Το TVXS μιλά με το υπουργείο Μετανάστευσης, το υπουργείο Εξωτερικών, τον Βασίλη Παπαδόπουλο (πρόεδρο του ΕΣΠ), τον Γιώργο Ψυχογιό (Τομεάρχη Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ) και τον Θωμά Αχταρίδη (υπεύθυνο του Τομέα Δικαιωμάτων του Μέρα25) καλώντας τους να σχολιάσουν τη δίωξη του Παναγιώτη Δημητρά, η οποία αποτέλεσε αφορμή για την αποστολή σχετικής επιστολής από πλευράς της Ειδικής Εισηγήτριας του ΟΗΕ για τους υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Μέρυ Λώλορ, και του Ειδικού Εισηγητή για τα δικαιώματα των μεταναστών, Φελίπε Γκονζάλες Μοράλες προς την ελληνική κυβέρνηση. Η περίπτωση Δημητρά μάλιστα συμπεριλαμβάνεται και στις παρατηρήσεις από την επίσκεψη της Εισηγήτριας στη χώρα, με την ίδια να καταλήγει σε 27 (!) συστάσεις προς την κυβέρνηση Μητσοτάκη. 

Η διεθνής μας εικόνα
 

«Η σημερινή κυβέρνηση έχει τοποθετήσει τη μετανάστευση σε ένα πρότυπο ασφάλειας διευκολύνοντας παραβιάσεις δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των επαναπροωθήσεων, που γελοιοποιούν την Ελλάδα και τη δέσμευση της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πρέπει να υπάρξει αλλαγή και λογοδοσία. Η διαχείριση της μετανάστευσης θα πρέπει να είναι συνυφασμένη με την πολιτική για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ώστε να διασφαλίζονται πλήρως τα δικαιώματα όλων των προσώπων, συμπεριλαμβανομένων μεταναστ(ρι)ών, προσφύγων και όσων επιδιώκουν να ασκήσουν το δικαίωμά τους για αίτηση ασύλου. Η Πολιτεία πρέπει να συνεργαστεί με υπέρμαχους ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τον σκοπό αυτό, αλλά πρέπει επίσης να αποκαταστήσει τις σχέσεις της μαζί τους, ξεκινώντας με το κλείσιμο όλων των ανοιχτών ποινικών ερευνών, που επιβάλλουν κυρώσεις στο έργο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», σημειώνει μεταξύ άλλων η Μέρυ Λώλορ σε ανακοίνωσή της αναφορικά με την παρουσίαση της έκθεσής της για την κατάσταση των υπερασπιστών στην Ελλάδα. 
 

Στις 10 Ιουνίου 2021, ομάδα προσφύγων καταγγέλλει ότι επαναπροωθήθηκε από την ελληνική πλευρά. Το Aegean Boat Report δημοσιεύει το βίντεο της επαναπροώθησης. Στις 13 Ιουλίου η ομάδα βρίσκεται ξανά σε ελληνικό έδαφος. Την ίδια μέρα το BBC δημοσιεύει ρεπορτάζ, περιλαμβάνοντας το βίντεο καθώς και επώνυμες δηλώσεις πρόσφυγα– μέλους του γκρούπ.

Στις 10 Οκτωβρίου 2022, δημοσιεύεται άρθρο στην Καθημερινή, στο οποίο περιγράφονται λεπτομερώς οι έρευνες που φέρεται να κινήθηκαν εναντίον δύο ανώνυμων προσώπων που περιγράφονται ως επικεφαλής ελληνικής ΜΚΟ, και ενός προσώπου από τη Βόρεια Ευρώπη που είχε συστήσει ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στο Αιγαίο. Το άρθρο φαίνεται να περιγράφει τους Ολσεν – Δημητρά, οι οποίοι δεν είχαν καν ενημερωθεί για έρευνα σε βάρος τους.
 

Ο Παναγιώτης Δημητράς (Ελληνικό Παρατηρητήριο Συμφωνιών του Ελσίνκι) , ο Τόμι Όλσεν (Aegean Boat Report), αλλά και ο πρόσφυγας που εμφανίζεται στο ρεπορτάζ του BBC βρίσκονται κατηγορούμενοι για σύσταση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση με σκοπό τη διευκόλυνση εισόδου στη χώρα αιτούντων άσυλο. Οι δύο κατηγορούμενοι είναι και επικεφαλής ΜΚΟ. Δια του στιγματισμού τους, στιγματίζεται και η ανθρωπιστική δράση των ΜΚΟ που εκπροσωπούν.
 

Αναφορικά λοιπόν με την πιο πάνω υπόθεση η Λώλορ σημειώνει: «Συναντήθηκα με τον υπέρμαχο ανθρωπίνων δικαιωμάτων Παναγιώτη Δημητρά κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου και η ομάδα μου έχει τακτική επαφή μαζί του εδώ και αρκετά χρόνια. Μετά την επίσκεψή μου, κατηγορήθηκε για σύσταση και ένταξη σε εγκληματική οργάνωση και διευκόλυνση παράνομης εισόδου και παραμονής στην Ελλάδα. Σε στόχο έχει μετατραπεί κι ένας άλλος υπέρμαχος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με τον οποίο βρισκόμαστε σε τακτική επαφή, ο Τόμι Όλσεν. Η υποτιθέμενη εγκληματική τους δραστηριότητα; Ειδοποίησαν τις ελληνικές Αρχές για την παρουσία ατόμων εντός ελληνικής επικράτειας, που ζητούν άσυλο». 
 

Στις καταληκτικές διαπιστώσεις από την επίσκεψη της στη χώρα,  κάνει λόγο για «εκστρατείες δυσφήμισης, μεταβαλλόμενο κανονιστικό περιβάλλον, απειλές και επιθέσεις και κατάχρηση του ποινικού δικαίου» οι οποίες σύμφωνα με την ίδια συμβαίνουν σε «βαθμό συγκλονιστικό». Προχωρά μάλιστα σε 27 συστάσεις προς την κυβέρνηση, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο το τρομερό έλλειμα δημοκρατίας, την καταστρατήγηση του κράτους δικαίου και το ανελεύθερο πλαίσιο λειτουργίας του Τύπου. 
 

Σε σχετική με τη δίωξη επιστολή τους οι Ειδικοί Εισηγητές (Λώλορ και Γκονζάλες) κάνουν λόγο για έρευνα που «ενδέχεται να ισοδυναμεί με λανθασμένη χρήση του ποινικού δικαίου» και για «έναρξη ποινικής διαδικασίας βασισμένης στην ενημέρωση των ελληνικών αρχών για παρουσία στη χώρα ατόμων που επιθυμούν να ασκήσουν το νόμιμο δικαίωμά τους στο άσυλο» και η οποία κρίνεται «μη συνεπής με το διεθνές δίκαιο». 
 

Εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους ως προς τον τρόπο λειτουργίας των media και τις συνθήκες (αν)ελευθερίας του Τύπου υπογραμμίζοντας πως «φαίνεται να υπάρχει διαρροή πληροφοριών από πλευράς των κρατικών αξιωματούχων στην εφημερίδα Καθημερινή» και πως παρά το γεγονός πως τα ονόματα των κατηγορούμενων δεν αναφέρονται κάτι τέτοιο «θα μπορούσε να αποσκοπεί στην ηθελημένη σύγχυση των όρων “υπερασπιστής” και “διακινητής” σε επίπεδο κοινής γνώμης».
 

Πως σχολιάζουν τη δίωξη οι θεσμοί;
 

Το TVXS στην προσπάθειά του να φωτίσει πολυπλεύρως το ζήτημα της ποινικοποίησης της αλληλεγγύης στη χώρα αποπειράθηκε να έρθει σε επαφή με όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία με αποτέλεσμα να λάβει μέρος σε ένα δεκαήμερο πινγκ πονγκ πολιτικών ευθυνών καθώς το Υπουργείο Μετανάστευσης, μας κατεύθυνε στο Υπουργείο Εξωτερικών , εκείνο στο Δικαιοσύνης και τούμπαλιν. 
 

«Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου έχει μακροχρόνιες σχέσεις με διεθνείς και εθνικές ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην χώρα μας στην κοινωνική εργασία, τη διερμηνεία κ.λπ. Είμαστε όμως πλήρως αντίθετοι, όταν αυτό προκύπτει, με την εμπλοκή των ΜΚΟ στην παροχή βοήθειας σε παράνομες συνοριακές διελεύσεις, ιδίως όταν οι δραστηριότητες αυτές αναλαμβάνονται παράλληλα με τους λαθροδιακινητές. Υπάρχει μια πολύ λεπτή, αλλά φωτεινή γραμμή σε σπάνιες περιπτώσεις μεταξύ των ΜΚΟ και των κυκλωμάτων λαθροδιακινητών. Ωστόσο, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου είναι αναρμόδιο να σχολιάσει υποθέσεις που διαχειρίζεται η ανεξάρτητη ελληνική δικαιοσύνη», αναφέρουν πηγές του υπ. Μετανάστευσης στο TVXS. 
 

«Αναφορικά με τα ερωτήματα που θέτετε, θα θέλαμε να σημειώσουμε τα εξής: Το Υπουργείο Εξωτερικών, στο πλαίσιο της συνεργασίας του με τον ΟΗΕ και δη με τους Ειδικούς Εισηγητές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ανταποκρίθηκε -ως είθισται- σε επιστολή Ανεξάρτητων Εμπειρογνωμόνων για μία υπόθεση που αφορά στη Δικαιοσύνη και είναι εκκρεμής στο Δικαστήριο. Κατά πάγια πρακτική, το Υπουργείο Εξωτερικών δεν υπεισέρχεται στην ουσία εκκρεμουσών υποθέσεων ή αποφάσεων της Δικαιοσύνης», αρκέστηκε να σημειώσει  λακωνικά το Υπουργείο Εξωτερικών.
 

Πως σχολιάζει τη δίωξη το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες;
 

«Σε σχέση με το μεταναστευτικό – προσφυγικό είναι η πρώτη φορά που έχουμε ποινικοποίηση και υπερασπιστή αλλά και οργανώσεων, οι οποίες δεν εμπλέκονται αμιγώς με τη διάσωση στη θάλασσα. Με οργανώσεις οι οποίες ασχολούνται με την υποστήριξη δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών είναι μάλλον η πρώτη φορά», σχολιάζει αναφορικά με τη δίωξη Δημητρά στο TVXS, o Βασίλης Παπαδόπουλος, πρόεδρος του ΕΣΠ. 
 

«Προηγούμενα έχουν υπάρξει ανακοινώσεις των αρχών για έρευνα σε σχέση με τέτοιες δράσεις. Θυμίζω τις ανακοινώσεις αστυνομικών αρχών από αρχές Ιουνίου του 2022 που μπορεί να αφορούν και το ΕΣΠ σε σχέση με αναφορά προς τις αρχές της ύπαρξης προσφύγων σε ελληνικό έδαφος στον Έβρο. Ανακοινώθηκε ότι η σχετική αναφορά από την Αστυνομική Διεύθυνση Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης στάλθηκε στον Εισαγγελέα και περιγράφει τέσσερεις ΜΚΟ. Περί αυτού καμία εξέλιξη, παρά το γεγονός πως μπορεί να αφορά κι εμάς (το ΕΣΠ). Άλλη μορφή ποινικοποίησης δεν έχουμε νωρίτερα, πλην προσαγωγών εθελοντών στα σύνορα. Υπάρχουν επίσης δύο ανακοινώσεις του Σεπτεμβρίου του 2020 και του Ιουλίου του 2021, όπου φωτογραφίζεται πάντα η οργάνωση Aegean Boat Report. Η δεύτερη είναι η περίπτωση της αστυνομίας της Λέσβου τον Ιούλιο του 2021 αναφορικά με τη δράση δέκα εθελοντών και τεσσάρων ΜΚΟ. Εκεί γίνεται αναφορά σε δήθεν εγκληματικό δίκτυο. Από εκεί και πέρα υπάρχει το δημοσίευμα της Καθημερινής τον Οκτώβριο του 2022. Εκκινεί με μια αναφορά του λιμενικού τον Ιούλιο του 2021 και την εμφάνιση στο BBC ενός από τους πρόσφυγες του γκουπ που επαναπροωθήθηκε και για το οποίο ενημέρωσε ο Παναγιώτης Δημητράς τις ελληνικές αρχές», αναφέρει περιγράφοντας χρονολογικά το κύμα ποινικοποίησης της αλληλεγγύης .
 

«Θα μπορούσε να εντοπίσει κανείς μια σύνδεση ανάμεσα στην ποινική διαχείριση της περίπτωσης Δημητρά με το γεγονός πως ο ίδιος έχει κάνει δύο αναφορές στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου με 200 περιστατικά επαναρποωθήσεων, πλην άλλων επίσης δικών του αναφορών. Ως προς τις αναφορές αυτές δεν υπάρχει καμία σοβαρή εξέλιξη  απ’ ότι γνωρίζω», σημειώνει. 

«Εκείνο που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εντοπίζεται στο γεγονός πως έρχονται τα Ηνωμένα Έθνη και αμφιβάλλουν για την χρησιμοποίηση του ελληνικού ποινικού νόμου. Πρόκειται για μια αναφορά που απευθύνεται στην κυβέρνηση αλλά αφορά και την ελληνική δικαιοσύνη. Ο ΟΗΕ ασκεί κριτική και επιρρίπτει ευθύνες αναφέροντας λανθασμένη χρήση της ποινικής δικαιοσύνης στην περίπτωση των υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ως προς τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών εν όψει των συστηματικών καταγγελιών επαναπροωθήσεων και κακομεταχειρίσεων αυτών στα ελληνικά σύνορα», υπογραμμίζει ως προς τις ενστάσεις των δύο Εισηγητών.
 

«Γενικότερα η όλη διαδικασία ποινικοποίησης και παρενόχλησης της δράσης των υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων γίνεται με αυτόν τον τρόπο, δηλαδή με στοχευμένες διαρροές ειδήσεων ή ανακοινώσεων της αστυνομίας ή εν γένει των αρμόδιων υπουργείων προς επιλεγμένα ΜΜΕ που εμφανίζονται ως αποκαλύψεις», σημειώνει κλείνοντας αναφορικά με το καθεστώς της ελευθεροτυπίας στη χώρα.
 

Πως σχολιάζει τη δίωξη η αντιπολίτευση;
 

«Η στοχοποίηση της αλληλεγγύης δεν μπορεί να περνά στα ψιλά. Είναι άλλωστε αυτή η κυβέρνηση που έφερε νομοθετική διάταξη για την ποινικοποίηση της διάσωσης στη θάλασσα ή αγνοεί τις προτάσεις της κας Γιόχανσον για ανεξάρτητο παρατηρητήριο, ώστε να παρακολουθείται η συνοριακή διαδικασία και να διερευνώνται οι καταγγελίες για επαναπροωθήσεις. Για την περίπτωση Δημητρά καταθέσαμε σχετική ερώτηση στη Βουλή. Το ίδιο άλλωστε είχαμε κάνει και όταν η οργάνωση RSA είχε αποκλειστεί από το μητρώο του Υπουργείου επειδή στο καταστατικό της αναφέρει τη φράση “ανάπτυξη δραστηριότητας υπέρ των υπό απέλαση προσώπων” παραγνωρίζοντας ότι η απέλαση δεν στερεί από τους ανθρώπους θεμελιώδη δικαιώματα, που ορίζουν το ελληνικό και το διεθνές δίκαιο. Είναι άξιο απορίας το γιατί δεν έχουν εξεταστεί οι ενστάσεις του κ. Δημητρά. Το μόνο σίγουρο είναι δεν πρέπει να καθυστερούν υποθέσεις ενώ άλλες όπως αυτή των  funds εκδικάζονται ταχύτατα. Θα μου επιτρέψετε όμως να μην σχολιάσω κάτι περισσότερο για τους λόγους των δύο αυτών πράξεων προς το παρόν», αναφέρει ο Τομεάρχης Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΣΥΡΖΑ, Γιώργος Ψυχογιός. 
 

«Είναι σαφές εδώ και καιρό ότι ζούμε στην εποχή της “λίστας Πέτσα” και της “ενημέρωσης 108” που τα non-paper του Μαξίμου αναπαράγονται μαζικά, τις περισσότερες φορές χωρίς τη στοιχειώδη επεξεργασία, πολύ περισσότερο χωρίς την απαραίτητη δημοσιογραφική έρευνα ενώ κατακρίνεται ή αποσιωπάται η όποια κριτική προς την κυβέρνηση», συμπληρώνει σχετικά με την αναφορά των Εισηγητών σε διαρροή από πλευράς κρατικών αξιωματούχων στην Καθημερινή.
 

«Η Ελλάδα πρόσφατα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για το ναυάγιο στο Φαρμακονήσι. Παρότι έχουν μεσολαβήσει πολλά χρόνια από το τραγικό συμβάν που στοίχισε τη ζωή σε 11 ανθρώπους, η Κυβέρνηση συνεχίζει να στοχοποιεί και να ποινικοποιεί την αλληλεγγύη, χωρίς να τερματίζει τις παράνομες επαναπροωθήσεις για τις οποίες έχει κατηγορηθεί από Διεθνείς Θεσμούς, όπως ο ΟΗΕ. Ο υπερασπιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Παναγιώτης Δημητράς, διώκεται για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης επειδή θυσιάζεται για να σωθούν κατατρεγμένοι στις θάλασσες του Αιγαίου. Αυτή είναι η μοίρα της αλληλεγγύης στην Ελλάδα: η στοχοποίηση και οι ποινικές διώξεις. Δεν αρκούσε η δικαστική ταλαιπωρία για τον Π. Δημητρά, χρειάστηκαν και τα φιλικά μέσα της Κυβέρνησης αφού προχώρησαν και σε διαρροές εις βάρος του. Είναι γνωστή άλλωστε η κατρακύλα της ανεξάρτητης ειδησεογραφίας στη χώρα μας, δεν μας ξαφνιάζει που βρίσκεται στη θέση 108 της κατάταξης αντικειμενικής ενημέρωσης. Η περίπτωση του Παναγιώτη Δημητρά αλλά και πολλών ακόμη αλληλέγγυων που επιχείρησαν να τα βάλουν με το επίσημο κράτος προκειμένου να προστατέψουν πρόσφυγες και μετανάστες είναι ενδεικτική της ακροδεξιάς μετατόπισης και του εκφασισμού της κοινωνίας, και δεν πρέπει να γίνονται ανεκτές», σχολιάζει αναφορικά με την υπόθεση της ποινικοποίησης της δράσης του Π. Δημητρά, ο Θωμάς Αχταρίδης, υπεύθυνος του Τομέα Δικαιωμάτων του Μέρα25.
 

Συμπερασματικά 
 

Η υπόθεση Δημητρά φαίνεται ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα. Λειτουργεί αποκαλυπτικά ως προς τον ελληνικό τρόπο διακυβέρνησης. Πάνω της συμπυκνώνονται τα βασικά χαρακτηριστικά του: η ποινικοποίηση της αλληλεγγύης, το έλλειμμα δημοκρατίας, η καταπάτηση του κράτους δικαίου, η χειραγώγηση του Τύπου. Μένει να δούμε αν η ελληνική στάση θα αλλάξει και αν οι ελληνικοί θεσμοί θα ξεκινήσουν  να λογοδοτούν μετά τις 27 συστάσεις του ΟΗΕ.