Η δικαστική απόφαση «χάδι» για τους συναυτουργούς της δολοφονίας του Ζακ Κωστόπουλου οφείλει να προβληματίσει, να προειδοποιήσει και να ανησυχήσει την δημοκρατική κοινή γνώμη σε πολλά επίπεδα και με πολλαπλό τρόπο. Όχι μόνο ως προς το καθεαυτό περιεχόμενό της, δηλαδή την ευνοϊκή μεταχείριση των φυσικών αυτουργών της δολοφονίας του Ζακ και την αθώωση των αστυνομικών που κατά συναυτουργία την ολοκλήρωσαν. Η απόφαση αποτελεί ένδειξη εκτροπής σε μια περίοδο όπου ο λαϊκός παράγοντας βρίσκεται αντιμέτωπος με ζητήματα που αφορούν στον πυρήνα της διαβίωσης και επιβίωσης του μέσου πολίτη σε μια χώρα που διανύει μία υπερδεκαετή κρίση.

Χρονικά και ιστορικά, η συγκεκριμένη απόφαση δεν τελεί εν κενώ. Αφ’ ενός, ελήφθη 2 χρόνια μετά την ιστορική απόφαση σε βάρος της Χρυσής Αυγής. Αφ’ ετέρου, εντός μιας περιόδου όπου οι ανώτατες δικαστικές αρχές βρίσκονται σε εντεταλμένη υπηρεσία αποπροσανατολισμού σε σχέση με το υπερσκάνδαλο Novartis (δίωξη Τουλουπάκη, Βαξεβάνη, αρχειοθετήσεις υπέρ εμπλεκόμενων πολιτικών κτλ.) αλλά και αποφυλακίσεων των πρώτων καταδικασμένων μελών της Χρυσής Αυγής. Κανείς, μπορεί να αντιπαραθέσει την επάνοδο του Κορκονέα στη φυλακή μετά την κραυγαλέα αποφυλάκισή αλλά και την δίωξη Λιγνάδη, ενός προσώπου που ανήκει στον σκληρό πυρήνα της εξουσίας. Και σωστά. Γιατί σε περιόδους θεσμικής κρίσης και εκτροπής, η κοινωνική διαμάχη, η πολιτική αναταραχή διαπερνά ακόμα και το σκληρό κέλυφος του αστικού κράτους.

Η διαπάλη, άλλωστε, μεταξύ των σκληρών θυλάκων του καθεστώτος και θεσμικών παραγόντων που δεν ακολουθούν την στρατηγική της εκτροπής δεν είναι νέο. Το κορυφαίο παράδειγμα μας έρχεται από την ταραγμένη δεκαετία του ’60. Η δολοφονία Λαμπράκη, φερ’ ειπείν, που είχε διαταχθεί από το βαθύ κράτος, εξελίχθηκε εν γνώσει των εισαγγελικών αρχών της Θεσσαλονίκης.

Ωστόσο, ο ανακριτής της υπόθεσης και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Χρήστος Σαρτζετάκης, αποφάσισε να αποστεί του συστήματος της μετεμφυλιακής εξουσίας, οδηγώντας την υπόθεση σε διαλεύκανση.

Το κύριο ζήτημα, ωστόσο, για την «καθημερινή δημοκρατία» δεν είναι προς ποιά πλευρά θα γύρει η πλάστιγγα εντός του κράτους.

Η κατάληξη είναι λίγο-πολύ προβλέψιμη. Ως «καθημερινή δημοκρατία» εννοείται η συμπεριφορά των αρχών και των θεσμών απέναντι στον πολίτη στην καθημερινότητά του, π.χ. η στάση της αστυνομίας απέναντι σε διαδηλωτές, απεργούς και εθνοτικές μειονότητες, οι πρακτικές του λιμενικού απέναντι σε μετανάστες, οι δυσανάλογες υγειονομικές κυρώσεις όπως τα εξοντωτικά πρόστιμα σε άστεγους και ηλικιωμένους κ.ά.

Το κύριο ζήτημα είναι πώς θα αντιδράσει ο λαϊκός παράγοντας. Γιατί έξω από το Εφετείο, τον Οκτώβριο του 2020 (δίκη Χρυσής Αυγής), βρέθηκαν χιλιάδες. Αντίστοιχη δυναμική έφερε μαζί της παλιότερα η καταδίκη των Κορκονέα-Σαραλιώτη αλλά και η πρόσφατη επάνοδος του πρώτου στην φυλακή. Εχτές, όμως, έξω από το Εφετείο, στην δίκη για τη δολοφονία του Ζακ, βρέθηκαν μόνο μερικές δεκάδες αλληλέγγυοι/ες.

Το συμπέρασμα, απλό: σε μια φάση όπου ο κλοιός γύρω από τα χαμηλότερα στρώματα σφίγγει απειλητικά, αν η πίεση από τη βάση προς την εξουσία ασθενήσει, οι λαϊκές διεκδικήσεις θα βρεθούν αντιμέτωπες με αποφάσεις όπως αυτή για τον Ζακ. Και όσο οι διεκδικήσεις συνεχίζουν να μην αγκαλιάζουν και την διαφορετικότητα (ΛΟΑΤΚΙ, μετανάστες και άλλες ευάλωτες ομάδες), η ανεξέλεγκτη, επιτελική, εκτελεστική εξουσία και οι υποκοσμικοί της συνεργοί θα μπορούν να χτυπούν ακόμα πιο χειρουργικά εξαρθρώνοντας όλο και περισσότερο, όλο και πιο στρατηγικά, όλο και πιο εύκολα τον κοινωνικό ιστό.