραμένει σε αδιανόητα ύψη και όσο το τέλος του πολέμου φαίνεται μακρινό τόσο πιο αποφασιστικές πρέπει να είναι πολιτικές για τη θωράκιση της οικονομίας. Ειδικά όταν η Ευρώπη παρακολουθεί απλώς τις εξελίξεις χωρίς να αναλαμβάνει ουσιαστικά μέτρα για την ανακούφιση των 450 εκατ. πολιτών της.

Έτσι, το Καλάθι του Νοικοκυριού επιλέχθηκε τη δεδομένη στιγμή με σκοπό να συγκρατήσει και όχι να ρίξει τις τιμές, θυμίζοντας ένα αυτοκίνητο που φρενάρει σιγά-σιγά αλλά δεν κάνει όπισθεν. Στόχος του είναι να κρατήσει τον πληθωρισμό στα επίπεδα του 6-7%, όταν εκείνος «τρέχει» για παράδειγμα στο 12%, σε μια σειρά από βασικά είδη αγαθών που όλοι οι καταναλωτές έχουν ανάγκη. Διότι σε μια κατάσταση κρίσης προτεραιότητα αποτελούν οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Πάντως, σε κάθε οικονομικό μέτρο που εξαγγέλεται, αυτός που θα το κρίνει τελικά είναι ο ίδιος ο πολίτης και πιο συγκεκριμένα η τσέπη του.

Όσο κι αν υπάρχουν διαφωνίες για το τι είναι σωστό ή τι παραπάνω θα μπορούσε να γίνει, αυτό που θα μετρήσει πιο πολύ είναι η επαναφορά της αγοραστικής μας δύναμης. Μη ξεχνάτε ότι ακούμε εδώ και αρκετό καιρό για την περίφημη ρήτρα αναπροσαρμογής, σχετικά με το εάν «κρύφτηκε» ή καταργήθηκε από τους λογαριασμούς ρεύματος, εξηγώντας κάποιοι με «βαριά» μαθηματικά ότι η αναστολή της έγινε για επικοινωνιακούς λόγους. Τον κόσμο τον ενδιαφέρει το πορτοφόλι του, και από τη στιγμή που οι λογαριασμοί ρεύματος «ξεφούσκωσαν» θεωρώ το εν λόγω μέτρο έλαβε θετικό πρόσημο.

Σχετικά με το Καλάθι του Νοικοκυριού, παρόλο που είναι ακόμα νωρίς για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα, η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι θα βοηθήσει τους καταναλωτές για δύο λόγους: (1) επειδή θα δημιουργήσει ανταγωνισμό μεταξύ των εταιρειών που θα επιδιώξουν να διαφημίσουν τα προϊόντα τους μέσα από τη συμμετοχή τους σε αυτό το καλάθι, κι έτσι οι τιμές θα συγκρατηθούν, ενώ (2) κάποια βασικά προϊόντα που θα παρουσιάσουν αναμενόμενη αύξηση το επόμενο διάστημα, λόγω της παρουσίας τους στο καλάθι αυτή η αύξηση θα είναι μικρότερη.

Ας ελπίσουμε ότι το Καλάθι του Νοικοκυριού θα έχει επιτυχία διότι το plan b μπορεί να περιλαμβάνει διατίμηση (επιβολή ανώτατων τιμών) που σημαίνει άδεια ράφια και «μαύρη» αγορά.

*Ο Νίκος Κανέλλος είναι Τομεάρχης Έρευνας και Καινοτομίας της ΝΔ και Διδάκτωρ του ΕΜΠ στη γνωστική περιοχή της Οικονομικής και Στρατηγικής Ανάλυσης της Καινοτομίας και των Σύγχρονων Τεχνολογιών